, TTKUEINC, AMDTEKDHMMEK, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 23 LATE HEILWENSGH door GIELJAN BEIJEN. Hoogheemraad van den Lekdijk Benedendams en van den IJsseldam 'k Bin, daartoe uitgenoodigd en op 'andringen van mijn vrind Herman de Man, jongstleën Zater dag op het gotiën feest van De Groene gewist. Van te veuren ha'k een toespraak op pampier gesteld, maar 'an 't woord bin 'k niet gekommen. Ze wouen dat wel; Perfester Kernkamp met zijn Hollandsche kuif zegde nog teugen mijn: Giel, jij as eenige boer onder ons stadsvolk, jij mot jouw zeg zeggen," maar mijn pampier ha'k vergeten en vandaar dierf ik niet recht. Want d'r waren bar hooge mannen naar het feest gekommen; ievers deur het gewoel schoof een Oeneraal, voorts wel zes Perfesters en veul be roemd mannen- en vrouwvolk, 'k Docht toen bangelijk: Gieljan dat gaat verkeerd gaan, as jij hier zonder jouw pampier mot praten. Want, 't is bekend uit de vergaderingen van den Dijkstoel en de Staten van Uitert, dat jij jouw eigen nooit goed 'an het stadschpraten houwen kan, as je giftig wordt. En om nou, waar al die deftigheid bij staat, je te blameeren met je moêrs lompe boerentaal, neeëGiel dat doen je niet. Maar toch wil ik Ulie niet onthouwen, wa 'k had willen zeggen, 'k Hem mijn klerk van 't Dijk huis hier in Hoenkoop niet bij de hand, die zou anders aardig knaphandig de fouten d'r uit hebben gehaald. Die zou d'r fijne Notaristaai van draaien. Maar 't is niet arg, dat Ulie het eigens maar mot vertalen; ik mot dukkels genog, bekant dag 'an dag, duistere stadstaai vertalen in bevattelijke woorden, waar een boerenminsch bij kan. HET PAMPIER. Mannen en vrouwen ! 'k Bin maar een boer, plegen wij boeren deur gaans te zeggen. Da's niet goed; 't woord maar mot er uit. Ik bin een boer, zeg ik hier. Want daar hoef ik mijn eigen niet vetir te schamen, maar 't is een eer. Nou motten we hier op het feest niet twisten gaan, en daarom laat ik de vraag wie of d'r van meer belang veur ons Vaderland is, de boer of de stadsman vandaag liever los. Ik, die zoo'n bietje het 'angenomen keind van De Groene bin, ik eer hier mijn pleegvader en pleegmoeder. Maar veul feestelijke woorden hè'k niet veurhanden; dalijk mot ik een zwarte lap over de vreug de halen. Ik bin zooveulasde wanklankop dit feest. Da's niet arg, want deur den wanklank leert Ulie de ware vreugd' des te meer waardeeren. Waarom ik het groengouën feest mot vergallen, vraagt ge? Wel, veur ons boeren is 't gien tijd om te lachen. Hoor maar Veulen onzer zijn omstreeks deze jaren wakker geworren. In alle buurten van Holland wonen ze, sterke boerenblagen, niet bang van werken zijnde en daarbij helder van begrip. Ze weten, dat heurlui's vaders in veule geslachten, as onbe wuste wezens, werkend, etend en slapend hemmen deurgeleefd. Maar groeiend van keind tot man krek as planten. En al zijn ze daardeur wel behoed voor de ergste stadsche zonden, erger ramp viel daarmee over het land. Ons boerenvolk ver vreemdde van het denken. Een enkel weten wier vastgehouwen: kennis van den Bijbel. Haast ha'k gezegd: het geloof wier vastgehouwen, maar d'r is iets, wat me daarvan terug trekt. Want dat akelige delibereeren over teksten en dat bange veuls te secure leven, krek tusschen wat mag un wat niet mag uitgewogen, kan ik maar kwalijk 'anduiëmet een mooi woord as geloof. Toch, de boeren bij ons vandaan zijn ten ende arg beste mannen en ze hemmen beste vrommessen, maar allegaar mosten ze 'ns gespoeld worren deur vreugdewater, as andivie deur de wetering. De ouwe schimmel mot er af. Maar 'k zegde 't al, d'r komt traag verandering. Hier en daar en overal, kommen ze omhoog gekropen as veurjaarsblommen. Vierkante jonge kerels, die in d'r hart een vlam hemmen. Die onze boeren een oud bezit weerom willen geven: den zin naar 't ware blijmoedige leven; maar mér nog den honger naar het mooie en naar wetenschap. Allereerst, dat laat zich verstaan, mot de geld zucht in ons boerenvolk verminderen, 'n Ieder minsch mag haken naar een goed bestaan. En OQKT FRED:.I POESKE ZANDBLAD - SIGAREN 8 enIO ets van armoei bin ik eigens bunzig. Maar daarom hè'k mijn ziel nog niet 'an de guldens verkocht, bel neent. D't is veurnamer leven mogelijk dan een veurtdurend loeren op winst in goud. As we dan niet meer van binnen verbranden deur over matig gestuiver, dan worren we blijer. En de mooie dingen motten we weerom hebben. Wij allegaar bekant hebben antieke meubels in onze opkamers staan; prachtige bonken. Kasten en kabinetten, as trotsche huizen op d'r eigen; fijne krullige laaitafeltjes met edele kandelaars d'r op; zware kamferhouten dekenkisten en nog veul meer. Maar vandaag 'an den dag kommen d'r niks dan lilleke rooie politoerstoelen bij; vurenhouten tafels met een zeiltje en vuilboomhouten linnenkasten met verkoperd blikbeslag. Dat mot uit zijn. Onze hofsteê's zijn veuls te voornaam, om met dat vullis vernederd te worren. En ten leste, de wetenschap. Eigens bin ik maar een kleioor. Rechtevoort bin 'k veuls te oud, om nog te gaan leeren. Maar anderen, jonge gasten uit de hofsteê's trekken op naar de stad. Ze leeren er veul, enkelen zelfs op de Hoogeschool en ze worren aardig knap. In Friesland en daaromtrent komt al die kunde de boerenbedrijven ten goede; veul geleerde boeren tref ie d'r 'an op de groote steeën. Een boerenjonk bij ons uit Moordt vandaan is Conrector geworren van een Lyceum, en hij staat as geleerde niet alleenig. De wakker ge worren boeren kruipen in de hooge posten; ze hemmen sterke koppen en veul kannen ze bevatten. Ja, d'r is wat gaande op het land. * * * Ge ziet het groene vrinden, d'r mot een andere reden zijn, waarom ik giftig bin. En nou gaan ik over die andere reden wat zeggen. Hoe kon 't beuren, dat ons platteland zoo insliep? Dalijk zeggen de mannen die daar weet van hemmen: heel Holland lag in den dommel en dus ook de boerenbevolking. Ik hou daar even 'an vast, want in dat weerwoord steekt waarheid. 't Is ons in Hoenkoop en daaromtrent óók wel bekend, dat er veur jaren jaren her een machtiger Holland is gewist. Een bloeitijd over alle takken. Maar we zijn bekneld geraakt, tusschen de groote landen die ons omringen. Onze ouwe luister is thans veurbij. En we doen eigenlijk niks om daaran wat te verwrikken. We hemmen allang toegegeven 'an de lammenadige gedachte, dat de veurnaamheid van een land gelegen is in zijn groot oppervlak. We zijn dus 't geloof in de hoedanig heid kwijt. De hoeveulheid heit gewonnen. En veurmaals mot die hoedanigheid zóó krachtig zijn gewist, dat landen met hoeveulheid d'r niet teugen op konden. Zoo was dat goed. Even zoo wis, as het verstand van n enkel minsch regeert over duzend domme koeien, kan een bewust maar klein volk machtig zijn in een groote statengroep. Maar dan mot dat kleine volk bestaan uit overtuigde vaderlanders, die allegaar gelooven in de grootheid van dat kleine. Alleman mot dan datgene doen, wat den Hollander kenmerkt. Maar wij hemmen toegegeven 'an de vreemden, toen we 't eerst zegden: een klein land as het onze wordt natuurlijk bar beïnvloed deur omlig gende staten. Neeëzeg ik. Alleenig as zoo'n klein land in verval is. Wat een land 'an oppervlakte mist, mot het 'an hersenwerk willen inhalen. Wemosten meer as Hollanders doen en dinken, en schijt hemmen 'an manieren van gebaren. Herman de Man zee me nog ondt-rlest: d'r is veur veertig jaren een woeste schrijver gewist, die ook wel het verval van Holland zag. Deze zegde: we willen Holland hoog opstooten midden in de vaart der volken ! en eigens schreef hem een roman op de Fransche manier." Ik begreep toen al zóó, dat wie as Hollander op Fransche manier een roman schrijft, komt verkouwen uit. Dat wordt gien Franscne echtheid en gien Hollandsche echtheid. Zoogoed as we veur onze Hollandsche gewaarwordingen een eigen Hollandsche taal hemmen, mot er veur die gewaarwordingen een aparte Hollandsche manier om romans te schrijven zijn. De Hollanders leven, met heurlui zielement naar binnen gekeerd. En as een haastige waar nemer niet gauw genog achter die ziel kan kommen, dan neemt hem Franschmannen beet, die zijn mak kelijker te bekijken. En van Holland blijft hem vreemd. Ik kin maar oordeelen over enkele onderdeden en daarom bin 'k veurztchtig in mijn uitspraken. Zoo lees ik veul boeken, al bin 'k een boer van het achterland. Daar zorgt mijn vrind wel veur. Maar ik mis wat bij de hedendaagsche schrijvers. As ik zoo 'us deur onze buurten fiets dan dink ik vaak: hoe anders is het hier toch, dan in Duitschland of in 't Belzenland, waar'k bin heen gewist. En dat andere van ons eigen land, waar 'k zoo danig van hou, zie je minsche, dat veind ik nooit weerom in die boeken, 't Bijzondere van Holland, dat ontbreekt. En as 't veurhanden is, dan wier 't deurgaans vermengd met uitheenischheid. Omda 'k J. S, MEUWSEN, Hofl. A'DAH-R'DAH-DEN HAAQ DE BESTE HOEDEN IN HOLLAND daar zoo fel op let, wor' ik altijd dêlijk die ver menging gewaar. Soms dink ik dan: de schrijvers zallen Holland zoo best niet kennen, maar as dat zoo is, nou, dan noem ik het een godgeklaagd schandaal. Daarom zeker lijkenen de meeste verhalen uit onzen tijd zoo veul op vertaalde werken. As 'k daar tegenover een uit het Duitsch vertaald boek lees, dan proef ik toch nog altijd het Duitschland, da 'k op mijn reis gezien hem, d'r in ondanks dévertaling. Er is hier zoo gien band tusschen de schrijvers en het land en tusschen de schrijvers en het volk van Holland, 't Is krek, of d'r alleenig hooge dames en deftige meneeren uit de stad veur andere dames en meneeren schrijven, 't Volk, de eenvou dige minschen kommen d'r niet 'an te pas. De be schreven minschcn, dat binnen altijd uitzonderin gen, nooit een man of een wijf zoo as d'r tienduzend zijn tusschen de gewone minschen. Altijd weer wordt er in notaristaai nofarisdeftigheid bepraat. 't Is, naar mijn gedacht, een arg apart soort, waar de schrijvers uit veurtkommen. Uit de deftige stand deurgaans, nooit jongens uit het volk. En daarom bin ik giftig, mannen en vrouwen. Ik kan 't niet langer veur me houwen, dat 't een schandaal is, dat ons beste land zoo vertrapt en vernederd wordt deur Babylonische landgenooten, die alle uitheemsche manieren zóó bar belangrijk veinden, dat ze vergeten om te zien naar een mogelijk ook bestaande Hollandsche manier, de manier die ze ommers best van d'r moeders hadden maggen afkijken. Maar nou mot het dan ook uit zijn met de giftig heid. Ik hem dat hier zoo tegen Ulie, vrinden van de Amsterdammer gezeid, omdat ik as boer veul van Amsterdam hou'. D'r zit wat hartelijks 'an die stad. As ik er bin, dan vergeet ik al z'n leven mijn 'angeboren afkeer van het stadsche en in den Haag voel 'k dien afkeer altijd naar mijn kop rijzen. Amsterdam leeft met d'r hart op straat; in den Haag hemmen ze het hart in watten wegge leid en ievers op een boekenplank goed verzegeld vergeten onder het stof. Ik weet dat wij boeren de stad noodig hemmen. En de stad kan niet zonder ons. En niet alleenig om ons koorn, onze zuivel en eier, maar om tezamen een compleet land te zijn. Nou; 'k vertrouw, dat in het onbedorven Amsterdamsche hart nog veul Hollandsche geest kracht overig is. Ik vertrouw ook dat Amsterdam 'an den nieuwen bloei van Holland een groot part zal hemmen. Daarom zit ik uit te kijken naar de stad van de Groene, want het hart van den waren Amsterdammer is klaar Hollandsch ge bleven en is, zoo gezien, 'an ons boerenhart verwant. En nou is 't wél. Ik gun de Groene nog veule duzende nommers, maar alleenig a? hij een ware Amsterdammer, dat is een Hollander, blijft. Hij kan nog best wat deftigheid missen, as d'r maar gien uitheemsch geduvel veur insteêkomt. Ik drink met een grooten slok op de Amster dammer, maar gien thee; ik drink Schiedammer. Meneer Kernkamp.... schenk nog 'n keer in. Uit. De Stille Getuige DOOR TOP NAEFF ZESDE DRUK Ingenaaid / 3.50 Gebonden / 4.50 Want dit boek is vol van bizondere en schoone gevoeligheid. W. G. VAN NOUHUYS in Groot Nederland. Uitgave van Van Holkema en Warendorf, Amsterdam.