DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2523 De boot buiten boord. De uitvinder viert met behulp van het hefboompje SCHAT'S UITVINDING VOOR REDDING BIJ SCHEEPSRAMPEN door J. O D E R w A L D Deze uitvinding werd den Ssten September gedemonstreerd op het wrak van het Engelsche oorlogschip Prince George" dat, zooals men zich herinneren zal, voor eenige jaren nabij Petten gestrand is. Een betere gelegenheid om te demonstreeren was moeilijk denkbaar en de ensceneering liet dan ook niets te wenschen over. Misschien was het beter geweest als de hevige slagregen en de vrij krachtige wind van den voormiddag zich niet hadden omgetooverd in een aangenaam najaarszonnetje, maar dat had dan toch het voor deel dat de tocht per reddingvlet naar en van het wrak wat minder echt" was dan aanvankelijk verwacht werd. De ruwe werkelijkheid van de veertig graden slagzij van de Prince George was er ech ter en werd ernstig aan den lijve gevoeld toen de genoodigden aan boord moesten klauteren en moesten trach ten een plaats op het achterdek te bereiken om te aan schouwen, hetgeen gebeuren ging en waarvan wij hiereerst een kort overzicht willen geven. Het mag van algemeene bekendheid geacht worden, dat het groote moeite kost een reddingboot vlug en goed buiten boord te krijgen, wan neer de inrichting daarvoor niet doelmatig is. Moeilijker wordt dit nog bij een scheefliggend schip, vooral voorzoover het de hooge zijde betreft. Men moet dan immers de zware boot tegen een hoogte opwerken en, heeft men daarmede al succes, dan komt nog de groote moeilijkheid van het te water vieren, doordat de boot voortdurend in aanraking blijft met de scheepshuid. Het ligt voor de hand dat velen getracht hebben de moeilijkheid op te lossen; de patenten zijn zoovele dat de belangstelling in scheepvaartkringen daardoor wel eens vermindert, of wel, men staat er sceptisch tegenover. Dit is te be treuren, omdat dan de kans groot wordt dat een nuttige vinding niet voldoende aandacht trekt. De heer Schat heeft de bovengenoemde bezwaren trachten te overwinnen door twee steunen voor de boot uit te denken, w'aaraan hij den naam van glijspanten geeft, omdat de boot door middel van die spanten gemakkelijk langs de scheepshuid zal glijden. ^De glijspanten bestaan uit kraalijzers, gebogen in den vorm van de halve dwarsdoorsnede van de boot en aan deze van onderen bevestigd door middel van een vork of greep om de kiel en van boven eveneens met een greep om het dolboord. De bovenste greep kan met behulp van een shphaak gemakkelijk losgemaakt worden, waardoor de boot, te water liggende, het glijspant verliest. De boot wordt dus met de glijspanten buiten boord gezet en het is duidelijk dat het neervieren nu weinig bezwaren meer zal opleveren. Het gemakkelijk buitenboord zetten wordt verkregen doordat de glijspanten op een hellend vlak geplaatst zijn, zoodat bij een slagzijde van 20 gr. de boot nog zonder moeite naar buiten gaat wanneer de takels gevierd worden. Bij deze inrichting moest er echter iets op ge vonden worden om dit vieren gemakkelijk in de boot te kunnen doen geschieden; de heer Schat heeft dit uitgedacht op eene wijze die geniaal genoemd kan worden. Op zeer vernuftige wijze heeft hij gebruik gemaakt van het bekende verschijnsel, dat de spanningen op de halende en de vaste part van een takel bij het hijschen of bij het vieren niet gelijk zijn. De looper verliest ongeveer 5 procent van zijn spanning over iedere schijf en de krachten, die op de schijven werken, zijn dus verschillend. Bij het hijschen heeft de bocht van de halende part een belangrijk grootere spanning dan die der vaste part en omgekeerd. Door op den bloknagel van het onderste takelblok excentrische verdikkingen aan te brengen, heeft de heer Schat deze eigenschap practisch benut. Over de eene excentrisch geplaatste schijf komt de halende en over de andere de vaste part van den takel. De buitenrand van de schijf deihalende part is eenigszins conisch bijgewerkt. Hangt de boot nu vrij in de takels, dan is de spanning op de vaste part het grootst. Door de excentriciteit van den nagel zal de schijf, waarover deze part loopt, omhoog worden getrokken en de schijf over het tegenovergestelde excentri sche gedeelte omlaag en deze schijf zakt daar door in een remklos, die onder in het blok is aangebracht, waardoor de halende part zooveel wrijving ondervindt dat de takel niet verder WINTERGENOEGEN Vraagt ons nieuw model Projectielantaren, of onze wonderlantaren voor het projecteeren van ondoorzichtige voorwerpen (aanzichtkaarten etc.) te leveren met electr.of acetyleen licht franco door geheel Nederland fl. 35.?. JOS. HARTOG Hoofdsteeg 17 Nobelstraat 28 ROTTERDAM . UTRECHT De boot aan dek. De zware slagzijde is duidelijk te zien viert en de boot dus blijft hangen. Om nu verder te kunnen vieren is aan den krukasvonnigen bloknagel een handel aangebracht, dat slechts even gedraaid behoeft te worden om de schijf weder omhoog te doen gaan, zoodat de halende part vrijkomt en de boot naar believen verder gevierd kan worden. Het trok de aandacht dat de demonstratie van deze uitvinding een bijzondere belangstelling had. Een groot aantal vertegenwoordigers van de scheepvaart in Nederland had aan de uitnoodiging gevolg gegeven en ook de Engelsche scheepvaart was vertegenwoordigd. Toch kreeg men niet den indruk dat die belangstelling een gevolg was van bijzonder groote verwachtingen. Integendeel; vóór de aankomst bij het wrak was bij een groot deel der genoodigden de verwachting over den uitslag der proefneming vrijwel even nabij het vriespunt als in vorige gevallen. De heer Schat kan zich gelukkig prijzen, dat dit na afloop van de demonstratie geheel anders was. Het gezi'lschap dat wel uitsluitend b.stond uit personen die gewo m waren aan slingerende of scheef liggende schepen, was het unaniem eens dat als in deze omstandigheden de b ot buiten boord kwam, het altijd wel zou gaan. En 't ging! Hoewel slechts twee man heel gemoedelijk een zwengel draaiden, zag men de boot tegen de zware slagzij in naar buiten gaan. En eigenlijk had misschien niemand getwijfeld aan de goede werking van de glijspanten. Het De'boot met glijspanten aan dek was immers het ei van Coliimbiis; eenvoud is meestla goed. Maar het belangrijkste deel moest nog komen. Het r/crpatent ! Daar waren er velen, ja wellicht allen die zeer nieuwsgierig waren naar den aflocp van een in losse takels buitenboord hangende boot. Het was vooral bij dit gedeelte dat de heer Schat het succes van den dag te boeken had. Duidelijk toonde hij aan hoe men, met behulp van het kleine hefboompje aan de ondertakelblokken, de boot volkomen in zijn macht had. In ieder gewenscht tempo werd de boot gevierd en gleed makkelijk over alle oneffenheden der buitenhuid, op een wijze, die zelfs de sterkste pessimisten bevredigde. Waar de boot slechts met ongeveer twaalf personen bemand was, bleef alleen nog eenige twijfel bestaan of hetzelfde ook mogelijk zou zijn met booten, voor 60 of 80 personen be stemd. De gastheer, de heer van Herk, directeur van de In ternationale Nautische Handelmaatschappij te 's- ravenhage, die de vinding exploi teert, verzekerde ons echter dat die twijfel spoedig zou worden weggenomen dooreen proef aan boord van een der groote Nederlandsche schepen. Zeker is het. dat hier be wezen was dat de uitvinding niet alleen alle vertrouwen verdient, maar dat er ook nog het groote voordeel aan verbonden is, dat zij, juist door haar grooten eenvoud de excentrische bloknagel is'feitelijk'het eenige mecha niek ! geen bezwaar ople vert om in de praktijk te worden bjproel'd, hetgeen niet van alle uitvindingen op dat gebied gezegd kan worden. De glijspanten zijn immers zoodanig ontworpen, dat zij zonder belangrijke wijziging van bcstüiulu inrichtingen aan boord kunnen worden toegepast en zij hebben niets uitstaande met het type van davit aan boord. De combinatie, hellende vlakken en glijspanten, kan dan ook op iedere bestaande inrichting worden aangebracht, alleen vervallen de bestaande klampen. De heer Schat verdient met deze mooie vinding, een gevolg van zuiver helder denken, hartelijk te worden gelukgewenscht, terwijl voortgezette proefnemingen in de praktijk ongetwijfeld tot ruime toepassing aanleiding zullen geven, hetgeen van groot belang is voor de veiligheid der scheepvaart. VANNELLCSVARINAS GOUDZEGEL SOcts. perPakje. Een aangename Bezuiniging aan HALF ONS vervangt vele GOEDE SIGAREN