10 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2519 DRAMATI/CHE KRONIEK TOONEELGEZELSCHAP: DE SPEELDOOS. Hottentot, door Victor Mapes. Een van de verdiensten van wijlen Comoedia" het op den brandstapel der concentratie ge offerd Amsterdamsen gezelschap is geweest, dat het Constant van Kerckhoven Jr. een beetje binnen de perken hield. Nu hij het aantal direc teuren met zijn beminde persoon is komen ver meerderen, regisseur en eerste acteur bij zichzelf, vrees ik het ergste Wat zijn talent betreft. Want aan dat talent is toch wel wat verbeurd; hetgeen men Jang niet van alle tooneeltalenten kan zeggen. Toen het echtpaar van Kerckhoven Kling, zich, een paar jaar vóór de staking, bij het Hofstadtooneel aansloot, bleek dit, onder, leiding van Van der Lugt, een aan winst, en zagen we, o.a. bij de uitmuntende opvoering van Molnar's Heerenmode", mede dank zij hun medewerking, het blijspel vertoonen naar den eisch: jong, beschaafd, en licht. En ook daarna, in het zaaltje op de Weteringschans en in het Centraal-Theater, waren de zoon van Philomène van Kerckhoven en zijn bekoorlijke vrouw op hun plaats, en bleek vooral hij een kracht; zij het een ietwat onstuimige. Vermoeiend en op den duur eentonig, gaat er van dit spel toch altijd, een zekere levenswarmte, een hartelijkheid uit, die, te midden van veel dood hersenwerk op het tooneel, de aandacht boeit.Er is, Wat meer zegt, jian dit talent een onmiskenbare gevoelskant, en de kans, tusschen de bedrijven van een roezige klucht, eens even ontroerd te worden, nooit uit gesloten. Tegenover deze aangeboren gaven, staat het gemis aan zelfbeheersching en zelf kritiek, en andere lacunes van cultureelen aard, zoodat de aanvankelijk veel-belovende jonge tooneelspeler, dien Wij thans in de gedaante van den korpulenten jockey, Sem Harrington", in het Theater Nöggerat mogen bewonderen, niet heelemaal is geworden, wat in een land, dat stren gere eischen aan zijn kunstenaars stelt, wellicht uit hem ware gegroeid. En de vraag is nu maar. hoe zal hij zich verder ontwikkelen in de hurdlerace van het directoraat: naar zijn van huis uit goede gaven, of eenigszins hottentotsch.... ? Niet, dat wij het stuk van dien naam minderwaardig achten. Integendeel, van dit aardig blijspel, zou iets charmants te maken zijn; en als de Speeldoos-speters wilden, zouden ze het kunnen ook. Het is een overoud en onsterfelijk gegeven, gezond en frisch. Sem Harrington, die heelemaal niet paardrijden kan en uit loutere liefde voor de hartstochtelijk hippische Miss Peggie Fairfax desniettemin den ontembaren Hottentot" bestijgt, om, getooid met de aange beden kleuren van haar banier, den wisselbeker te veroveren, en daarmede haar hand.... herin nert het niet aan Caldecott's mooiste prenten boeken, aan de geschiedenis van Jan Goudvink" en denken we ons het geval niet gretig terug in dien tijd, toen het verloren staartpruikje als eerste aankondiging van den gekaalkopten overwinnaar, triomfantelijk werd aangedragen ! De moderne tijd heeft zooveel niet te verliezen, doch ook in den modernen stijl kan deze steeplechase spannend en elegant zijn. Maar waarom dan eigenlijk aan die natuurlijke spanning veel toe te voegen? Clowns-entrees, om beurten van Van Kerckhoven en Joh. Kaart (de butler") die het gewenschte snelle tempo minutenlang stremden en de, opzichzelf immers al grappige, situatie slechts ondermijnden en be zwaarden. Van Kerckhoven we doen hem niets te kort kan met zijn gezicht van verdrukte onschuld en treffend-malle intonaties juist in zulke zorgelijke omstandigheden als de hier voorgeschrevene, gemakkelijk het pleit winnen, en ook Kaart zou, indien hij maat hield, een foede figuur maken. Wij dringen bij dit, van den tadsschouwburg afgescheiden groepje, geens zins aan op artistieke ondernemingen, de tijd is met naar den eisch gespeelde blijspelen misschien het best gediend; maar heelemaal met de muts gooien naar de beginselen van orde en evenwicht, die den stijl beheerschen bij al wat, zij het in de verte, aan kunst verwant blijft, dat doet men niet lang ongestraft.... Wij zagen bij dit jong gezelschap, tot ons ge noegen, mevrouw van Westerhoven geplaatst, en zie, zij had dat fijnere, strenger beheerschte, dat de eenvoudigste klucht terstond releveert. Het laatste bedrijf Sem Harrington zit op Hottentot, en aan den rand van het tooneel rekken zich de toeschouwers met den kijker om zijn halsbrekende evoluties te volgen deed het suggestief. De verbeelding nam alle hindernissen mee, en groot was de verlichting, toen de gelukkige over winnaar, afgemat en be smeurd, maar als door het wonder der niets-te-veel achtende liefde gespaard, in den familiekring terug keerde. HET ROTTERDAMSCHHOFSTADTOONEEL. Kan dat? door AndréBirabeau. Van de thans op den voorgrond tredende gezel schappen, telt het Hof stadtooneel de meeste leden, terwijl juist dit, naar zijn aard en capaciteit, met het kleinste aantal zou toekunnen. Want feitelijk is dit het eenige gezelschap, dat in zijn kern een eigen karakter bezit, en in een bepaald genre kamerkunst reiken kan naar het fijnere blijspel en de licht schrijnende tragiek der moderne litteratuur. Een en ander houdt ver band met de persoonlijk heid van den directeur Cor van der Lugt Melsert, welke als regisseur mits hij tijd vindt zich aan een stuk te geven het stempel op dit werk drukt waarom het vraagt; als acteur binnen dit kader overtuigende gaven bezit. Met zijn zeer talentvolle, helaas veel te veel spelen de, en bijgevolg wel eens beneden zichzelf blijvende echtgenoote, Annie van Ees, is het gezelschap om zoo te zeggen, gevestigd; het zou met enkele goede krachten erbij, voltallig zijn, en in den eleganten Haagschen schouwburg op zijn plaats. De uitbrei ding, die ongelukkigerwijs noodzakelijk isgeworden om het recht: in zulk een schouwburg te mogen spelen, te verdienen, en de hooge kosten,welke de ex ploitatie op dien groo ten voet meebrengt, te dekken, is vooral in dit geval te betreuren, waar twee waardevolle talenten zich in den strijd om het noodeloos opgevoerd bestaan moeten overwerken, en in den rompslomp dreigen onder te gaan. Het Fransche blijspel Kan dat?" waarmede het Haagsche seizoen geopend werd, kwam mij, in de hierboven aangegeven richting, geen meester stuk voor. De schrijver, AndréBirabeau, die den geweldigen Jacobijn, met wien hij slechts n naamletter verschilt, in welsprekendheid niet naar de krocn steekt hij zeurt nogal bleek zich ook de kunst, den Fransche tooneelschrijver ge meenlijk toevertrouwd: ,,1'art de préparer'" nog niet eigen te hebben gemaakt. Zonder deze middelen, vergreep hij zich wel eenigszins aan een goed gegeven, op het door Freud gepopularizeerd gebied der Traumdeutung"; verdrongen affecten, welke in het onderbewustzijn bewaard blijven en zich in den droom somtijds verraden. De, naar haar beste weten, gelukkige mevrouw Marianne Saulnières, aan wier huiselijke voldoe ningen meer dan zij zich bekennen wil, knaagt, ontwaakt in den droom, dien de aanblik eener verboden liefde Welke het air aanneemt een groote passie te zijn haar aandoet. De verleider van haar zuster Monique assimileert zich met den Lohengrin harer maagdelijke begeerten, en in den wensch-droom, haar in dagen van koorts geschon ken, vervangt zij haar ondernemende zuster in de armen van dezen heer Michel Vandrennes. Aldus beleeft haar schuchtere vrouwenziel het avon tuur van den hartstocht, waarnaar het hart van de besten harer sexe, alle eerbare beginselen ten spijt, somtijds smachten blijft. Het eerste bedrijf beredt, zooals gezegd, den stouten droom, die het geheele tweede bedrijf beslaat, te weinig voor. Gewild-geestige beuzelgesprekken, waarvan een volstrekt willekeurige jonge man, die par droit de naissance alles breekt, Wat hij aanraakt, het middelpunt is?vullen het met moeite, terwijl het ons niets nader brengt tot de gemoedsonrust van het mevrouwtje, noch prepareert op de ingrijpende ziekte, die haar zoo fortuinlijk zal doen ijlen, noch voert naar de sfeer van onwezenlijkheid, waarin we allengs moeten komen. Wij begrijpen, bij het opgaan van het doek voor II, nauwelijks, dat wij met haar in het DE KROTWONINGEN IN AMSTERDAM Teekening voor de Groene Amsterdammer" door W. Heskes ,LIEVE HEERTJE, BRENG ONS STORM. . . DAN KRIJGEN WE NIEUWE HUISSIES" PADOX HOUTBOUW Houten Scholen, Winkels, Directiekeeten Levering in korten tijd. Fabrieken Warmond land der droomen treden, en ook de regie was hier niet geslaagd den overgang duidelijk te maken; terwijl het tooneel tusschen haar en hem" in deze bijzondere omstandigheden ook weinig belangwekkends openbaarde. Het derde bedrijf toonde meer qualiteiten. De gelukkige mevrouw Marianne, voor het eerst van haar ziekbed op staande, blijkt in de veilige armen van haar man tot haar verlichting.... niet weg te zijn geweest ! En hier schemert dan een levensverschiet: in die verlichting van den solieden geest schrijnt even de teleurstelling van het gespleten hartje: dat droomen bedrog moeten blijven. Dit touneel der verwezenheid: ,,est-ce possible?" heeft Annie van Ees knap en gevoelig gespeeld. De vertooning haperde op Rie Gilhuys (Monique) die geen oogenblik de oogenschijnlijk brillante tegenstelling op riep der vrije passie-vrouw, ten opzichte van het gebonden huisvrouwtje. Van der Lugt had als ,,de echtgenoot" onbe duidend tegenspel te geven; de moeite, die hij zich moest getroosten om den achtergrond te vullen, was voelbaar. In deze rol gaat een eerste karakterrol verloren; immers, in den man", ligt de verklaring voor de droom-escapade der vrouw, in beider onschuldige schuld de quintessence van het stukje. De innerlijke autoriteit en uiterlijke onweer staanbaarheid van den verleider, die in enkele minuten tijds het argeloos vrouwenhart doet ontbranden, moeten wel hevig overtuigend zijn. Reule, die de rol voor zijn rekening kreeg, zocht het in die richting, zonder tot de ware vervulling te kunnen geraken. Beheerscht en delicaat ver tolkte Piet Bron de rol van den brekerigen be zoeker, en indien iemand, dan had hij ons met dit hors d'oeuvre kunnen verzoenen. Een versneld tempo de repliek naar Franschen trant van slag op slag zou het blijspel ten goede komen. Tof N A E F F TABA SIGAREN ZIJN TOCH DE BESTE