DE GROENE AMSTERDAMMER,'WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2511 kr". a '?? MUZIKAAL PARIJS il doof CONSTANT VAN WESSEM ' ' ? Spectactes Bériza" Uit den particulieren hoek waait te Parijs nog altijd de goede wind' voor wie iets hopen voor démoderne muziek-dramatische kunst. Verleden jaar was het de graat de Beaumont, die met behulp van Amerikaansche dollars de Soirees 4e Paris" op touw zette (waarover wij toen in <je Groene geschreven hebben). Thans is het de zangeres Marguerite Bériza, de vermogende be woonster van een groot Huis in de Avenue Montaigne, aan wier initiatief Wij de, opvoering van een ifeeks muzikale komedietjes en balletten van tnoderne componisten danken in verschillende tjieatèrs van Parijs, een liefhebberij waarvoor zij, naar, men zegt, na iedere opvoering enige tien<Jöi2endv francs moet bijpassen. Inderdaad, zulk '4wj.: vrouw .'verdiende een standbeeld naast Maarschalk Ney,- die zijn sabel zwaait op de PJaee-del'Observatoire!Wlj zijn haar dankbaar, wij, <jfe uiiHolland komen vol illusie er de mpderne rhuziek te hoorm en die er vaak zoo weinig in aantreffen, dat aan onze verwachtingen beantwoordt. Want het muzikale Parijs verkeert, ?wat de moderne productie betreft, eenigszins in het getij van den eb. De concerten van Wiener, bolwerk voor alles wat hoopt te slagen op het gebied der moderne muziek, brengen minder nieuws, bij velen der componisten schijnt de inspiratie verminderd, andere verloochenen open lijk hun eerst afgodisch vereerde meesters (het LA ARGENTINA geval van Meester Eric Satie!), de Russische bal letten, nog steeds een voorname attractie te Parijs, raken uitgepraat, teren op ouden roem en zijn vooral dit seizoen arm gebleven aan nieuwe interessante creaties (het nieuwe ballet van Georges Auric Les matelots" uitgezonderd en dan geldt deze uitzondering nog alleen de muziek !) De Bériza's, de Beaumont's blijken broodnoodig om onze indrukken van Parijs te vrijwaren van het gevoel alsof allen daar weer braaf teruggevallen zijn in de soliede tradities, onder toejuiching van hen, die het wel geweten hebben." Madame Bériza kan tevreden zijn met het resultaat van wat zij, soms met maar gebrekkige hulpmiddelen, moest bewerkstelligen. Haar aan geboren goede smaak wist steeds den besten indruk van het werk op te Wekken en haar fraaie prestatie heeft componisten als de Falla, MaMpiero, Paul Ie Flem, Lord Berners, HenriSauguet, Strawinsky, Dupont, Wiener aan zich verplicht. Er is al eerder op gewezen, dat de muziek-dra matische kunst een kentering beleeft, dat de hedendaagsche opera op haar eigen doodenmarsch uitgeleide wordt gedaan, en dat thans elementen, die oorspronkelijk aanwezig waren, doch lang zamerhand, speciaal in de laatste eeuw, op zij gedrongen of onontwikkeld gelaten zijn, thans weer hun recht op een levenskrachtig geheel der muziek-dramatische kunst hernemen het ballet en het muzikale intermezzo. Zij kwamen eens uit de groote statige schouwspelen van vroeger en uit de kermis, waar de opéra comique geboren werd. Het Lodewijken-ballet kon een wandelgang der planeten voorstellen, de vaudeville en de pièce aariettes" der Parijsche foires liepen steeds naar luim 'en phantasie van den maker. * Opnieuw zijn thans phantasie en genialiteit aan het woord om uit de latent gebleven elementen der opera een nieuwen vorm te scheppen. Wij zien ze beiden in de hand van Strawinsky. Zijn Sacre du printemps" is in zekeren zin zulk een mytholo gisch ballet, zijn compositie L'Histoire du söldat" biedt een nieuwen vorm van een schepping der Foires St. Germain, die hij een gelezen, gegespeeld en gedanst stuk" noemt. Het is deze Histoire du söldat", die Madame Bériza in haar theater weer op de planken had gebracht. Het eigenaardige werk verdient dat wij er langer bij stilstaan. Wij zien een schouwspel in een schouwspel. Er wordt een soort abel-spel opgevoerd op het tooneel, de legende van' den soldaat, die zijn viool en zijn ziel aan den duivel verkocht. Een klein kermistheater is zichtbaar, rechts geflankeerd door een orkestje van zeven man, links door een spreker, den uitlegger, die commentaren op de handeling geeft en aan een tafeltje met een half afgebrande kaars en een flesch witten wijn zit (wie denkt niet onmiddellijk aan de ensceneering van het middendeel van Teirlinck's Ik dien",- waar de duivel explicateur is?). De soldaat, begeleid door zijn marsch, komt op, voert zijn bewegingen als een marionet uit, neemt in stand óe houding aan van op zijn viool te spelen (het orkest speelt voor hem); de duivel, vermomd als oude heer op de kapellenjacht, vraagt hem om zijn viool. De soldaat Weigert eerst, verkwanselt dan zijn instrument voor een boek waaruit men goud kan halen". De duivel neemt nu den soldaat mee om de viool te leeren bespelen. Betooverd komt daarop de soldaat weer terug, machtig, doch onbevredigd. Hij hoort dat de zieke koningsdochter te genezen is door muziek. Hoe krijgt hij zijn viool weer terug? Wij zien nu den spreker van af zijn tafeltje den soldaat aanmoedigen zijn viool terug te koopen door den duivel hem al zijn geld te laten afwinnen. Het Wordt een emotioneerende scène. De list gelukt, de soldaat geneest de koningsdochter, die voor hem danst; doch als de soldaat uit onvoorzichtig heid nogmaals het gebied van den duivel betreedt, is hij weer in diens macht, verliest zijn viool en moet Satan naar de hel volgen. Dit alles wordt uiterst sober van bewegingen en bijna louter met standen op het tooneel uitgebeeld. Prachtig was ook de beheerschte Wijze waarop Marcel Herrand (de Romeo" der Soirees de Paris" van verleden jaar) de partij van den spreker zeide. Strawinsky's muziek, geschreven voor zeven instrumenten: n viool, contrabas, clarinet, fagot, piston en slagwerk, heeft dezelfde strakheid en beknoptheid, die ook de uitbeelding der dra matische handeling kenmerkt. Uiterst geserreerd wordt hier het lawaai van een kermismuziekje opgeroepen zonder in banaliteiten te vervallen; wij hooren meer de typische accenten dan de volledige melodieën dier muziek De tango, bijna al leen rhythmische beweging gebleven, is een meester werk, de ragtime houdt al de melancholie der Amerikaansche dansen met enkele noten en suggestieve wendingen vast. Nergens verliest Strawinsky den opzet van het geheel uit het oog, nergens laat hij zich door de romantiek van het geval tot wijdloppigheid meeslepen. Het is van een origineele grilligheid geworden, als alleen een Strawinsky die vermag te beheerschen. De muziek werd in het theater Bériza meesterlijk uitgevoerd onder leiding van Roger Desormière. Dat het publiek blijken gaf van groote hilariteit getuigt van het ook te Parijs nog ingeroeste conser vatisme bij dat publiek, dat ondanks de vele lessen" de banale operette verkiest boven een werk, dat zoo volmaakt geïnspireerd is op den geest van zijn eigen tijd. Het ironische Bis ! Bis !" geroep was niet van de lucht. Groote waardeering genoot daarentegen het Spaansche ballet van de Falla L'amour sorcier". Op een elementaire, doch knap in vorm gebrachte muziek voerde de bekende Spaansche danseres La Argentina (thans de vrouw van den schrijver RenéBizet) temidden van een bont decor haar nerveuse dansen uit, Waarvan de prachtig op standige en met wentelende polsen geacteerde bezweringsdans van het vuur bij iedere voorstelling herhaald meest worden. Ook behaalde veel succes een operatje van Lord Berners, uit Mérimée's komedie'?Le carrosse du Saint Sacrement" gemaakt. Madame Bériza zong hier zelf de partij van La Perichole" in. Het Werd met de pittige, walsende muziek van Berners een bont, lichtelijk gechargeerd geheel van stroogele pruiken, belachelijk wijde rokken, groene palmen en rcode papagaaien. Minder waardeerde men de in scène-zetting van de Sette Canzoni (Sept Chansons) van Malipiero. Hoewel men met veel vernuft een entoutcas" tooneelgeraamte had in elkaar gezet, dat de ver wisseling van decors overbodig maakte, bleek de hartstochtelijke muziek van Malipiero een derge lijke anti-romantische bloedarmoede in de ensce neering niet te verdragen. MUZIEK ? STRIJKINSTRUMENTEN Bi SNAREN ? U D A U D *cbter St. 'Pieter 4 ? ? n. f\Mnr\ utrecht ? Tal. 443 ? PIANO'S Wm^m VERHUREN ?a^aW VLEUGELS Ook de avant garde was in Spectacles Bériza" aan het woord gelaten. Met een stuk Arc-en-ciel" gaf Ribemont-Dessaignes, een jong tooneel- en roman-schrijver uit den (gewezen) groep der dadaïsten, blijk van een niet alledaagsche durf en hij heeft met den musicus Jean Wiener wiens muziek: eenige geïnstrumenteerde en gezongen Blues, overigens weinig pretentie heeft; drama en decors komen in de eerste plaats een eigenaardige vertooning in elkaar gezet, die de tijden van het dadaïsme nog eens opriep. Het geval: liefde van een sterrenliefhebber voor een kappersbuste aan de overzij, met conflicten van dien, zooals jaloezie van des sterrenkundigen echtgenoote en van den bezitter der levend gewor den Ophelja-buste, dood der slachtoffers (de buste valt in een wolfskuil), was zooveel mogelijk uitmiddelpuntig geënsceneerd met vreemde effec ten van decors en sterren, doch met vaak verrassende resultaten. Le Vin Blanc de KRESSMANN-BORDEAUX GRAVES MONOPOLE DRY Agence: Comptoir des Pays-Bas et de Paris, La Haye Boekbespreking KURATO HYAKUZO. De priester en zijne discipelen. Tooneelspel, naar de Engelsche vertaling uit het Japansch van Glenn W. Shaw bewerkt door B. Modderman. Amsterdam 1925. Mij. v. goede en goedk. lektuur. Wanneer dit werk als Westersch tooneelspel werd aangeboden, zou men er zeker ernstige bedenkingen tegen kunnen maken. Het gebrek aan eenheid, de gerektheid van sommige passages, het gemis van dramatische spanning zouden het zeker tot een hachelijke zaak maken, het op de planken te brengen. Trouwens, ook de Engelsche vertaalster spreekt van een leesdrama, en ver telt in de inleiding dat het stuk in Japan voor het tooneel is omgewerkt. Maar ook in den vorm waarin het nu gegeven wordt, is het een uiterst belangrijk boek. Gedeeltelijk kan men het een historisch drama noemen. De schrijver koos als hoofdpersoon den stichter van de Boeddhis tische Shinsecte (pi.m. 1200). Ook zonder dat men iets van deze historische figuur weet, kan men gemakkelijk zien, dat de auteur zich aan de exacte geschiedenis niet zeer gebonden heeft geacht; tal van modern-rnenschelijke motieven zijn in de leeringen, die hij zijn discipelen geeft, verwerkt. En toch wat een wondere eenheid van geloof, zelfverloochening en liefde is de fi guur van dezen Shinran. Allen, die met hem in aanraking komen, raken onder den invloed van zijn machtige persoonlijkheid. Prachtig is dat uitgewerkt in het tweede tooneel van het vijfde bedrijf, waar de drie priesters komen om hun confrater Yuien te beschuldigen, omdat hij een liefdesbetrekking onderhoudt met een meisje uit een theehuis, en na het gesprek met hun overste, beschaamd en berouwvol heengaan. Nog meer dan een boek van wijsheid, is het een boek van reinheid en diep-ernstig geloof. Er is een stemming in als van de wereld bij zons opgang, zoo hoopvol en heilig. De gesprekken tusschen den priester Yuien en Kaede, het meisje uit het theehuis, zijn van een zoo bloembladige teederheid, dat ik in langen tijd niet iets zoo zuivers, innigs, en ontroerends gelezen heb. En dan te bedenken, dat het werk ons wordt aan geboden in tweedehandsche -vertaling, zoodat, hoe gewetensvol de beide bewerkers hun taak opgevat kunnen hebben, toch veel van het oor spronkelijke verloren moet zijn gegaan ! HERMAN MIDDENDORP GEEN HOOIKOORTS MEER! Door onze speciale bril voorkomt U hooikoorts, prijs .f I.?; door geheel Nederland tegen vooruitbetaling van f-1.20. JOS. HARTOG Hoofdsteeg 17 Nobelstraat 28 Telef. 3343 Telef. 1063 ROTTERDAM UTRECHT