v-af' No. 2503 ZATERDAG 30 MEI 1925 v r% voor Onder Hoofdredactie van O. W. KERNRAMP Redacteuren! H. Brugmans, Top Naeff en O. Nolst Trenité. Secretaris der Redactie: C. F. van Dam UITGEVERS: VAN HOLKEMA » WARENDORP Prfli per jaargang f 10.?bij vooruitbetaling. Per No. 25 cent Advertentiën f 0.75 p. Regel Dlspositiekosten 20 Cent REDACTIE EN ADMINISTRATIE t KEIZERSGRACHT 333 AMSTERDAM BIJ HET NADEREN VAN DE VERKIEZINGEN Voor menschen, die hun geheugen in training willen houden, is het een goede oefening, de namen Van buiten te leeren van alle Nederlanders, die waardig zijn gekeurd op de candidatenlijsten voor de Tweede Kamer te prijken. Wie met een beetje minder tevreden is, kan alvast beginnen met de namen van de partijen en partijtjes, die een lijst hebben inge diend. Hij treft het dezen keer, want als ik me niet vergis, was het aan tal lijsten bij de vorige verkiezing nog grooter. Maar reden tot klagen over te weinig keus is er ook nu niet. Het heeft nog niet veel gebaat, dat de kans voor een kleine groep kiezers om een ver tegenwoordiger naar de Kamer af te vaardigen, door de wet alweer geringer is gemaakt. De liefhebbers laten er zich nog niet door af schrikken. De evenredige vertegenwoordiging die met instemming van alle partijen is ingevoerd en waarvan we eigenlijk allemaal de bil lijkheid hebben erkend is in de praktijk velen nog al uit de hand gevallen. Bij de klachten over den grooten invloed, dien partijbesturen en Kamerfracties er door hebben gekregen, zoodat het er soms naar lijkt, of de kiezers maar ja en amen behoeven te zeggen op wat de heeren hebben bedisseld, vergeet men intusschen wel eens, dat het toch vroeger niet zooveel anders was, dat het ook toen van betrek kelijk weinig menschen afhing, wie er candidaat werden gesteld. En ook het onverkwikkelijk gemarchandeer bij de herstemmin gen, het bieden en loven van de partijen om eikaars hulp te ver krijgen, waarvan we nu gelukkig af zijn, is wel heel gauw in het vergeetboek geraakt. De pijn van dit oogenblik lijkt altijd erger dan die van vroeger. Maar al zal men verstandig doen, den deugdelijken inhoud van het evenredig kiesstelsel dat de partijen zooveel mogelijk ver tegenwoordigd worden naar evenredigheid van de getalssterkte der aanhangers, die zij weten te verwerven niet over boord te gooien, aan den vorm, waarin die inhoud nu is gegoten, valt nog wel wat te verbeteren. De overtuiging, dat dit noodig is, wint langzamerhand dan ook veld, getuige het ontwerp van den Vrijheidsbond ter opruiming van verschillende bezwaren, die aan de tegenwoordige wijze van verkiezen annex zijn. Maar voorloopig, en misschien voor geruimen tijd nog, zitten we met de thans vigeerende wet. Ook bij de aanstaande verkiezin gen hebben wij ons daaraan te houden. De klacht, die wel het meest gehoord wordt, is deze, dat voor velen de aardigheid" van de verkiezingen er af is gegaan; het sportieve element erin ontbreekt. Vroeger maakte men zich druk voor een bepaalden candidaat, en wist nog op den avond van de verkiezing, of hij het gehaald had; thans stemt men op een lijst en heeft niet meer het gevoel, dat die ne stem er nog iets toe doet, en hoort eerst een paar dagen later, hoeveel stemmen in het geheele land op die lijst zijn uitgebracht en hoeveel zetels eraan zijn toegekend. Vroeger was er zoo iets als een persoonlijke betrekking tusschen kiezer en candidaat, zelfs al was de laatste aan den eersten onbe kend ; maar omdat het zijn candidaat was, omdat hij geprezen werd door zijne vrienden en afgemaakt door wie hij niet kon uitstaan, voelde hij iets voor hem. En dan de spanning bij de opening van de stembus en het inkomen van de uitslagen der verschillende ge meenten van het kiesdistrict: de candidaat was voor en kwam weer achter; een paar dorpen, waarvan de uitslag lang uitbleef, konden de beslissing geven; en dan de triumf van de overwinning of de bitterheid van de nederlaag: maar ook dan had men de emotie in elk geval gehad ! Dat emotioneele element ontbreekt bij de tegenwoordige wijze van verkiezen bijna geheel; de menschen moeten dit nu zoeken bij de voetbalwedstrijden ! Er zijn zeker nog andere en gewichtiger redenen, waarom bij de groote menigte de belangstelling in de politiek tot het nulpunt is gedaald, en zelfs als wij nu nog hetzelfde kiesstelsel hadden als in 1905, zou bij de aanstaande verkiezingen ons volk minder in beroering geraken dan in dat jaar, toen de bestendiging van het bewind van Dr. Abraham Kuyper de inzet van den stembusstrijd was maar wie door een wijziging van ons kiesstelsel ook wat meer leven in de politieke brouwerij hopen te brengen, zullen goed doen er rekening mede te houden, dat ook den Nederlandschen kiezer niets menschelijks vreemd is en dat hij eerst dan weer de ware animo in den verkiezingsstrijd zal krijgen, als zijn zucht naar emotie er meer door bevredigd wordt. Een ander gevolg van het stelsel van evenredige vertegenwoor diging, waardoor dit bij velen in discrediet is gebracht, is de moge lijkheid, die het heeft geschapen om aan vertegenwoordigers van bepaalde belangen een Kamerzetel te bezorgen. Nu de stemmen, die in het geheele land op een lijst worden uit gebracht, tezamen worden geteld, kunnen plattelander?, midden standers, belanghebbenden bij amusementsbedrijven en wie al niet meer met gezamenlijke kracht n der hunnen naar de Kamer afvaardigen, mits maar deze beperkende voorwaarde legt ge lukkig een sterke rem aan zij zooveel duizenden stemmen op hem kunnen vereenigen, als vereischt is voor het toekennen van een Kamerzetel aan een lijst. De gedachte, om onze volksvertegenwoordiging, of althans een van de beide deelen ervan, tot een vertegenwoordiging van maat schappelijke groepen te maken, is niet nieuw. Door politici van zeer uiteenloopende richting is meermalen het denkbeeld geopperd, om hetzij voor de Eerste Kamer een zooge naamd organisch kiesrecht in te voeren, d.w.z. haar te doen be staan uit vertegenwoordigers van: landbouw, handel, scheepvaart, nijverheid, onderwijs, wetenschap enz., hetzij naast de Tweede Kamer een op dergelijke wijze gekozen lichaam te stellen, dat dan van advies zou kunnen dienen over allerlei maatschappelijke aan gelegenheden, of wetgevende bevoegdheid daarvoor zou krijgen. De klip, waarop de uitvoering van dit denkbeeld wel zal stran den, is de groote moeilijkheid om de juiste evenredigheid te vinden voor de getalssterkte, waarin deze maatschappelijke groepen ver tegenwoordigd moeten worden, en met name om de verhoudings getallen der vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers naar billijkheid te bepalen. Maar afgezien daarvan, zulk een organisch kiesrecht beoogt ge heel iets anders dan wat thans wordt teweeggebracht door het stellen van lijsten van z.g. belangenpartijen. Wie dit laatste doen, trachten een geheel willekeurig gekozen vorm van organisch kies recht te enten op ons tegenwoordig kiesstelsel, dat op geen orga nische vertegenwoordiging berekend is. Zij brengen in de politiek nog meer bederf dan er reeds in heerscht. Over vijf weken zullen de kiezers den coëfficiënt voor de lijsten zetten maar de lijsten-zelf zijn al opgemaakt en ingediend; de candidaten staan er genummerd, bij sommige partijen na veel rumoer binnenskamers. Het eigenlijke werk is dus verricht: van de overgroote meerder heid der Kamerleden staat het reeds thans vast, dat zij worden herkozen. De eenige verrassing, die voor de groote partijen de opening van de stembus nog kan brengen, is de verkiezing van sommige candi daten met een twijfelachtig nummer of het afvallen van een paar andere, die nog veilig hoopten te staan. Maar voor de rest is alles reeds in kannen en kruiken. En ook daarom is bij de verkiezingen voor vele kiezers de aardigheid'"er'afgegaan. KERNRAMP