No. 2521 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VÓÓR NEDERLAND WONDERLIJKE GESCHIEDENISSEN DER STOF door Dr. W. VAN B E MM E L EN (met teekeningen voor ,,de Groene Amsterdammer" door Is. van Mens) VAN HEL TOT HEMEL (Vervolg van No. 2520) Niets echter ging boven zijn microscoop ! Wat 'n wonderbaarlijk instrument ! Daar stond het.?Van buiten nu ja, aardig van blinkend koper, met wat mooie schroeven en andere fijngebouwde deelen; maar belangrijk van uiterlijk toch eigenlijk niet. Daarentegen zijn innerlijk ! fc Een blik door het enge kijkgaatje, en een andere wereld ging voor hem open ! Door die nauwe opening keek hij in de verborgen regionen van het kleine, der infrawereld, die naast, om en in ons bestaat en die wij plompe stervelingen desondanks niet ontwaren, omdat onze zintuigen te grof zijn. Maar de lichtbundel, dien hij met behulp van een spiegel door het microscoop zond, vermocht zich te splitsen in bijna tallooze vormen en kleuren, en werd door kraalkleine lenzen uiteengespreid, tot ze het oog in duizendvoudige ontleding wist te bereiken, verradend de kleinste celelementen van het beschouwde voorwerp. Ook nu duurde het niet lang of de dokter had zich voor het instrument neergezet en zat te turen door dat spievenstertje in de zaal van het kleine. Een lichtveld, geel van kleur, breidde zich voor zijn oog uit en daarin zag hij den door zilver zwart gekleurden stam der gezichtszenuw bin nenkomen en zich vertakken, steeds meer en meer, tot een dicht net van de allerfijnste twijg jes, de dendrieten, die gegroeid waren uit de lange neuriet. En ieder dier dendrieten om klemde een pyramide-cel der hersenschors, waaruit weer andere dendrieten ontsproten, die in omge keerde richting neurieten bereikten, welke keer banen vormden van de hersens naar 't lichaam. Wat 'n ingewikkeld samenstel en in welk een waas van geheimzinnige onbekendheid was het gehuld ! Want hoe werden de prikkels, di, berichten overgeseind langs die banen? Hij wist al hetgeen daarvan reeds bekend was en nog beter, hoe die kennis nog geheel onvoldoende ,,Ik zon in oorlog met de menschheicl zijn?" De bediende, die hem opendeed was, geenszins de overbrenging afdoende kon verklaren. Bovendien, nog veel raadselachtiger was het proces, dat zich in die pyramide-cel moest afspelen ! wat geschiedde da;ir, in dat kleine kamertje, dat met vele andere in verbinding stond, zoodat opnieuw prikkelende golven werden uitgezonden? Zelfs geen zichtbare verandering had men kunnen aantoonen ! k En was het volstrekt vereischt, dat de ontvangen prikkel juist langs de dendriet de celkamer bereikte, komende van een lichaamsorgaan als oor of oog? Kon ze ook binnenkomen langs de onstoffe lijke banen der intuïtie, die op voor ons onbegrij pelijke wijze voeren door werelden van honger orde dan de onze? Als hij door zijn microscoop een blik sloeg in dien wonderlijk fijnen hersenbouw, die zelf reeds buiten de grenzen der gewoon-menschelijke waar neming lag, dan was het Govert of hij al op weg was naar de ontraadseling dier geheimen. Maar wilde hij voortschrijden langs dat pad, dan stootte hij weldra tegen een ondoordringbaren wand, die geen doortocht in het binnenste van den tempel der kennis gedoogde. Hij liet echter niet af ! Hij waarde rond, zoekende naar een poortje om door te dringen in het sanctuarium. Geduldig onderzoek, niet wilde speculatie richtte zijn schreden. Hij hunkerde naar het binnentreden; al ware het enkel in de buitenste zuilengang van den tempelhof. Al gelukte het hem slechts om n bericht in zijn snelle reis langs de zenuwbaan vast te houden en aan te toonen. Maar hoe ! ? Hier stoorde een klop op de kamerdeur zijn over peinzingen en opkijkend riep hij binnen !" Het had David niet veel moeite gekost om uit te vinden waar Govert werkzaam was. 'n Telefoon gids in een kiosk had het hem geleerd en niet lang na het binnenkomen van den dokter had hij de bel van het laboratorium overgehaald. De bediende, die hem opendeed, keek den schunnig gekleeden man, die zijn chef wilde spre ken, wel wat wantrouwend aan; maar de beschaaf de en autoritaire spreekwijze van den bezoeker lieten niet na indruk op hem te maken, zoodat hij de vraag of de dokter aanwezig was, bevestigend beantwoordde en naar diens kamer ging otn te vragen of de bezoeker ontvangen kon worden. Hij liet hem echter op de gangmat staan en opende niet de deur der wachtkamer voor hem. David drentelde, al wachtend, een eindje de gang in en bleef staan voor de geopende deur van het vertrek, waar de assistent bezig was met den grooten microtoom. Dat hij hier in het instituut voor hersenonderzoek Was, wist hij, en wat het beteekende, hetgeen hij daar voor zich zag geschieden, begreep hij ten deele, maar niettemin gaf het hem een griezel. IL De bleekgele hersenmassa was eerst weinig aangesneden en Het nog zoo duidelijk zien, wat ze eens was: de denkende en voelende inhoud van het hoofd van een levend mensch. En nu zag hij het beulsmes telkens met ijzige gevoel loosheid naderen en dwars door dat leven heenklieven. Met de doode domheid van den automaat sneed de machine door die rijke korf van denken en voelen, waarin de gedachten en gevoelens nog opgesloten moesten zijn als geurige honing in de raten. J. S. MEUWSEH, Hofl. A'DAM-R'DAM-ÜEN HAAP. DE BESTE HOEDEN IN HOLLAND Afgrijselijk vond hij het! Zijn opstandige geest kwam in beroering. Afschuwelijk was hem ook de aanblik van groote flesschen, gevuld met vuilgele spiritus, waarin nog gave hersenklompen dreven. Hij liep langs hen, toen de teruggekomen bediende hern den weg naar Goverts kamer wees en 't was hem of ze smeekten om bevrijding uit de dreigende macht van het moordende mes. Ook de dooden wachtten dus op bevrijding, niet minder dan de levenden, die hier op aarde zuchten onder het juk van inenschelijke dwinge landij ! Moest hij ook voor hen strijden tegen alles wat wilde overheerschen, zooals hij het deed voor zijn medemenschen? Het binnentreden van de kamer van den dokter maakte maar half een einde aan dien gedachtenstroom, die in zijn onderbewust/.ijn bleef doorwoelen, terwijl hij met zijn ouden vriend in gesprek was. Wel David, jij hier!" sprak Govert hem met gemaakte hartelijkheid aan, terwijl hij hem de hand reikte, die David eenigszms weifelend aan nam. Dat is lang, lang geleden, sinds we elkaar voor de laatste maal zagen ! Hoe toevallig, dat we elkander zooeven tegenkwamen ! Wist je waar ik mijn laboratorium had, of heb je dat eerst moeten navragen? 't Is hier een vreemde wereld voor je, is het niet? Wat doe je tegenwoordig? We hebben elkaar zoo uit het oog verloren, dat ik niet zou weten welke betrekking je tegenwoordig hebt." Voor het hekleeden van betrekkingen heb ik nooit veel talent bezeten" antwoordde David spottend, terwijl hij zich zette op den stoel, dien de andere hem aanbood. Ja", zei Govert met een ietwat verlegen lachje je had nooit lust om, in een gareel mee te trekken." Neen, de zweep kan ik niet dulden !" ant woordde hij met 'n begin van opwinding; zich echter bedwingend liet hij er met 'n lichte ironie opvolgen maar nu mis ik dan ook de haver." Daar hebben we het, waar hij heen Wil", zei de dokter stil tot zich zelven en zich schikkende in het onvermijdelijke, ging hij er maar moedig op in. Trouwens oude vriendschapsherinneringen kwa men bij hem boven en die maken altijd week. Ja, 't is je aan te zien, dat je ruif spaarzaam gevuld wordt! Maar je moedigt de menschen ook niet aan om je voer te verschaffen; ik geloof meer, dat je in voortdurenden oorlog met hen leeft ! Wat!? Ik zou in oorlog met de menschheid zijn", riep David met verontwaardigde verbazing uit, ik, die haar redden wil uit de macht van haar slavenrneesters !" Je zult niet veel voldoening hebben van je bevrijdingspogingen," was het schampere ant woord, ik meen, dat ik haar langs de wegen, die ik bewandel, beter dien. Zoekend naar de waarheid zal ik voor haar de rijpe vruchten wel van den boom schudden. Maar, zeg mij eens, hoe staat het verder met je, heb je een gezin? Ik weet, dat je je indertijd met Olga verloofde." (Wunit vervolgd)»