No. 2497 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 11 MANNEN OVER VROUWEN (teekening voor de Groene Amsterdammer" door B. van Vlijmen) JOHANNA WESTERDIJK In het Voorbericht van een dissertatie van de Utrechtsche Universiteit wordt gesproken van de sfeer van levensvreugde en blijmoedigheid, die Prof. Westerdijk te Baarn om zich heen weet te doen ontstaan, terwijl zij toch tevens daaraan gepaard doet gaan strenge wetenschappelijkheid. Men kan den invloed, die van deze merkwaardige Vrouw Uitgaat, moeilijk beter karakteriseeren dan in deze korte woorden. En men kan daarbij uit spreken, dat dit alles pas volledig tot zijn recht gekomen is, nadat zij het buitengewoon profes soraat heeft aanvaard, of nog beter na haar ver huizing naar Baarn. Toch heeft zij ook daarvóór l'eeds veel volbracht, wat aanleiding geeft, haat te rekenen onder de vooraanstaande vrouwen van de wereld. Johanna Westerdijk stamt uit een geslacht, dat in het Noorden van ons land meer personen van beteekenis heeft voortgebracht; haar vader is een bekend geneesheer van Amsterdam. Zij werd 4 Januari 1883 geboren en ontving haar opleiding op de lagere school en vervolgens op de H. B. S. voor meisjes te Amsterdam, in het jaar 1900 begon zij haar studies aan de Amsterdamsche Universiteit, maar daar zij met haar einddiploma niet toegelaten werd tot de Akademische examens, bekwaamde zij zich voor het Middelbaar Onderwijsexamen (Akte KI V), welk examen door haar met gunstig gevolg werd afgelegd in December 1904. Daarna ging zij naar München, waar zij haar studies voortzette onder de leiding van den hoogleeraar Goebel; de bedoeling was, dat zij daarna zou trachten te promoveeren aan de Universi teit van Zürich. De onderzoekingen, waarmee zij zich te München bezig hield, hadden betrek king op de regeneratie van mossen. Intusschen was door het vertrek van Ritzema Bos naar Wageningen het directeurschap van het Laboratorium Willie Commelin Scholten te Am sterdam vacant geworden. Phytopathologen waren schaarsch; ten minste voor het betrekkelijk lage traktement was op dat oogenblik niemand te vinden. Toen werd door Hugo de Vries zijn oudleerlinge Voor deze betrekking aanbevolen, hoe wel zij zich tot op dat oogenblik nog nooit met de ziektekunde der planten had bezig gehouden. Het Bestuur ging op dat voorstel in, maar het werd nu noodig, dat zij zoo spoedig mogelijk haar doctorstitel behaalde. Op aandrang uit Nederland werden de daartoe noodige formaliteiten zooveel mogelijk bekort en in Maart 1900 verkreeg zij den doctorstitel aan de Zürichsche Universiteit. Kort daarop werd zij tot directrice van het ge noemde laboratorium benoemd. Het is begrijpelijk, dat zij gedurende de eerste jaren van haar directeurschap al haar tijd noodig had, om zich in te werken in de phylopatliolngie, meer in het bizonder van de Nedci landschc geWassen. Maar langzamerhand begon haar naam ook onder de praetiei bekend te worden, zoodal meer en meer de beseheiden inrichting in de Roemer Visschcrsstraat te Amsterdam een cen trum werd, dat aan de praktijk van land- en tuin bouw nuttige adviezen gaf en waar bovendien verschillende verhandelingen van meer zuiver wetenschappelijke!! aard het licht: zagen. Daar het intussclien wenschelijk w'erd ge;:cht, dat Mej. Westerdijk ook kennis maakte met de ziekten der tropische knltuurgewassen, begaf zij zich in 1913 naar Nedcrland;ch-Indië, daartoe in staat gesteld door een subsidie uit het Buitenzorgfouds. De terugreis ging over Japan, waar zij eveneens studiën maakte op het gebied van haar wetenschap en vervolgens over de Vereenigde Staten, waar zij verrast werd door het uitbreken van den wereldoorlog. Zij bleef toen voorloopig tot l'J15in Amerika,waarbij zij van verschillende zijden uitnoodigingen ontving om aan Amerikaansche Universiteiten colleges te geven. Het groote ge mak, waarmee zij verschillende vreemde talen spreekt, maakte het voor haar mogelijk die uitnocdigingen aan te nemen. Intusschen waren in Nederland stappen gedaan om haar een buitengewoon professoraat aan de Utrcchtï'che Universiteit te bezorgen. Het heeft echter jaren geduurd en het heeft tal van brieven en bezoeken aan Ministers gekost, voordat deze stappen met succes bekroond werden, zoodat zij eindelijk op H) Februari 1917 haar ambt aan vaarden kon met het uitspreken van een rede voering over De nieuwe wegen van het phyt opa t ho logisch onderzoek." De eerste oratie van een vrouwelijk hoogleeraar iu Nederland was natuurlijk een gebeurtenis, die opzien verwekte. Maar het belang daarvan lag toch nog wel elders dan het groote publiek zich dacht, immers, het bleek al zeer spoedig, dat de colleges van Mej. Westerdijk opgang maakten, dat verschillende studenten zich aangetrokken gevoel den tot de studie van de ziekteleer der planten. Maar voorloopig moest die studie toch nog zeer onvolledig blijven, omdat elke gelegenheid tot praktisch werk ontbrak. Het laboratorium te Amsterdam was veel te bekrompen en bovendien Waren er geen terreinen voor proefneming. De groote verandering trad op, toen het labo ratorium naar Baarn werd overgebracht. Nadat de familie Janssen het Cantonspark aan het Rijk ten geschenke had gegeven voor de studie der Utrechtsche studenten, werden gedeelten hier van bestemd voor phytopathologitche proefne mingen. Toen zich daarna een gelegenheid aan bood, om in de onmiddellijke nabijheid een villa met tuin aan te knopen, werd deze door het Be stuur van het Phytopathologisch Laboratorium aangegrepen en het Laboratorium Willie Conimelin-Sciiiilten Werd in den zomer 1920 hier gcvcsstigd, terwijl de directrice hier tevens haar wo ning kreeg. In een kort bestek laat zich niet zeggen, hoe veel hier in die laatste vijf jaren tot stand is ge bracht. Een groote kring van leerlingen, iu de eerste plaats vrouwen, maar toch ook mannelijke studenten heeft zich hier rondom onze vrouwe lijke hoogleeraar geschaard, niet alteen studenten uit Utrecht, maar ook uit Amsterdam. Hier heeft zij liefde voor praktische vraagstukken weten op te wekken en reeds nu zijn een aantal dissertaties getuigen van het hier verrichte werk. Ten deele vonden sommige van die oud-leerlingen een plaats in onze koloniën. Maar zooals ik in den aanvang reeds zeide, hier wordt niet alleen strenge wetenschap verspreid, maar daarnevens een geest van blijinoedigheid, die vooral in dezen tijd, nu zoo velen geneigd zijn tot zwartgallige beschouwingen, uiterst welda dig aandoet. En die geest blijft niet beperkt binnen onze landspalen, maar verspreidt zich ook daarbuiten, zooals tal van vreemdelingen kunnen getuigen, die hier werkten - immers Mej. Westerdijk geniet in het buitenland een zeer goeden naam of die op een van de congressen de ontvangst te Baarn meemaakten. Zij allen zijn vol [of; deze wordt het beste weergegeven door hetgeen een van de eerste Franse hèbiologen mij te Parijs zeide: Baarn, e'est une féerie." Na eenige jaren van zoeken heeft Jnhanna Westerdijk hier de plaats gevonden, waar zij werken kan tot heil van de wetenschap en van land- en tuinbouw en waar zij tevens voor vele jonge mensclien ten zegen kan zijn. Moge haar geest nog lang die frischheid houden, die haar in staat stelt zooveel goeds en schoons rondom zich te verspreiden ! F. A. F. C. W i; N T. TWEEDE CONFERENTIE VAN VOORBEREIDEND ONDERWIJS Vóórdat in Juli van het vorig jaar, de eerste conferentie van Voorber. Oud. uiteenging, droeg zij haren voorzitter, Prof. l >r. Ph. Kohnstamni, en hare secretaresse, Mej. |. M. 'leiders, op, een (weede conferentie voor te bereiden, die nu op S en 9 April 1,1. heeft plaats gehad. Wederom genoot /ij gas(vrijheid in hel gebouw van de Bur gerwacht, Singel 548 Ie Amsterdam, hiertoe afgestaan door de Ver. van Nationale Volks opvoeding met het doel het onderling contact tusschen de verschillende opvoedingsrichtingen in ons land te bevorderen. Verre van unit'ormiseering voor te staan, erkent en eerbiedigt dit lichaam juist elks eigen standpunt, want alleen hij immers kan goed opvoeden, wiens leefregels het uitvloeisel zijn van eigen wereldbeschouwing. Opdat er echter, ondanks de veelheid van ver schillen, ook samenhoorigheid zij, opdat nu ons volk niet in drie kampen Neutralen, Christelijkprotestanten en Katholieken uiteenvalt, doch een samenhangend geheel blijft vormen, is het noodzakelijk nu en dan voeling met elkaar te houden en gedachten uit te wisselen. En dat deze opvatting weerklank vindt in ons land, bleek wel uit den grooten aandrang, waarmee men. tot uit de verst afgelegen oorden, ter confe rentie was opgegaan. In onzen tijd, nu men het kind verantwoordelijk heid toekent, is een radicale wijziging van opvoe ding te constateeren. Froebel bracht de revolutie; en na hem kwamen vele verdienstelijke mannen en vrouwen, die zijn werk voortzetten of aan vulden. Onder hen moet in de eerste plaats Willem Haanstra worden genoemd, in wien het bevoor rechte Nederland een leider vond, die het schrik beeld bewaarschool" tot een Froebelparadijsje omschiep. Maar ook van andere zijde woei een revolutionnaire wind, mul. van philosofisch en medische zijde. Wij behoeven hier slechts de namen van Erend en Stern in herinnering te brengen, die met hun psvcho-analyse en kinderpsychologie den grondslag legden voor onzen huidigen tak van wetenschap: de paedologie. Deze leert ons allerlei kinderfouten, werkelijke of schijnbare, tot hun oorzaak terug te brengen en zoo te voorkomen of te leeren beheerschen. Alfred Adler heeft ons nog vele gevaren ge wezen, die bijv. een ..slecht geweten" voor het kind meebrengt, wanneer gebrek aan liefde en belangstelling in zijn omgeving, of zelfs gezonde tucht, hem hiervan niet verlost. Het kan leiden tot een algemeen gevoel van minderwaardigheid, dat tot op gevorderden leeftijd een stempel op hem kan drukken. Froebel en Montessori nu wijzen ons op de middelen om de gevaren te bezweren, die de psy chologen ons hebben leeren kennen. Dat gevoel van minderwaardigheid, het wordt overwonnen door Montessori's opvoeding tot zelfstandigheid. De introversie, dat opgaan in eigen zinne- en zieleleven, wordt tegengegaan door de ont wikkeling der scheppende fantasie, wat de cen trale gedachte van Froebel was. Bij Froebel reeds vinden wij hetzelfde, waarom Montessori zoo geprezen wordt: de leer der gevoelige periode. Maar waar Montessori, althans in theorie, alle hulp en leiding aan 't kind wil onthouden, daar zou Froebel het niet met haar eens zijn. Volgens hem is het spontane verwerken der leerstof in 't geheel niet uitgesloten door het op leggen van een taak. Het kind heeft wel degelijk smaak in wat voor hem wordt klaargelegd, ja zelfs hem gelast. En waar het iuhaerent is aan Montessori's opvatting, dat de leermiddelen los van elkaar zouden staan, omdat ze bedoeld zijn om 't kind te helpen in de ontwikkeling zijner functies en zintuigen en deze daartoe geïsoleerd moeten worden, daar is dit denkbeeld te eeneniale vreemd aan Froebel wiens leermiddelen (?gaven") een aaneengesloten rij vormen, waar bij elk moet worden gedacht in samenhang met het andere. Trouwens het is niet het gebruik der leermidde len zelf, wat bij Froebel het zwaarst weegt, het is de omgeving, de kindertuin, waar ze worden gebruikt. Hier komt Froebel's gansch andere levensbeschouwing uit. De ontwikkeling van 't gemeenschaps- eu het persoonlijkheidsgevoel, is de quinlessence van FrnelxTs opvoeding. Die drang naar hel vormen van een geheel. naar samenhang, uitte zich ook op deze Confe rentie van voorbereidend onderwijs, toen de plannen voor de toekomst ter sprake kwamen. Die klaarblijkelijke behoefte dus om de paedagogiek voor alle leeftijden ook als n geheel te zien. maakt hel noodzakelijk een eerste algemeen Nedcrlandsch paedagogisch congres te houden, en wel op 9 Mei a.s., zooals dit bepaald was door een Lager-Onderwijs Conferentie, in Octoher van 't vorig jaar gehouden. Ook het Voorbereidend Oud. zal zich daarbij aansluiten. En, opdat het werk des te vrucht baarder zal zijn, werd besloten een studie-com missie in te stellen. (i. T K W i N K r: i. De voeding van een zuigeling met KARNEMELK van OUD BUSSEM kost 30 cent per dag. :-: Kerkstraat 187. - Tel. 49344. :-: