18 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2500 LAS TRES REINAS. (HAVANA CO N DIT! O N) Heinas «randes Keioas Reina» Chicas Verpakt in kisten van ICO stuks. Prijs / 12O. per mille. Proefkisten ? 12. franco per post. J. G. HASEKAMP Importeur van Havanasigaren. U Glasbeo ? Rotterdam Telefoon 7347van de Hl Uitg,Mij ifk. P. M. W l N K, Zalt-Bommel ROMANTISCHE GESCHIEDENIS HET HALSSNOER-=? PROCES YASHKA KASPAR HAUSKK Ing. ? 3.?; geb. ? 3.75 Ing. ? 3 ; geb. ? 3.75 Ing. ? 2.4O; geb. ? 3.15 Kent ge deze boeiende lectuur? Zoo niet, koop dan een der deeleu uit deze serie, die in de pers algemeen gunstig ontvangen werd. Uitvoerig prospectus zenden wij gaarne op aanvrage. MAARTEN MAARTENS door L. VAN DEYSSEL Een in Nederland te weinig bekend auteur is: Maarten Maartens. Deze Nederlander, wiens familienaam luidde J. M. W. van der Poorten Schwartz, en die geleefd heeft behalve gedurende de soms langdurige verblijven aan de Fransche Riviera, in Italië, in Duitsche badplaatsen, en behalve gedurende den studententijd te Bonn en de reizen door de Vereenigde Staten, enz., achtereenvolgens te Amsterdam, Londen, Utrecht en Doorn, en wel van 1858 tot 1915, heeft vele letterkundige werken geschreven, romans, no vellen, tooneelstukken en gedichten, alle in de Engelsche taal. Hij is zijn schrijversloopbaan begonnen met twee bundels lyrische gedichten, The Morning of a love en .4 sheaf of sonnets, en twee treurspelen, Nivalis en Julian. Daarna heeft hij alleen ro mans en novellen geschreven. De treurspelen vertoonen den invloed van Shakespeare. Bijna geen schrijver na Shakespeare's tijd, behalve Yeats, is zoo Shakespeariaansch als Maarten Maartens is in het treurspel Nivalis ofschoon de eigenlijke constructie der voorstel lingen soms doet denken aan Shakespeare, be grepen door het dichterlijk intellect van den negentiende-eeuwschen Engelschen dichter Robert Browning. In de bundels lyrische gedichten is de inwer king van Shelley zoo wel als ook nog eenigszins die van Shakespeare waar te nemen. Den laatst genoemden invloed ook op enkele plaatsen in de romans The price of Lis Doris en Harmen Pols peasant. Van de romans en novellen zijn in Nederland het meest bekend The Sin of Joost Avelingh en An old Maid's love, die in onze taal werden over gebracht. Van alle romans, An old Maid's love, The Black-Box Murderer, The Healers, Brothers All, The New Religion, Harmen Pols peasant, The Price of Lis Doris, Dorothea, Eve, God's Fooi, Her Memory, My lady Nobody, A question of taste, zijn letterkundig de beste: Dorothea, A question of taste en The Sin of Joost Avelingh. Daarna: The Black-Box murderer. Dorothea is als geheel het aller-beste werk van de romans, hoewel aan het einde van den roman A question of taste en in sommige schetsen van den novellenbundel Some women I have known uit een oogpunt van kunstbeöordeeling nog grooter voortreffelijkheid voorkomt dan in Dorothea. De romans behandelen hoofdzakelijk in Ne" derland plaats hebbende geschiedenissen van families uit de verschillende maatschappelijke klassen, families van edellieden, geleerden, boeren, hooger en lager geplaatste burgers; met kenschet sing ook der, godsdienstige en andere, denkbeelden. Het is aan de nauwkeurige en levendige beschrij ving van de speciaal Hollandsche toestanden en gebruiken, dat het welslagen van Maarten Maar tens' werk, wat aangaat de verspreiding in het Buitenland, voor een deel is toe te schrijven. Zoowel in Engeland als in Amerika en in alle andere Engelsch lezende landen buiten Nederland is Maartens bekend. Op het vaste-land van Europa niet het minst, waar de werken in de Leipziger Tauchnitz Edition werden opgenomen. En het is met goed gevolg dat hij aldus voor zijn vaderland is werkzaam geweest. Tal van sympathieke fi guren van Hollanders heeft Maartens door zijne boeken de binnenkamers en salons van de meeste naties der wereld doen binnen gaan en daar ge waardeerd worden. Hij heeft ons daar bekend gemaakt. Hij heeft ons, door zijn Hollandsche figuren te brengen in de verbeelding van zoovele lezers en lezeressen in zoo vele landen eene soort bekendheid verschaft, die soms, zoo al niet langer heugt, dan toch warmer in de herinnering blijft aandoen dan de, toch ook zeker niet te onderschat ten, voldoening gevende berichten over onzen voormaligen en tegenwoordigen stouten ondernemings geest, in de groote wereldbladen, dan de vermel ding in buitenlandsche boeken van de groote feiten onzer Nederlandsche Historie en dan de meest treffende reclames, eindelijk, onzer teelers en fabrikanten van nationale voortbrengselen. Lang geleden heeft wel eens een enkele onzer critici aan Maartens verweten, doelende op passages in The Sin of Joost Avelingh en in An Old Maid's love ons belachliik te hebben ge maakt. Dit is onjuist. Maartens, die zoo lang zijn en ons land heeft bewoond, droeg het een warm hart toe, en zoo al een enkele maal zijn toelachen van het echte Hollandsche in zijn figuren eventjes en lichtelijk uitlachen wordt, dan is het gén hekeling en geen ridiculiseeren, maar het goed hartig schertsen en plagen, zooals in den familie kring een broeder het zijn broer en een vader het zijn zoon zal doen. Neen, men kan er zeker van zijn, dat indien soms op reis uit een kring van vreemdelingen een vrien delijke blik ons treft, of een zekere toon van reeds genoegelijk met elkander bekend te zijn. in de woorden eener kennismaking, het Maartens' Hollanders zijn, die bij die dame of dien mijnheer, hetzij te New-York, te Constantiopel, in Nice of in Say Moritz door den geest gingen, toen wij als Hollander werden bekend gemaakt. Behalve in het beschrijven van het Nederland sche leven munt Maartens in 't algemeen uit in de afbeelding van edele, hooge gemoedsbewegingen bij zijne figuren, gemoedsbewegingen in conflict dikwijls met elkaar, maar, hoewel aan elkaar te genovergesteld en zelfs vijandig, alle hoog. Zoo wordt Dorothea, naar wie het reeds genoemde werk heet, dat als onder-titel de woorden voert ,,a story of the pure in heart" afgebeeld als de draagster van de gemoedsgezindheid, de inborst, van een meisje, in de stilte en afzondering van een Hollandsen landgoed groot gebracht door twee oudere zusters harer moeder, in die omgeving, die alleen verlevendigd wordt door het verkeer met enkele familieleden en kennissen, den dorps predikant en andere plaatselijke personen. Door haar vader, een militairen globe-trotter van ge heel andere opvattingen, bij haar volwassenheid als gezelschap opgeëischt, komt zij in aanraking met de frivolere wereld van Nice en Monte-Carlo. Zeer goed wordt dan de strijd in haar tusschen hare genegenheid voor den vader en haar onrust over diens opvattingen gegeven. Zeer goed, in het zelfde boek, is ook het con flict in de oude Duitsche familie von RodenRheyna tusschen het gezach van den oudsten mannelijken bloedverwant en als zoodanig Hoofd der Familie," die wil, dat zijn te Lugano overleden broeder in het familiegraf te Rheyna plechtig zal worden begraven en, met den, geheel gereed staanden, door hem ontboden, trein, daar heen vervoerd, en den jongsten zoon van den over leden, Egon, echtgenoot van Dorothea, die op het allerlaatste oogenblik in de nagelaten papieren eene wilsbeschikking van zijn vader heeft gevon den, welke luidt, dat hij te Lugano, waar hij stierf en allen nu samen zijn, moet worden ter aarde besteld. Zeer goed, herhaal ik, zijn deze beide tegenstel lingen gegeven, omdat zij niet alleen bestaan uit het verhaal der uiterlijke voorvallen, maar deze als achtergrond hebben de diep ingewortelde menschen-gevoelens, waaruit de meeningen voort komen. De verscheidenheid van Maarten Maartens' bekwaamheden blijkt wel nier-uit, dat men. na Dorothea, een roman van zoo geheel anderen aard, als is The Black-Box murderer, noemen kan als iets voortreflijks in zijn soort. Dit is een de tective-verhaal, de geschiedenis der opsporing van een misdaad. In de Letterkunde staat dit genre van werken in 't algemeen niet zeer hoog aangeschreven. Niet alleen echter heeft de middennegentiende-eeuwschc Amerikaan, Allan Edgar Poe, bewezen, dat men ook, bij het ontcijferen van puzzles in het leven der menschenmaatschappij. ongelooflijke scherpzinnigheid kan doen blijken, die zulke arbeid tot de hoogste praestaties van den menschengeest doet behooren; maar ook deze Black-Box rnnrdcrcr door Maarten Maartens is zulk een meesterstuk van samenknooping en ontwarring van moeilijkheden, zulk een feilloos nauwgezet en logisch weefsel van veronderstel lingen, gevolgtrekkingen en oplossingen, in zulk een beschaafde, edele voordracht, dat deze roman gezegd kan worden de als de beste bekende En gelsche en Amerikaansche detective-romans niet weinig te overtreffen. Behalve de in 't bizonder hier beschouwde ro mans, hebben ook korte schetsen uit de vier n<>vellenbundels My poor relations, The Woman'^ Victory, Some Women I have known en The Greuter g/on1, hoogere verdienste. Het is de bundel Some Women I have known, dit. alles samengenomen, wellicht het meest voor treffelijke werk van dezen auteur bevat. Het zijn alle korte stukken van een twintig a vijf-entwintig Tauchnitz-bladzijden, waarin verschillende gevallen van vrouwen-gemoeds- en hartstocht sleven worden behandeld, met een samcngedrongeii kracht van voorstelling binnen de beperking tot het hoofdzakelijke, met een verheffing in het gemoedsbewegen der figuren, zoo zuiver en waarlijk levend, dat er eene vereenzelviging van den auteursgeest met die zijner schepselen, toen zijn aan dacht over deze onderwerpen gebogen was, heeft plaats moeten hebben, als waarvan slechts weinig voorbeelden in de letterkunde zijn aan te wijzen. Inderdaad, Maarten Maartens is te weinig bekend in ons land, en het wordt tijd, dat, door een uitmuntende vertaling, die de atrnospheer van het oorspronkelijke wedergeeft althans in de eerste plaats de beste der werken tot algemeen Nederlandsen geestes-eigendom worden, zoodat wij, door eenige hooge, zij het posthume, waar deering, eenig antwoord geven op al het goede. door Maartens over de Hollandsche letterkunde. uit de verschillende tijdperken, gezegd, toen hij. op Maandag 3 Mei lO'i'.l, kort na de geboortevan Prinses Juliana, de gast was van de Londensche Anthors' Club i n door niet meer, in onze negatieve houding ten zijnen opzichte, als hel ware te zeggen de zelfde woorden, die de goed zijn Hollandsen kennende President Roosevelt op het Witte I luis te Washington tot Maartens' dochtertje eens sprak, toen zij daar met haar vader op bezoek was: ..klein, klein kleutert ie. wat doe je in mijn hot'V" .Maart H'25.