No. 2500 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 57 MARIUS PETIPA DE DANS VOOR VIJFTIG JAAR Tournez'cent tours, tournez mille tours Tournez souvent et tournez toujours" Verlaine, 1872 In 1872 stierf Theophile Oauthier, in 1873 zag keizerin Eugenie den ouden Strauss in Londen en kon haar tranen niet weerhouden en in 1874 onthulde Fanny Elssler in Weenen een standbeeld van Haydn. En Taglioni wandelde ergens in Frankrijk als oude kostschooljuffrouw. Het romantische ballet en de feesten van het tweede keizerrijk waren voorbij. Lang voor Qauthier, aan wien wij als criticus en auteur zooveel danken in de historie van het ballet , was gestorven met den naam van zijn liefste danseres, Carlotta Orisi ,,la dame aux yeux de violettes" op de lippen, was die groote generatie Orisi, Taglioni, Fanny Elssler, Cerito, van het toonee! verdwe nen. Taglioni leefde behoeftig in het Zuiden, Fanny Elssler rustig en rijk in Weenen waar zij elk Nieuwjaar haar cou pons kwam knippen bij hai.r goede vrien den, de Rothschilds, met een pirouette als proloog en als ceremonieel na de zaken een van haar beroemde passen voor het verzameld personeel, al was zij dan ook in de zestig. De Parijsche opera werd geopend. Nog werden Leontine Beaugrand, Rita Sangalli en Rosita Maura en Mlle Subra daar en elders beroemd, en de Italiaansche virtuosen beheerschten Milaan en Moskou, maar de eerste teekenen van verval verschenen al in het ballet en ge leidelijk verdrongen muziek en zang de danseres uit de opera; een van de groote tijdperken van het ballet naderde zijn einde. De tranen van keizerin Eugenie her dachten een andere glorie van den dans: C'est que", zeide Strauss later, je ne suis pas Ie premier venue pour l'Imp ratrice. Ma vie est intimement Héa la sienne, et deptiis sa plus tendre jeunesse, mon nom est inséparable de tous ses souvenirs heureux. La première polka que j'ai composée en 1846 a pour titre ,,Eugénie-polka" et porta cette dédicace: A Mlle de Montijo". Maar de triomfen van de polka, waartoe die van de tango en de jazz in verhouding staan als de lengte van de baltoiletten, waren ook al herinnering. Wals, quadrille, cotillon.... Desrat beweert in zijn Dictionnaire de la Danse" dat de Quadrille Lanciers in 1868 het nauw van Calais overstak en Parijs veroverde, maar hij heeft het leelijk mis, want in 1857 danste men ze al in de populaire danszalen, te weten in de zaal die den toepasselijken naam droeg van Bal de la Belle-en-Cuisses. En Napoleon III had ze ai aan het hof laten vertoonen door zestien echte anders, te paard. Er was een andere dans ingevoerd, in 1874, die voor de quadrille en de dansmeesters gevaar lijk was: de boston ! De strenge liefhebbers spraken er schande van: men bostonneerde weldra polka, mazurka, scottish en quadrilles en ik vraag u in gcmoede: welke professeur de danse et de maintien kan lang leven van onderwijs in de drie passen van de boston.... Het was alweer Amerika die ze ingevoerd had: na de polka is haast elke nieuwe dansrage van over den oceaan gekomen; en ieder maal heeft men ze als gevaarlijke onzedelijkheid beschouwd. Men kan er zich mee troosten'dat ook de brave polka een? een hoogst verderfelijke dans is geweest, voor de strenge gemeente.... En terwijl men toch terdege danste, al waren de eerste cancan-dansers dan al gezeten heeren geworden, en al stonden Nini-Patte en l'Ajr, la Ooulue en Grille d'Egout nog in haar kinderschoe nen en niet in den Moulin Rouge, terwijl Sangalli in 1876 in Delibes Sylvia" beroemd werd, begon elders reeds de groei die in onzen tijd tot bloei werd. De onverbiddelijke balletmeester van de Opera Mérante, gaf in 1880 Leontine Beaugrand haar congé. Dont Ie pas elegant, a sa chaste caresse Sans corrompre Ie coeur, enchainait Ie regard. En men trooste haar: Que voulez vous, Sangalli danse dans une autre langue." ,,Oh," meende Leontine Une autre langue! Dites donc un patois ! Ce serait plus juste." En daarmee was de toestand gekenmerkt: ballet en gezelschapsdans werden vulgairder. Men zou zeggen: voor vijftig jaar reeds.... *** De nieuwe kunst van het ballet brachten de Russen, de nieuwe kunst van een anderen dans bracht Isadora Duncan: maar voor vijftig jaar zette de beweging die hen voort zou stuwen reeds in. Marius Petipa, die de grondslagen van het Russisch ballet" legde, die de Russen als ballet meester scholen zou tot een volmaaktheid van techniek waarvan Europa met zijn ondertusschen vervallen ballet later versteld stond, was zijn werk in Moskou reeds begonnen en Cechetti. die nu nog altijd balletmeester van Diaghilef-balletten is, debuteerde juist in 1874 als jong danser in Petersburg, na een tournee door Scandinavi en Nederland. In Amerika was Delsarte in 1871 gestorven: de te weinig bekende voorganger aan wiens herstel van de klassieke gymnastiek Isadora Duncan zooveel te danken heeft gehad, en uit wiens principe, na hem door P. Mackaye en G. Stebbins TAGLIONI dos Lanetort QUADRILLE DES LANCIERS uitgewerkt en voortgezet, een goed deel van de ontspannings-gymnastiek etc. geboren werd, waar over een tiental Duitsche profeten thans kibbelen wie van hen de uitvinder is.... En in Amsterdam beleefde men voor de lief hebbers een goeden tijd in het Paleis, waar de bal letten onder de Vries hun glorie hadden. Ook hier hun laatste, want Andreas Voitus van Hamme was al gestorven, en de Vries volgde hem in 1875.... En ook die glorie ligt in oude papieren begraven, die niemand voor zoover ik weet nog grondig doorgesnuffeld heeft, en die toch een levendig en interessant hoofdstuk moeten ople veren in de geschiedenis van den dans in Neder land, die niemand zich ooit heeft aangetrokken, voor vijftig jaar niet en nu niet. J. W. F. W E R U M E U S B U N I N G NIEUWE UITGAVEN De eerste aflevering is verschenen van Menscli en Maatschoppij", driemaandelijkse!! tijdschrift. voor Anthropologie, Psychologie, Erfelijkheidsleer, Eugenese, Praehistorie, Ethnologie, Sociographie, Sociologie, Criminologie, Ethiek en Rechtsphilosophie, onder redactie van Prof. Mr. \V. A. Bonger, Prof. Dr. K. Herman Bonman, Dr. H. J. F. W. Brugmans, Prof. R. Casimir, Mej. Dr. M. A. van Herwerden, Prof. Dr. J. P. Kleiweg de Zwaan, Prof. Mr. Dr. Leo Polak, Prof. Dr. S. R. Steinmetz, N. H. ter Veen (secretaris), Mr. H. L. A. Visser en Dr. N. Westendorp Boerma. De verschijning wordt door de redactie als volgt aangekondigd: Het is voor de Nederlandsche beoefenaars der bovengenoemde takken van wetenschap uiterst moeilijk, kennis te nemen van den arbeid hunner vakgenooten in eigen land, omdat een Nederlandsch tijdschrift voor de/.e Wetenschappen ontbreekt. Het tijdschrift ,,Mensen en Maatschap pij" hoopt deze leemte aan te vullen. In de vereeniging der genoemde weten schappen ligt naar het inzicht der Redactie een groot voordeel, daar deze toch in haar veelheid een zekere een heid vormen. De nog steeds voort gaande differentieering op wetenschap pelijk terrein heeft ook hier een arbeidsverdeeling veroorzaakt, die, hoe vruchtdragend ook, het den onderzoeker steeds moeilijker maakt, den blik te slaan buiten het terrein van eigen onderzoek. Wetenschappelijke verdieping ging dik wijls gepaard met vernauwing van den gezichtskring. En toch, hoezeer kan kennisneming van den arbeid op nevengebieden bevruchtend werken, nieuwe richting geven aan eigengedachten of ook reeds verkregen uitkomsten bevesti gen. Differenrieering is goed, doch maakt aanvulling noodzakelijk. Hier ligt het voordeel van de samenvoeging onzer vak ken voor de hand, die toch op allerlei wijzen in elkaar grijpen en elkaar niet zelden van dienst kunnen zijn. Bedriegers, tragicomedie in een bedrijf, door JEAN STAPELVELD, No. 4 van de Nieuwe tooneelbibliotheek, onder leiding van Jean Stapelveld. De liberale gedachte en haar tekort aan inhoud bij den vrijheidsbond, door Prof. Mr. J. A. EIÜEMA.N. What's Bcliind a product of General Motors, Uitgave General Motor Corporation. In Neder land verkrijgbaar bij den importeur G. H. Bakels te Amsterdam. Groote Denkers (Nieuwe Reeks), HANS VAIiiiNGER en de als-of-philosophie, door Dr. H. W. VAN DER VAART SMIT. Baarn, Hollandia Drukkerij,