DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD^VOOR?NEDERLAND No. 2498 EEN ENGELSCHE POLITIEKE ROMAN GEORGE BLAKE'S WILD MEN III Wij zouden dezen roman van den Anarchist Voor een methodische beoordeeling in drie bedrij ven kunnen verdeelen. Eerst komt het voorspel, het leed, de triomf en de veroordeeling van Dan Dalvéen, d.i. de oudere generatie; dan volgt, als tweede bedrijf, de wording tot anarchist van Paddy Baxter, zijn zoon, want van een opvoeding of opleiding tot anarchisme kan men nauwlijks spreken, het is de miserie van het leven die op vooruit geprepareerden bodem, ondanks aange wende zorgen, de hartstochtelijk egoïste neiging doet tieren. Ten slotte, met het derde bedrijf, breekt voor den jongen man de tijd van actie aan; het tooneel verruimt zich, het is alsof geweldige massa's het Werk ter hand gaan nemen, zullen wij een om keer der bestaande orde bijwonen? En persoonlijk aangrijpender zal de voorstelling voor ons nog worden, omdat het de zoon, Paddy, is die met zijn vader door de opvolging der gebeurtenissen in dramatisch conflict komt, zal het een tragedie worden? , Wij herinneren ons, Wanneer Dan Dalveen, in de eerste acte van het verhaal, voor den rechter verschijnt, hoe hij daar zijn schoonzuster die tegen hem getuigt onder het applaus der kameraden zijn schril bijtend luid: You are a Har toevoegt; dat is het telkens wederkeerend motief van mensch tegenover samenleving en van mensch tegenover mensch dat in de regioenen der strijdenden zich laat hooren; men verstaat elkander niet, men wil elkander niet verstaan. Het is de meesterlijke opzet geweest van onzen auteur dat hij die jongere generatie, wanneer zij ten strijde trekt met hetzelfde doel als de oudere heeft gehad, datzelfde scheldwoord tegen haar voorgangster in den mond legt. Het verhaal krijgt daardoor ook innerlijk den gang en de afmetingen van een tragisch drama. Maar het behoudt bijna tot op het laatst, heel maatvol de kalmte die een vertelling dient te bewaren, wil ze ons precies, en zonder overdrijving noch naar dezen noch naar genen kant, meedeelen wat zij ons heeft te zeggen. Alleen heel op 't eind gaan de voorvallen den auteur een beetje over den kop. Laat ons eenvoudig probeeren te vertellen wat er nog verder is geschied. Het spreekt vanzelf dat onze Paddy Baxter, de jeugdige orator, zoo zonder preliminaires bin nengeleid in het Bohème gezelschap van de Poolsche gravin, verzot op sensatie, zijn oogen en zijn hart geheel overgaf aan de bekoring die er voorhem uitging van Ilma, het zeventienjarig dochtertje, dat met haar heele beschaving en wezen van een andere wereld was dan waarin hij t'huis behoorde. Zij had hem niet veel te zeggen, ofschoon zij gewoonlijk naast elkander hun plaats vonden, en hij ook gaf zich niet gemakkelijk. De afstand vermeerderde de bewondering. Hij droomde van haar over den weg en was gelukkig in zijn komen en gaan. Maar hij wilde erkend zijn, en hij ver? moedde dat zij weinig belangstelling over had voor zijn werk en zijn beteekenis niet begreep Toenadering kwam op een langen autotocht, in de omstreken van Olasgow voor de propaganda ondernomen, hij waagde het zijn gemoed te luch ten; dien avond bij het terugrijden zou hij haar in zijn ideeën dieper inwijden. Maar terwijl hij op een van de stations der route zijn rede voor de arbeiders hield, werd hem een telegram in de hand gedrukt ter voorlezing aan de bijeengekomen schaar. De dépêche meldde dat Dan Dalveen zelf de wereldberoemde agitator, die na zijn straf te hebben ondergaan, de Vereenigde Staten, Austra liëen Rusland had bezocht, en die dikwijls ge vangen en verbannen, toch steeds triomfeerend het hoofd had opgehouden, dat die stormvogel, wiens heldendaad nog in herinnering van lasgow bleef, naar zijn geboorte plaats op Weg was om er de leiding van de proletarische revolutie in handen te -nemen. Paddy's gezicht gloeide van aandoening toen hij - het bericht las. Dan Dalveen was de held van zijn heldenkinderjaren. Hij had ook niet het geringste vermoeden hoe na de groote man hem bestond, de overlevering alleen had hen bijeengebracht; nu zag hij zich, zeker van het slagen van het ge waagde avontuur, als bondgenoot van den wereld beroemde, en misschien weldra evenals hij over de wereld bekend. Hij wierp den naam van Dan Dalveen onder de menigte, een daverend hoerageroep beantwoordde de aankondiging, Rourke, de leider der Glasgow sectie trad op hem toe, zij schudden elkanders handen, zij gingen zich te buiten in allerlei plannen van ontvangst, zij konden van elkander niet scheiden; eerst toen men op den terugweg dicht bij Glasgow was, schoot het Paddy in 't geheugen dat hij een afspraak had gemaakt en dat hij Ilma had vergeten. Alsof er niet, sinds de aangekondigde verschij ning van Dan Dalveen, iets veranderd was in Paddy's positie. Hij kon het aan den triomfanten toon merken dien de Poolsche gravin tegenover hem aansloeg, ais zij hern het uur van aankomst in Glasgow van Dalveen's trein meldde en hem noopte met haar te gaan: men had dus hem, die zich toch ook voor een der leiders van de beweging hield, vergeten te waarschuwen. Hij was aan het station, maar geheel op den achtergrond en van den zegepralenden intocht van den martelaarheld, zooals hij zich dien had gedroomd, kwam niets. Hij keek kritisch uit, bestudeerde het gelaat van den anarchist, zag hem gulzig ongemanierd eten, hoorde hem spreken, onvoorbereid tot de vergaderden, ja het was meesterlijk, hier was zijn meester die alle geheimen van het. vak ver stond, maar was er nog de inwendige vlam? Dalveen werd dien avond door Madame met haar diepe altstem en haar rumoerige bewegelijkhcid uit het vergaderingslokaal naar haar apartement en haar souper meegetroond. Paddie mocht achterblijven alleen; humeurig ging hij naar zijn slop. Maar Ilma gaf hij daarom niet op In zijn vernedering, in zijn eenzaamheid was juist de nabijheid van het verre, stille meisje voor hem noodig om zich te kunnen troosten. Er moest een lief rustig menschelijk wezen zijn, tegen wien zijn woorden resoneerden, als bewijs dat zij we zenlijk waren, wanneer zij hem uit het overvolle hart drongen. Geloofde Ilma wel aan de leuzen die schering en inslag waren bij de partijgenooten over de el lende van het vertrapte volk? Het meisje wilde niet meer van hem weten, sinds hij haar dien avond van exaltatie in den steek had gelaten. Maar hij drong aan, hij zette zijn per soon op 't spel, en hij haalde haar over; hij zou haar de miserie toonen van lasgow als zij zijn geleide op een wandeling door de stad wilde aan nemen. En hier krijgen wij wat mij de schoonste pagi na's van het boek toeschijnen: de wandeling van twee kinderen, eigenlijk van nog ongerept gemoed, in een reine atmosfeer die hangt over de besmookte fabriekstad met al haar geheimen van ellende en verdorvenheid. Want die beide jeugdigen houden 't niet lang uit om te gaan langs de droeve holen der verdruk king, Ilma verlangt naar bevrijding uit die sombere gewesten ; Paddy is opgewonden van de blijdschap naast een dame in haar keurig grijs pakje te gaan, hij taalt niet om de eigen versleten bungelende kleeding, hij gevoelt zich veredeld door den adel aan zijn zijde. Van de hoogte der heuvels om de stad keken zij neer in de diepte met haar duizenden schoorsteenen en het complex van haar wriemelende straten en opeengepakte huizen. Heere !" kwam er over zijn lippen, wat een plek ! Steden zijn toch waar lijk te groot. En dan te denken, Ilma, hoe het klei ne volkje dat daar beneden wriemelt gist en kookt, en dat er zoo gauw geweerschoten zullen vallen en dooden zullen zijn, Goede hemel, is 't niet grappig om te bedenken dat het hierboven weinig verschil zal maken? Je zult hier nauwlijks het geluid van een schot kunnen hooren. De zeemeeu wen daarginds zullen voortgaan met hun ge schreeuw, juist als zij het gewoon zijn.', Och neen," kwam zij tusschenbeide met een rilling over haar gezichtje. Dat is niet grappig. 't Is afgrijselijk ! En er zal geen schieten en moor den zijn ! Ge denkt daar niet aan?" Ik wel," zeide hij met op zijn blik strak voor zich uit. En je spreekt er van als een kleinigheid ! Ge loof je er werkelijk aan? Werkelijk?" Ja," zei hij, den blik onafgewend van de diepte, ik geloof er aan !" O, Paddy !" Het was pijn die zij voelde. Hij wilde haar hand grijpen, zij trok die terug. Laat ons heengaan." Hij volgde haar; bij een bank gekomen vroeg hij haar te gaan zitten. Zijn roeping stond voor hem; hij moest getuigen: Ge wilt toch niet, Ilma, dat ik mijn woord breek. We hebben er vroeger over gesproken, ik Weet wat ik doe. Ik ben er in, ik heb dit ding be gonnen, mijn woorden hebben de menschen in beweging gebracht, en ik blijf bij het volk. Zij worden verdrukt, en het zal niet ophouden voordat FORMAMINT ? de keelontsmettende tabletten ? Geneest keelpijn voorkomt besmetting er van de beesten verdrukkers eenigen gedood zijn. Ik heb den menschen gezegd om op te staan en te schieten. Ik zal 't hun morgen nog eens zeggen. En wanneer het schieten begint, zal ik er bij zijn om er aan deel te nemen !" O, Paddy !" Ilma bukte ineen, als wilde zij schuilen. Ziet ge dan niets?" Maar wat is er dan, dat niet goed is?" Zij barstte uit als wanhopig. Je vraagt me wat niet goed is, en ik ben ellendig ziek van alles, je ziet ons alleen in onze kamers, en je weet niets van ons, alles is valsch, de naam van mijn moeder, en mijn vader, daar durf ik niet eens haar naar vragen; je zult misschien weg loopen, wanneer je 't hoort, want jullie Schotten bent allemaal zoo vroom. Mijn moeder is een gewone prostituee zij spoog het woord uit, wij zijn door rijke heeren onderhouden geworden, zooals Mr. Graham ons thans onderhoudt, maar ik weet wat ik weet, de betrekking loopt op 't eind, zij zoekt een ander. Daarom loopt zij dien Dalveen overal na." Tranen stroomden over haar gezicht. O Paddy, je bent de eenige die mij blijft en nu wil je me al leen laten en in de straten gaan vechten." En Paddy beloofde bij haar te zullen zijn, al toos, hij beloofde De gebeurtenissen volgen nu spoedig op elkan der. Dan Dalveen houdt zijn groote agitatorische rede ; enkele dagen nog en de slag zal vallen, Paddy, steeds van zijn afkomst onbewust, redt zijn vader die op het punt is de politie in handen te vallen, en merkt dan hoe weinig werkelijke moed meer huist in 't hart van den martelaar voor het onrecht der menschheid aangedaan; wanneer hij als held Wil poseeren moet hij hem recht uit in zijn gezicht toeroepen: You are a Har." Maar Dan Dalveen weet den schijn te bewaren, zelfs Rourke, de leider der revolutionnaire sectie, houdt hem voor een trouw hoofd, als hij verleid door het uitzicht op de valsche Poolsche gravin en een gemakkelijk leven, voor een poos met haar, door middel van Graham, den deftigen vriend der Poolsche, in onderhandeling is getreden met het gemeentebestuur van Glasgow. Voor een groote geldsom worden de gemaakte plannen indirect door hem verraden. Het zijn spannende tooneelen deze latere hoofd stukken, zij zijn met talent geschreven, jammer alleen, dat zij het melo-dramatische beginnen te naderen, al vallen zij er nog niet binnen. Ilma krijgt haar hoofdstuk en heeft haar sa menkomst met Bella Baxter, Paddy's pleegmoeder, Paddy zelf gaat geheel op in zijn aanstaande re volutie, hij vergeet zijn belofte. Maar onrust over valt hem wanneer de beslissende dag gaat aan breken ; gewapend trekt hij uit op den zoek van Dan Dalveen, dien hij niet langer vertrouwt. In het huis van de Poolsche vindt hij hem in de slaapkamer der quasi-gravin, gereed zijn koffertje te pakken voor de vlucht met haar te samen. Ilma, die van Bella Baxter Paddy's geheim heeft gehoord, verhindert hem op het preciese oogenblik dit schot op zijn vader te lossen. Maar de politie is dan reeds overal in de weer, de verdachte huizen zijn omsingeld, het blijkt duidelijk dat de geheele aanleg aan het gemeentebestuur is verraden. Paddie en Rourke worden op straat gevangen genomen. Wat den steun door de anarchisten aangaat, zullen de verdrukten nog lang mogen blijven uitzien in hun bedompte holen. Het verhaal eindigt op een cynisch woord van Dan Dalveen. De rest is zwijgen W. G. C. B v v A N c K BATENBURG & FOLMER (O. W. FOLMER) DEN HAAG, HUYGENSPARK22 SPECIALITEIT: BERGPLAATSEN VOOR INBOEDELS MET SAFE-INRICHTINO. VERHUIZINGEN ONDER GARANTIE INTERNATIONALE TRANSPORTEN