DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2521 KARAKHAN door Dr. W. O. C. B Y v A N c K CHINA IN BEWEGING Op den overgang van 1920 tot '21 wijdde Tchitcherin, de volkscommissaris van Buitenlandsche Zaken te Moscou, de volgende Woorden aan den toestand in het uiterste Oosten: Wenden wij onzen blik daarheen, zoo bemerken we hoe langer hoe sterker banden tusschen de volken van het Oosten en het Rusland der Soviets. Zij weten dat wij hun vrienden zijn uit noodzake lijkheid en vol van sympathie voor hun politieke en economische belangen. Maar zullen zij ooit in die logge massa van het Chineesche Rijk den brand kunnen ontsteken van het sociale Bolsjevisme?.. Daarvoor zijn de omstandigheden niet gunstig genoeg. De waarschijnlijkheid van een proleta rische revolutie werd besproken op het tweede congres van de derde Internationale. Het was Lai, de Chineesche gedelegeerde die daar het woord nam. Een agrarische revolutie als in Rusland was niet mogelijk in China. Er zijn geen uitgestrekte landgoederen zooals in Rusland het geval was en de dichtheid der bevolking heeft de verhooging in waarde van het bebouwbare land ten gevolge. Een arbeidersrevolutie behoort evenmin tot een praktische waarschijnlijkheid, omdat China geen industrieele natie is. Het kleine groepje werklieden, hoezeer doordrongen van communistische ideeën, is niet in staat een opstand te organiseeren. Er zijn geen soldaten genoeg in hun rijen". Wij zijn thans vier jaren verder en moeten we de berichten gelooven die zoowel over het Noorden van China als over het Zuiden tot ons komen, zoo is in het besef van een groot deel van het Chi neesche volk die stemming van loomheid over gegaan in een gevoel van opwinding. Rusland is het dat aandacht trekt, Peking is iets nog ergers dan het verleden, het is de dood. Van Rusland komt het heil. Of men wil of niet, men wordt, zoodra men de beweging met eenige aandacht gadeslaat, nitt alleen getroffen door de bedwelmende macht van de massa die aan de beweging deelneemt, maar, ook van de vaart die zij achter haar voortgang zet ondanks alles wat zich in den weg stelt. Ik heb daareven het jaar 1921 genoemd, hier is een notitie, ontleend aan een bericht van den herfst 1922. In de mijnstreek van Tang cl'ang, een centrum waar 450Ümijnwerkers en 20COO fabriekarbeiders zijn vereenigd, is 22 October 1922 een staking uit gebroken voor loonsverbetering, daar de toestand onhoudbaar is gebleken. Aan de inrichting der werkplaatsen is een groote school verbonden, waarin opzichters over het werk worden gekweekt. In November nemen de studenten het besluit hun zaak met die der arbeiders te vereenigen. Ook zij verklaren te staken. Slechts kort heeft de agitatie geduurd die aan het voorntiren het werk neer te leggen is vooraf gegaan. Aan de spoorlijnen was een beweging merkbaar met het doel alle arbeiders te vercenigen tot samenwerking voor een hervorming van de arbeidsregeling. Maar het meest van belang moet toch de stemming der studenten worden geacht, omdat dezen in China, als de geletterden, een soort van officieele positie bekleeden. Het was aan Joffe, den Russischen gedelegeerde naar China, te danken dat een bepaald plan voor de toekomst was opgemaakt. Hij had begrepen welke geweldige propaganda-macht er school in de tot nu toe ongebruikte vereeniging van de onder wijselementen. Uit alle oorden van het onmetelijke rijk. kwamen de studenten voor hun examentijd bijeen, om na afloop hunner studies weer naar alle deelen van het Rijk heen te gaan. Hij zag de mogelijkheid die losse krachten te verbinden. Joffe was degeen geweest, die nog gedurende den oorlog, na het sluiten van den vrede van BrestLitowsk, Rusland in Berlijn had vertegenwoordigd; hij moest zijn post opgeven, wegens het misbruik dat hij van zijn stelling had gemaakt, ten behoeve der propaganda in Duitschland. Thans, nu hij in China was gevestigd, onverbeterlijk, rustte hij niet in zijn voortvare.nden geest, eer hij het middel had óp touw gezet om een gelijke gezindheid onder de geestelijke arbeiders in liet Hemelsche Rijk tot stand te brengen. Hij moeide zich met de studen tenkringen en toonde hun hoe hun meetings be langrijk te maken door discussies over politiek en economie.... Men hoeft slechts de manifesten van de studen ten te lezen om zich niet lang ongerust te maken of zij wel de loomheid en onbeslistheid, zoo dikwijls aan het Chineesche ras eigen, zullen overwinnen ! Neem het volgende als een staal. Wel studenten van Tang cha'ng, het wordt nu toch ernst met ons. Wij zijn ook door de vrijheidskoorts aangetast. Nu komt het er op aan te hande len. Te handelen ! Te handelen ! Zich bewegen, dat is te leven ! Er op los! Er op los! Strijd houdt het leven in stand. Laten wij onze oude, verstijfde en vermummiede samenleving afschudden. Weg met dien geordenden vrede die de dood is. Lucht en frissche koelte hebben wij noodig. Wij strijden voor ons leven en voor dat van de rest der menschheid. Voorgangers in onze school, oudere generatie, wij begroeten u, schenkt ons uwen bijstand". Natuurlijk heb ik er hier niat aan te herinneren hoe het land ondertusschen door de onmacht, de verdeeldheid en de verdorvenheid van zijn re geering geleidelijk wegzinkt in verwarring en hoe alle elementen van orde verdwijnen om plaats te maken voor de benden van avonturiers, die op dagen waar de beginsels van stabiliteit moesten wijken. Joffe heeft onder de Russen een keus moeten doen van de mannen die hem konden helpen om een ruggesteun aan de administratie in China te geven. Sommigen als Joerin heeft hij moeten verWijderen, slechts heel enkelen waren een krachtige hulp. Daaronder moet Ivanoff worden gerekend. Bij zijn studie van Japansch en Chineesch had hij een hartstocht voor beide volken opgevat; om niets anders gaf hij dan in hun atmosfeer te leven, voor de rest leidde hij het leven alsof hij er boete voor deed in de wereld te zijn. Joffe zelf was ook de man om ziel voor zijn taak te geven,hij kende alleen wat strekken kon om Rus lands invloed te vergrooten, hartstochtelijk, altoos bereid op de bres te staan. Daardoor veroorzaakte hij zichzelf menige onaangenaamheid. Hij had pleizier in zijn bijnaam van commis voyageur voor den Russischen invloed. Het uitbundige en opzienwekkende lag wel in zijn aard. Misschien was het een eigenschap die niet geheel paste bij het ambt van vertegenwoordiger van een groot Rijk; den deftigen Chineezen was hij te bewegelijk. Zoo werd hij overgeplaatst naar Japan; Karakhan die zijn sporen had verdiend in Perzië, volgde hem in China op. Karakhan had zich voorgenomen op zijn manier de lijn te volgen door Joffe aangegeven. Hij was niet minder overtuigd dan deze van het nut der propaganda onder den kleinen man, want in China is het op den hoek van de straat dat de politiek wordt gemaakt, overal is men bezig zijn opinie uit te spreken en elkander te bekeeren ; maar de nieuwe gedelegeerde had ook den slag een actie in groote afmetingen op touw te zetten en vol te houden. Waar hij eenmaal de wig had ingezet, daar dreef hij al sterker en sterker zijn aandrang door met zijn nota's, scherper en scherpst van toon in klimmende reeks. Waarlijk, hij verborg zijn persoonlijkheid niet. Men zag hem bij alle mogelijke gelegenheden, in de salons, op thee's, steeds klaar om een woord te zeggen, waar het noodig scheen te zijn. Zijn eigen recepties waren schitterend van overdaad, zij stelden wat voorheen was gedaan en wat anderen deden geheel in de schaduw. Van den beginne af was het duidelijk zijn oogmerk Rusland met zijn sovietregeering door China als gelijkgerechtigd te doen erkennen. Daarvoor van zijn kant concessies te doen, lag echter niet in zijn plan. Karakhan kon wachten totdat de overige volken het besef hadden gekregen hoezeer een normale verhouding tot Rusland een eisch van den tijd was. Immers het Sovietrégime in Rusland had zijn kritieken tijd reeds achter den rug. De ontwikkeling ging thans geleidelijk. Waarom haar te verhaasten? Een opoffering van onzen kant in dezen zin is inderdaad geheel onnoodig. Zoo liet Karakhan melden in de Engelsche en Fransche organen die hem ten dienste stonden. Waar hij zich met geweld en hartstochtelijkheid liet hooren, daar was het om het onrecht, aan te toonen dat het Hemelsche Rijk leed onder handen der vreemdelingen, vooral der Engelschen. Het zou nu niet lang meer duren of bijna een eeuw was verloopen sinds de Engelschenz ich in in het land hadden gevestigd op de voordeeligste punten voor den handel. Zij, de beroemde Engel sche kooplieden van ouderen stijl, hadden de Chineezen ingewijd in hun "beginsels en w'aren kwistig geweest met hun raad hoe hun staatshuis houding op de grenzen van het land in te richten. En zij hadden aan de Chineesche wereld hun be proefde regels meegedeeld die hadden gestrekt tot den verzekerden opbouw' van een Anglo-Chineesche samenleving, zonder dieper in te grijpen in het echt Chineesche samenzijn. Die tusschenwereld scheen thans veroordeeld om te verdwijnen. VERFIJND VAN SMAAK EN AFWERKING ZIJN OOKONZEGOLDKOOPE INRICHTINGEN. GEHEELE f nrnn WONING TlOUU.-. Hier zet Karakhan zijn aanval in. ,,De groote Chineesche natie", verkondigt hij, met haar overoude beschaving haar alles over treffende voorliefde voor den vrede, haar bijzon dere op zich zelf berustende industrie is de beste bondgenoot voor Rusland in het Oosten. Wij, China en Rusland, staan aan denzelfden kant van het internationale front; wij Russen, zijn nauwlijks ontkomen aan een verwoed gevecht tegen de imperialistische machten die van Rusland hun kolonie hebben trachten te maken. China is nog niet tot het einde van zijn strijd gekomen en het moet nog voortgaan om zijn volledige vrijheid te bereiken". Zoo is het thema dat voort?an Karakhan's diplomatieke nota's uitwerken. De Russische ge delegeerde kent nauwlijks meer een ander onder werp voor de vertoogen die hij tot het Chineesche ministerie van Buitenlandsche Zaken richt, of schoon het hem als buitenlander niet past zich in de binnenlandsdie aangelegenheden te mengen van het land waar hij is geaccrediteerd. Wordt hem dan de gelegenheid gegeven voor een Chineesch Jioogeschoolcollege een redevoering te houden, zoo zal zijn rede loopen over de verdrukkingen waaraan het land is blootgesteld en hoe redding alleen van de Soviets afhangt. Zoo gemakkelijk echter was het nog niet de Chineesche diplomaten handelbaar te maken. Voor den Chinees staat onderhandelen gelijk met uit vluchten zoeken. De Chineesche minister Koo.die een commissie had benoemd om de voorwaarden voor een accoord tusschen Rusland en China na te gaan, was na verloop van een jaar niet verder gekomen, en er was geen idee van een eindschikking. Die is eerst tot stand geb;acht door de uit barsting van een bom. De bom zat tusschen een pak papieren aan 's ministers huis gezonden, zij heeft een deel van de vertrekken in het huis ver woest, maar den minister gespaard. Om een her haling te voorkomen heeft deze toegegeven. 31 Mei 1924 had de onderteekcning plaats. Het was niet meer een eenvoudig gedelegeerde die voortaan Ruslands belangen in China vertegen woordigde. Karakhan had van zijn invloed in Moskou gebruik gemaakt om van de macht hebbers aldaar den titel te verwerven van ambassa deur. Dien had geen van de mannen in Peking welke hij als zijn collega's kon begroeten. Ofschoon Japan zich haastte ook aan zijn vertegenwoor diger den titel van gezant te geven, Was toch de Russische missie de hoofdmacht geworden en oefende Karakhan haar uit als deken vanhetcorps. Hem kwam daarbij de beschikking over al wat Rusland aan gebouwen en instellingen in China bezat, een wonder dat men zich in Peking af vraagt waarheen thans de ambitie reikt van den Russischen machthebber. Hij zal zeker zijn voor zorgen nemen dat hij niet onverwacht uit zijn ambt wordt ontzet. Zelf van Oostersch bloed, is de lieerschlust hem ingeschapen en als Bolsjewiek is hij in de rechte leerschool geweest om zich niet door gewetensbezwaren te laten terughouden. Dit is zeker: nu China zijn crisistijd doormaakt, zal een man als Karakhan zich doen gelden. Het is de moeite waard even op zijn persoon te wijzen, hoe onzeker de toekomst ook moge zijn. Koninklijke Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER &Co. DEN HAAG AMSTERDAM ARNHEM Verhuizingen per Auto-Trein