Historisch Archief 1877-1940
:AND
No. 2495
OVER MIASMEN
In zijn Lec.ons sur les effets des substances
toxiques et médicamenteuses", een boek, dat in
1857 verscheen en dat ook nu nog, na bijna 70
jaren, den medicus imponeert door den schat van
kennis dien het bevat en door het heldere doorzicht
waarvan het getuigt, geeft de beroemde fransche
physioloog Claude Bernard een kort overzicht van
de vergiftige stoffen, die wij thans to.xinen noemen.
Hij onderscheidt les miasmes, les virus et les
venins".
De venins" zijn normale secretieproducten van
dieren, welke producten voor den mensch en
andere dieren giftig zijn. Hieronder moet men dus
b.v. de slangengiften rekenen.
De virus" onderscheiden zich van de venins"
door hun pathologische origine, b.v. het virus van
de hondsdolheid, van de pokken enz. In deze
definitie vindt men dus een voorlooper van de
latere begrippen over bacteriën en de ultra-mi
croben.
Onder miasmen" verstaat Claude Bernard:
manations d'origine organique végétale ou
animale", uitwasemingen dus, van organischen,
plantaardigen of dierlijken oorsprong.
Onze opvattingen over de venins" zijn nog
dezelfde als in Claude Bernard's tijd; de virus
zijn door de ontdekkingen van Pasteur en zijn
volgers scherper omschreven begrippen geworden;
maar de miasmen zijn uit de wetenschappelijke
literatuur verdwenen.
Een typisch voorbeeld van een miasmatische
ziekte was vroeger de malaria. Men had natuurlijk
bemerkt, dat deze ziekte in moerassige streken
voorkomt, vooral als er gegraven, gebouwd en in
den grond gewoeld werd en het behoeft niet te
verwonderen, dat de dampen die men uit vochtigen
bodem zag opstijgen als oorzaak van de ziekte
werden aangezien.
Na de onderzoekingen van Laveran en Ross, die
ontdekten dat de malaria wordt veroorzaakt door
een dierlijke parasiet, die door tusschenkomst van
bepaalde muggen op den mensch wordt overge
bracht, bleef er van de miasmcn-theorie der malaria
niet veel meer over. In ons land hoort men er dan
ook weinig meer van. In Italiëis het min of meer
mystische begrip van miasmen bij het publiek
veel langer blijven hangen. Bij een bezoek aan een
even buiten Rome gelegen Trappistenklooster
deed men ons het volgende verhaal:
Toen de monniken dit klooster betrokken, was
de streek zeer ongezond, velen stierven aan malaria.
Men begon toen Eucalyptusboomen te planten en
na dertig jaren langen arbeid had men het succes,
dat de malaria uit die streek verdwenen was.
Volgens een Italiaansch bacterioloog, dien ik er
naar vroeg en die het feit, n.l. het verdwijnen van
de malaria door het planten van Eucalyptus, vol
komen bevestigde,is de verklaring deze: De Euca
lyptus zuigt het water uit den grond op zoodanige
wijze op, dat de bovenste laag van den bodem
geheel droog wordt; er zijn dus niet meer kleine of
groote plassen met stilstaand water, waarin mug
gen hun broedplaatsen kunnen vinden; daardoor
verdwijnen de muggen en ook de malaria.
Een niet-medische Italiaan had echter een heel
andere verklaring: De malaria wordt veroorzaakt
door de miasmatische dampen, die uit den bodem
opstijgen. Deze miasmen worden door de wortels
van de Eucalyptus opgenomen, doortrekken den
geheelen boom en dus ook zijn producten, zoodat de
Liquetir Eucalyptine" die door de
patersTrappisten gemaakt wordt, deze stoffen bevat.
Wie nu deze liqueur drinkt, wordt volgens het
immuniseeringsprincipe onvatbaar voor malaria.
Het komt mij voor, dat in het licht van onze tegen
woordige kennis bezien, de verklaring van den
bacterioloog, die trouwens zelf onderzoekingen
daaromtrent had verricht, het in waarschijnlijk
heid van de andere wint. Maar het verhaal illus
treert hoezeer het begrip miasme bij het publiek
nog is blijven hangen. Zooals vermeld, uit de we
tenschappelijke literatuur is dit begrip verdwenen,
maar er zijn teekenen, die er op wijzen, dat het
zij het in eenigsziris anderen vorm er weer in
binnen zal komen.
.Juist in de laatste tien jaren is men tot de over
tuiging gekomen, dat in de lucht die wij inademen
dikwijls stoffen voorkomen, die ziekteverschijnse
len kunnen teweegbrengen en die zeer goed vol
doen aan de definitie die Claude Bernard voor de
miasmen gaf. Het verschil tusschen de vroegere
opvattingen en de tegenwoordige ligt hoofdzakelijk
hierin, dat men thans weet dat dergelijke stoffen
niet voor alle menschen schadelijk zijn, maar alleen
voor diegenen die een bijzondere gevoeligheid er
voor hebben. Men drukt het zoo uit, dat deze men
schen lijden aan overgevoeligheidsziekten".
Men weet reeds lang, dat sommige menschen
niet tegen paarden, andere niet tegen katten of
marmotten kunnen; zoodra zij in de nabijheid van
die dieren komen, worden zij ziek, zij krijgen huid
uitslagen, asthma-aanvallen, hoofdpijn, ingewands
stoornissen. Anderen kunnen niet tegen de aan
wezigheid van bepaalde planten (hyacinthen b.v.);
nog weer anderen worden ziek als een bepaalde
meelsoort in de lucht zweeft (b.v. in een
broodfabriek). En in al die gevallen meenen we dat het
niet tegen kunnen" zoo moet worden opgevat,
dat kleine deeltjes of stof",afkomstig van paarden,
katten enz. in de lucht zweven, in onze lucht
wegen binnen komen en bij bepaalde overgevoe
lige" individuen ziekte veroorzaken.
Toen men een jaar of tien geleden uitgebreide
onderzoekingen hieromtrent begon te doen, werd
eerst gedacht, dat deze deeltjes" of dit stof"
steeds eiwitten zouden zijn afkomstig van de dieren
of planten in kwestie. En die opvatting is voor een
deel nog als juist te beschouwen. Tevens bleek
echter, dat dergelijk ziekteverwekkend materiaal
veel veelvuldiger voorkomt en een veel belangrijker
rol speelt dan men oorspronkelijk had gemeend.
Men wist reeds zeer lang dat de bovenvermelde
ziekteverschijnselen zooals huiduitslagen,
asthmaaanvallen zich in de eene plaats veel meer plegen
te manifesteeren dan in andere plaatsen, zonder
dat men daarvoor een verklaring kon vinden. Door
het werk van Italiaansche en Hollandsche onder
zoekers uit den laatsten tijd is nu duidelijk gewor
den, dat voor dergelijke invloeden van plaats"
of Van klimaat" dikwijls een stoffelijke oorzaak
kan worden aangewezen. Zoo deed een Italiaansch
geleerde Ancuna de merkwaardige ontdekking,
dat een geheele epidemie van asthma en huid
ziekten, die in een dorp nabij Florence was voor
gekomen, veroorzaakt werd doordat het graan daar
bedorven was en vele parasieten bevatte; een
dezer parasieten produceert een stof, die bij per
sonen die er langeren tijd mee in contact komen,
de genoemde ziekteverschijnselen teweegbrengt.
Later werd in Holland gevonden, dat graan, waar
in mijten voorkomen, eveneens dergelijke stoffen
bevat. Verder bleek, dat ook in bedmateriaal
(veeren, kapok) onder bepaalde omstandigheden
zulke stoffen ontstaan,die bij daarvoor gevoelige
personen ziekte teweegbrengen. In al deze gevallen
en men zou gemakkelijk nog meer voorbeelden
kunnen noemen ontstaan, hetzij door de aan
wezigheid van bepaalde parasieten, hetzij door
schimmels of andere organismen, wier aanwezigheid
te wijten is aan invloeden van vochtigheid en tem
peratuur (dus door klimaatsinvloeden") stoffen,
die als kleine deeltjes in de lucht zweven en bij
menschen ziekten teweegbrengen. Men moet er
kennen dat deze stoffen zijn manations d'origine
organique végétale ou animale" en dan is er ook
niet veel tegen ze als miasmen te beschouwen en
ook zoo te noemen. Het eenige dat er tegen zou
pleiten dien naam te gebruiken is, dat men vroeger
er mede aangaf stoffen, die voor iedereen schadelijk
zijn, terwijl wij thans wéten, dat ze slechts voor
bepaalde personen nadeelige gevolgen hebhen.
Intusschen is dit slechts een gradueel verschil,
ook vroeger werd niet iedereen ziek door de mias
men !
De naam doet trouwens niet veel terzake, maar
het feit is belangrijk. De oorspronkelijke
miasmentheorie moest voor het grootsche werk van Pasteur,
Koch, Behring, Laveran en vele anderen wijken.
Vele ziekten worden veroorzaakt door parasieten,
die ons lichaam binnendringen en daar hun vergif
ten produceeren en daardoor-?of op andere wijze
onze lichaamscellen vernietigen ;dat weten we thans.
En voor die ziekten waarvan we den parasiet nog
niet gevonden hebbon, vermoeden we toch zijn
aanwezigheid en trachten we hem te identificeeren.
Dat alles is juist, maar daarnaast is plaats voor een
nieuwe gedachte. De parasiet kan ook buiten het
lichaam groeien en min of meer toxische producten
vormen ; deze producten kunnen in de lucht zweven;
die wij inademen en zoo ons lichaam binnentreden
en ziek maken.
Dat is een herleving van de oude
miasmentheorie. Zij zal de tegenwoordige leer der infectieziekten
niet kunnen verdringen, zij zal dat zelfs niet trach
ten te doen, maar wel zal zij daarnaast haar recht
van bestaan hebben en wellicht bovendien nog een
aantal verschijnselen kunnen ophelderen, die door
de tegenwoordige theorie der infectieziekten nog
onverklaard bleven.
STORM VAN L E E u \v E N
TMNSFOIT Mij. H O L LI N D",
WmperzIJde 94, AMSTERDAM
Telefoon 51271. Tel.-Adres Transport'
VERHUIZINGEN, ook per gesloten
autoverhuiswagens met aanhangwagen. Binnen
een rayon van 80 Km. bespaart men
Hotelkosten.
BEHANGERIJ en STOFFEERDERIJ
Machinale Stofreiniging.
Bewaarplaatsen voor Inboedels
NIEUW JOODSCH
NATIONALISME
Ter bestrijding van mijn stelling, dat de Joodsch
nationalistische beweging gevaarlijk dreigt te
worden voor de positie der Joden in de landen waar
zij toch verblijven willen, vraagt mevr. Ornstein
Hoofieé'n: Heeft Nederland dan ooit meer van
de Joden geë'ischt dan men in waarheid en trouw
van vrije menschen eischen mag? Heeft
Nederland soms gewacht met hun hunne vrijheid te
geven, hen tot alle ambten in den staat te roepen,
tot zij zich zelf in den doop verloochend en hun
bloed in het gemengde huwelijk verzaakt(?)
hadden?"
Ziehier nu toch een bestrijdingswijze, die bij den
lezer en de schrijfster, wat al te veel blindheid ver
onderstelt.
Nederland heeft dit alles gegeven en kon dit
met gerustheid [doen, omdat immer? van
Joodsch Nationalisme toen en later heel en al
geen sprake was ! Dat is toch e'erst een groeisel
van de latere 25 jaren ! En mijn brochure betoogde
nu in het licht te stellen, hoe juist daardoor de
positie der Joden, die niet naar Palestina konden
of wilden trekken, bemoeilijkt werd. als zij, dóór
dat Joodsch nationalisme, zich los maakten uit
het nationale bestel, waarmee het ras in den loop
der eeuwen vergroeid was, ook al onthield men zich
van gemengde huwelijken.
De Zionisten zuilen den toestand wat dieper
moeten doordenken dan mijn geachte bestrijdster
gedaan heeft.
L. S I M O N S
NIEUWE UITGAVEN
No. IV van de serie Lycciim-Herdnikkcn is
Vondel's Josi'pl; in Dothan en Jeptlin, in verkor
ten vorm uitgegeven en van illustraties, bespre
king en aanteekeningen voorzien, uuor Dr. P h.
A. L a n s b e r g, Uitgave Wolters' Uitgevers-Mij.
RINGER5'
RROKANTE
CHOCOLADE
15 CT5.