No. 2514 ZATERDAG 15 AUGUSTUS 1925 Rjl^Bjj ^^ <^^ i^^rr w F! Klad voor Onder Hoofdredactie van G. W. KERNKAMP Redacteuren: H. Brugmans, Top Naeff en O. Nolst Trenité. Secretaris der Redactie: C. F. van Dam UITGEVERS: VAN HOLKEMA & WARENDORF Prijs per jaargang f 10.?bij vooruitbetaling. Per No. 25 cent Advertentiën f 0.75 p. Regel Dispositiekosten 20 Cent REDACTIE EN ADMINISTRATIE: KEIZERSGRACHT 333 AMSTERDAM DE EERSTE AUGUSTUS IN ZWITSERLAND Het begon al 's morgens vroeg, bij de aanlegplaats van de boot, toen meisjes, in de flatteuse nationale kleederdracht van Schwyz en Urit ons, voor een of ander liefdadig doel, een soort van medaille aan een rood-wit lint op de borst speldden. En we mopperden heelemaal niet zooals wij in Nederland gedaan zouden hebben dat er alweer een of andere bloempjesdag" werd gehouden, want we waren immers op reis en het groene water van het Vierwoudsteden-meer fonkelde in het zonnelicht en er hing een feestelijke stemming in de lucht. Iedereen keek glunder: de schoolkinderen aan boord, die straks den Rigi op zouden gaan, en wier tweestemmig gezang zoo onbe vangen en ontroerend opklonk; de militairen, die wegens den nationalen feestdag, den eersten Augustus, verlof hadden gekregen en op weg waren naar huis; alleen de koe, die de reis meemaakte, trok zich van het geval weinig aan en scheen het zelfs niet op prijs te stellen, wanneer de soldaten Seppie" op den hals klopten en wilden laten proeven van het harde brood uit hun rucksack. Maar 's avonds, toen we op de plaats van onze bestemming, in het bergland, waren aangekomen, merkten we eerst goed, hoe de Zwitsers hun nationale feest vierden: met het luiden van de klok ken, met het ontsteken van vuren op de hoogten, met een optocht door het dorp, van kinderen met lampions, waarbij iedereen zich aansloot, tot de stoet was gekomen in het park van het Kurhaus, waar allen zich schaarden om de muziektent: daar hield een of ander officieel persoon een redevoering, met een stem die tot in de verste laantjes doordrong, en allen luisterden eerbiedig, en zongen aan het slot de vele coupletten van het volkslied. Toen vlogen de vuurpijlen omhoog, en het door de bergen weerkaatste geknetter was niet van de lucht, en overal, op de hellingen, gloeiden de illu minaties, de schitterende electrische van de groote hotels, de be scheidene van de kleine huizen en hutjes, waar gekleurde lam pions uithingen of simpele vetpotjes voor de vensters stonden te branden. Schering en inslag van de officieele rede, maar ook van de toe spraak tot de buitenlandsche gasten, die, bij den avondmaaltijd in het hotel, een Zwitsersch R.K. geestelijke hield, was: dankbaar heid voor het feit, dat Zwitserland buiten den oorlog was gebleven en dat het, na dien oorlog ook Zwitserland schijnt in 1918 een November-beroering te hebben gehad aan de revolutionaire elementen niet gelukt was, den binnenlandschen vrede te versto ren; maar dan ook, en vooral, een herinnering aan het historische feit, dat op dezen dag telken jare wordt herdacht: het verbond, dat op l Augustus 1291 de mannen uit Uri, Schwyz en Unterwalden aangingen, het begin der Zwitsersche onafhankelijkheid; een vermaning om trouw te blijven aan de gelofte: Alle für Einen, Einer für Alle", en een, lang en uitdrukkelijk toegejuichte wensch, dat de internationale vrede bewaard zou blijven, dat voortaan voor de geheele wereld zou gelden, wat Schiller de eedgenooten op de bergweide van den Rütli deed zweren: Wir wollen sein ein einzig Volk von Brüdern". Er zijn stellig weinig landen, die zulke scherpe contrasten bieden als Nederland en Zwitserland. Maar in hunne geschiedenis ontbreekt het niet aan merkwaar dige punten van overeenkomst. Beide hebben eenmaal deel uitgemaakt van het Duitsche rijk. Beide zijn, ongeveer in denzelfden tijd, begonnen den band met dat Rijk losser en losser te maken; beide hebben zich tot volkomen zelfstandigheid ontwikkeld, naarmate het monarchale gezag in Duitschland onderging en de macht van dat Rijk in Europa ver zwakte; bij den vrede van Munster deed het afstand van alle aanspraken, zoowel op Nederland als op Zwitserland. Maar reeds geruimen tijd vóór de officieele erkenning van deze onafhankelijkheid hadden beide het leven van een zelfstandigen staat geleid. Zij waren, in onderscheiding met de meeste andere landen, republieken geworden, en wél: bondgenootschappelijk geregeerde republieken. Tot aan de Fransche revolutie en den tijd van Napoleon duurde die overeenkomst voort. In den Franschen tijd" bracht de vreem de overheersching aan beide volken: nationale eenheid. In Neder land bleef die na 1815 bewaard; na den val van Napoleon werden in Zwitserland de oude vormen van het bondgenootschap hersteld. Maar al vertoont de staatkundige ontwikkeling van beide landen na 1815 verschil, hierin weken zij niet zoover van elkander af, dat het Nederlandsche volk, zij het dan niet in zoo hooge mate als het Zwitsersche, een democratisch voelend volk bleef. De tegenstellingen tusschen beide landen en volken laten zich echter nog gemakkelijker opsommen. En ne daarvan moet elk Nederlander gevoelen, die een eersten. Augustus in Zwitserland heeft beleefd. Wat herdenken de Zwitsers op dien dag? Wij zeiden het reeds: het begin van hun staatkundige onafhai -kelijkheid. Om de historische werkelijkheid hebben zich legenden en sagen geweven: die van den eed op den Rütli, die van Wilhelm Teil. Het historisch onderzoek kent alleen een verbond tusschen de woudkantons om zich tegen de wassende macht der Habsburgers: te verzetten; het leert, dat die kantons de kern van het Zwitsersche eedgenootschap werden, omdat zij een ongekend belang verkregen door de opening van den weg over den St. Gotthard, de kortste verbinding tusschen Milaan en Zuid-West-Duitschland. Niet de legendaire Wilhelm Teil, maar de onbekende bouwer van de Stiebende Brücke is de vader van het eedgenootschap": de brug nl., die in het begin van de 13de eeuw over de Schöllenen-kloof werd geslagen en den naam van de Stiebende Brücke" kreeg, omdat het schuim van den waterval, dien de Reuss in deze kloof vormt, er steeds over sloeg; eerst na den bouw van deze brug liep de beste handelsweg van Milaan naar Duitschland over den St. Gotthard en door het gebied van de woudkantons. Maar met of zonder Wilhelm Teil zijn naam heb ik op den nationalen feestdag niet hooren noemen het verbond tusschen de woudkantons van l Augustus 1291 blijft voor de Zwitsers het begin van hun staatkundige onafhankelijkheid. Op dien dag herdenken zij, dat hunne voorvaderen den strijd voor de vrijheid aanbonden, en beloven zij elkaar, die vrijheid te zullen handhaven. Daarom heeft de viering van den eersten Augustus een echtnationale beteekenis. De gebeurtenis, waaraan dit feest de herin nering oproept, is voor het geheele Zwitsersche volk van belang;. iedereen, zonder onderscheid van stand of geloof, de Franschof Italiaansch- zoowel als de Duitsch-sprekende Zwitser, neemt aan de feestviering deel; het gevoel van saamhoorigheid tusschen alle Zwitsers wordt er door versterkt. En hier bestaat voor een Nederlander eenige reden, den Zwitser te benijden. Onze jaarlijks terugkeerende nationale feestdagen hebhen de ietwat huiselijke aanleiding van een verjaardag van een der leden van het vorstenhuis. Maar wij missen een nationalen feestdag, waarop de allervoornaamste gebeurtenis uit onze geschiedenis telken jare wordt her dacht, dat is: onze vrijmaking van Spanje, het begin van onze staatkundige onafhankelijkheid. Instellen kan men zulke feestdagen natuurlijk niet. De viering ervan moet van zelf ontstaan. En dat zij bij ons achterwege ge bleven is, ligt deels aan den Protestantschen bijsmaak van onzen opstand tegen Spanje, deels aan een karaktertrek van ons volk. Want, laat ons het maar bekennen : wij zijn eigenlijk niet de ware menschen voor nationale feestdagen van deze soort. Wat wij beter kennen, is: hulp verkenen bij nationale rampen. Moge dit ook thans blijken bij de ramp, die Borculo en een deel van den Achterhoek heeft geteisterd ! KERNRAMP.