No. 2500 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 29 POLITIEKE PARTIJEN EN KIESSTELSEL door Is. P. DE VOOYS. Hoogleeraar aan de Techn. Hoogeschool te Delft. Wanneer gesproken wordt van een verval van het parlementaire stelsel en daarbij afgegeven wordt op politieke partijen, treft men zelden onder de hopnende en afbrekende kritiek een enkel steentje voor nieuwen opbouw. Bij ernstige staat kundige overweging behoort men ervan uit te gaan dat er bij elke soort regeering, welke dan ook, een parlement noodig is, en dat een parlement het bestaan van politieke partijen eischt. Vanaf het oogenblik dat een vertegenwoordigend college van het volk samenkwam moesten er partijen ontstaan. Afgevaardigden, die zich bij het vast stellen van hun oordeel en in het nemen van be slissingen door gelijksoortige beginselen lieten leiden, sloten zich aaneen en gaven ter hunner verantwoording een openlijke uiteenzetting van die beginselen. De kiezers achter de afgevaardigden groepeerden zich ook daaromheen. Historisch en logisch is daarom een politieke partij te zien als een organisatie die haar kern vindt in het parle ment en hare vertakkingen heeft in het land. In Engeland, het geboorteland van het parlementarisme, is dat nog steeds het geval. Bij ons heeft men echter een andere opvatting en een andere organisatie der politieke partijen zien ontstaan. Vandaar dat men hier niet goed begrijpt in Enge land vooraanstaande personen zoo gemakkelijk van de eene naar de andere partij overgaan. Wij begrijpen een partij als iets anders en iets meer dan een groepeering in het parlement. Het is een geestelijke beweging in het volk, die zich onder andere ook in de politiek uit. De partij" is iets wat haar leden met geestdrift kan vervullen en hen tot genooten" maakt. Dat is in ons land ontstaan nadat eerst Dr. A. Kuyper, en later Mr. P. J. Troelstra, beide zonder invloed in het parlement, zich in het land door een hardnekkige, moeilijke en langdurige verkondiging hunner beginselen partijen schiepen, die zich in het parlement wisten in te dringen en te doen gelden. Het parlement werd weldra door dit soort politieke partijen beheerscht, want andere volgden snel het voorbeeld van A. R. en S. D. A. P., in 't bijzonderde Christelijk-Historischen en de Katholieke Staatspartij. Deze zijn genoodzaakt hunne organisatie meer en meer zóó te herzien, dat de partij steunt op organisatie's in het land, met besturen, congressen enz., terwijl de Kamerclub haar uiting, niet haar grond slag is. Partijen die daarin niet mee konden gaan verJoren terrein. Men kan de geschiedenis van onze staatkundige verhoudingen zien als een overgang van de po litieke partijen die zich van uit het parlement deden gelden, naar zoodanige die uit het volks leven kracht putten. En dit staat in nauw ver band met het kiesstelsel. De tegenwoordige poli tieke partij staat in het volk apart en gaat prat op haar onafhankelijkheid als maatschappelijk geestelijk verschijnsel. Het kiesstelsel verscherpt en bevestigt dat. Het eischt dat ieder kiezer de bemiddeling eener partij aanvaardt om zijn invloed op het regeeringsbeleid te doen gelden. Feitelijk is de verkiezing een getrapte. In de partij besturen kiest men collegas die overallesbeslissen. Wie afgevaardigden zullen zijn, hoe een ministerie wordt samengesteld, wat het regeeringsp rogram zal zijn, in 't kort alles wat met het regeeren samen hangt beslissen de partijen, nadat en dit nadat is van 't grootste belang nadat de kiezers aan de partijen een blanco-mandaat op den grondslag der partij-beginselen gegeven hebben. De verkie zing is eigenlijk een mandaten-verzamelen bij de kiezers. Wie daarvan het grootste aantal heeft, kan zich het sterkst doen gelden. Naarmate zoo'n kiesstelsel langer doorwerkt, consolideert het de partij-vormen en partij-invloeden. Nieuwe poli tieke partijen die alleen maar bij een verkiezing .gevormd worden, of die zich om personen groeJCORN1 VANóLU/ó GEHEELE WOON INRICHTING DEN HAAG NQORDEINDE J". S. IMIE TT "W S IE 2S' HOFLEVERANCIER AMSTERDAM Leidscbestraat 2 Damrak 73 Oude Doelenstraat 20 Damstraat 2 ROTTERDAM Mosseltrap 3 Boymansstraat 3 DEN HAAG Veenestraats Prinsestraat 47 HOEDEN P. en O. HABI LINCOLN-BENNETT BORSALINO MOSSANT PAN1ZZA Groote sorteering in onze wettig gedeponeerde merken MBTBOB f 8.50 MONOPOL f 5.50 KOGGESCHIP f4.50 peeren, vallen buiten het stelsel en buiten de ont wikkelingslijn. Zij hebben geen kans en zijn pure verkwisting. De eenige beteekenis hebben zij als de manifestatie van een verzet. Er zijn velen die zich ergeren, hetzij aan den steeds toenemenden in vloed van de partijen, of aan de manier waarop eenige partij wordt geleid, of aan de voorkeur die bepaalde belangen of bepaalde personen weten te verwerven. En die ergernis zoekt een uiting, die zelfs wanneer zij resultaat heeft, toch geenerlei staatkundige beteekenis kan verkrijgen. Dit neemt niet weg dat het nuttig is zich af te vragen of die omslag der politieke partijen zoo goed voor ons land heeft gewerkt, dat men de voortzetting en verscherping ervan met gerust heid kan wenschen en bevorderen. Voor den staats man, die meer dan partij-leider is, moet het zelfs noodzakelijk zijn de hangende politieke vragen in dat licht te bezien. Ongetwijfeld vertegenwoor digen de politieke partijen uit het volk een stuk leven, dat, jong en geestdriftig, ongekende, stuw krachten bezit, echter, ouder geworden in zijn vor men beklemd raakt en onnoodig krachten tot zich trekt teneinde een bestaan, dat zijn doel bereikte, toch nog te handhaven. Geestelijke bewegingen zijn geen organisaties die op langeren duur zijn ingericht. Zij komen en wekken geestdrift, doch behooren te verdwijnen zoodra zij nieuw leven in den weg staan. Wanneer een geestelijke beweging zich vastzet in een politieke partij, zooals bij ons het geval was, dan brengt haar lan een machtsontwikkeling, verbonden aan eene organisatie, die ook zonder het geestelijke leven van haar jeugd, zich Wil en zal handhaven. Daarom moet men de politieke-partijen-uithet-volk vooral zien als maatschappelijke instel lingen, zich aansluitende bij de schakeeringen en groepeeringen die nu eenmaal in het volk bestaan, zooals de kerken, in een vroegere periode de soci teiten, thans de vakvereenigingen en andere be roepsorganisaties. Het gevaar van te vaste consolideering der partijen in de maatschappij is, dat de schakee ringen tusschen de bevolking eerst scherp geac centueerd worden om al meer tot een splitsing te voeren. Bij alle nuanceering moet het gevoel der volkseenheid blijven bestaan, doch dit gevoel komt in 't gedrang door van de indeeling in stan den, klassen, beroepen, kerken enz. een scheiding te maken. Dit kan zich natuurlijk ook alles zonder de politiek voltrekken, doch de politiek die naar haar wezen staats- en volkseenheid moet voor staan, bevorderen en verdedigen, doet het tegen deel indien de overheid den partijen macht geeft om de splitsing te verscherpen. Staatkundig biedt de partij-uit-het-volk geen enkel voordeel boven de partij-in-het parlement. Integendeel; de nadeelen zijn steeds overwegend en dreigen zelfs fataal te worden indien het sek tarisme door geen enkele krachtige geestelijke strooming doorbroken wordt, en indien een ekonomische welvaartsdaling getroffen belangen op jaagt, zooals tegenwoordig in ons land het geval is. Voor de staatkunde is de politieke partij-in-hetparlement een van zelfsprekende noodzakelijk heid. Het besturen van den Staat, dat is dus het regeeren, uit zich in geen anderen vorm dan van de minister-bestuurders, die in het parlement een meerderheid vóór en een minderheid tegen zich hebben. De kamerleden moeten zich groepeeren vóór of tegen de regeering. Dat de partijen-in-hetparlement zich moeten voordoen en gedragen als partijen-in-het-volk, maakt hun optreden moeilijk en dubbelzinnig. Elke daad, elke stem moet zoowel zin hebben voor het regeeringswerk als voor het partijleven daarbuiten en aldus een dubbelen zin. Politiek komt daardoor in een kwaden reuk. Staat kundig ontstaat het grootste gevaar indien de kamerleden zich zoo sterk door het partij-leven in het volk laten beheerschen b.v. vlak voor de verkiezingen dat de eischen van het parlementarisme om zich voor of tegen het bestuurs beleid van het ministerie te verklaren geheel op den achtergrond gedrongen worden. Op die wijze is toch geen principeel, geen krachtig, geen ver ziend regeeren meer mogelijk. Ten minste niet wanneer er meer dan 2 of 3 partijen bestaan. En dit is, zooals ook in ons land blijkt, steeds het geval zoodra de politieke par tijen hun grondslag van uit het parlement naar het volk hebben overgebracht. De practische oplossing van de vraag, hoe dan toch het parlementaire stelsel bestaanbaar blijft bij de vorming van partijen uit het volk, is het stelsel van groepeering der partijen tot wat den naam verkreeg van coalitie, bloc, concentratie, kartel enz. Het was Dr. A. Kuyper, de eerste stich ter eener politieke partij-uit-het-volk, die tevens het coalitie-stelsel invoerde. De staatkundige fout van het tegenwoordige kiesstelsel is de ontwrichting dezer practische op lossing om de zelfstandige politieke partijen-ujthet-volk"te groepeeren tot twee politieke partijenin-het-parlement, die dan voor het gemak een anderen naam dragen. Het tegenwoordige kies stelsel heeft n.l. door de evenredige vertegenwoor diging, maar niet minder door het laten wegvallen der herstemmingen en der naverkiezingen,' den dwang tot parlementaire groepeering weggeno men. Dit heeft twee ernstige gevolgen. Ten eerste dat de meerderheidscoalitie, die na de verkiezin gen tot stand moet komen, omdat er nu eenmaal een regeering moet zijn, zoo los, zoo gekunsteld wordt dat er geen kern en geen continuïteit mo gelijk is. Wij zagen in ons land dat alleen de demokratisch onzinnige bedreiging met een extra parlementair, een zakenkabinet, een Koninklijkof zelfs, een minderheidskabinet, ten slotte tot een regeerings-vormende combinatie leidt. Een ander ernstig gevolg is dat er geen minderheidsgroepeering, geen regelmatige vorming eener loyale oppositie tot stand komt. En deze, die de kritiek op het bestuursbeleid daarom loyaal uitoefent, daar zij elk oogenblik gedwongen kan worden om haar kritiek waar te maken door het bestuur over te nemen, is voor het parlementaire stelsel even onmisbaar als een regeeringspartij. Ken kiesrcchts-regeling, hoe ideaal ook in het toekennen van stemrecht aan iedere richting en zienswijze, maakt den toegekenden invloed volledig illusoir door zoowel parlement als kabinet niet onmacht te slaan. Het kan niet buiten ecnigerlei dwang die de partijen-uit-het volk noodzaakt zich parlementair te groepeeren, en wel openlijk met een program van zoo breed mogelijke strekking. De gemaakte fout te herstellen is de taak der politieke partijen zelve. Nieuwe partijen, die zich zoo iets ten doel stellen, verergeren de verwarring. De kiezers kunnen zich daarbij niet doen gelden, en zouden als menigte de beteekenis van de staat kundige moeilijkheid niet doorzien. Slechts staats lieden, die behalve en boven het leiden eener partij, het algemeene belang in 't oog vatten, kunnen en moeten de eerste de beste gelegenheid aangrijpen om het kiesstelsel zoodanig te hervormen, dat de politieke partijen niet alleen de volksgemeenschap hoog houden, doch bovendien hare staatkundige taak ten volle kunnen vervullen. 10 April 1925. Door eenvoudig6 behandeling met ABIS garandeeren wij abso luut afdoende bestrij ding van Kakkerlak ken en andere schade lijke insecten, muskieten, wandgedierte, enz. Vraagt inlichtingen en prospectus voor schepen, gehouwen en particulier gebiuik aan N.V. A.B.I.S., Mij. tit Afdoende Bestrijding van Ins:ctenschade, Heerengracht 281 TJ. X228I Air.sterdam