DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND «No. 2526 ZUIVERE LUCHT MIASMEN, door Prof. Dr. W. STORM VAN LEEUWEN Ademt de Hollander die flink is en hygiënisch leeft: ramen open en frissche lucht! ademt deze man en ademen zijn kinderen des nachts zuivere lucht in? Heeft hij tenminste die satisfactie van zijn vochtige lakens? We moeten wel dadelijk een beperking maken. Ik reken de pnzuiverheden zpoals gewone stof, rook van fabrieken, die men zien kan, en ik reken zelfs de onaangename luchtjes van de grachten onzer steden die men ruiken kan, niet mee. Ik reken nu onder onzuiverheden in het algemeen stoffen, die onze gezondheid benadeelen. O, U bedoelt de bacillen", zeggen de meesten bij deze gelegenheid. Neen, die bedoel ik nu juist in hoofdzaak niet. Het zal U bekend zijn, dat vroeger voordat Pasteur's geniale ontdekkingen een nieuw tijdvak voor de geneeskunde geopend hadden de oorzaak van tal van ziekten werd gezocht in de aanwezig heid van uitwasemingen van den bodem, miasmen genoemd. De toen heerschende opvattingen, waar omtrent men nog zeer interessante documenten vindt in de medische literatuur van vóór 1865, moesten voor den geweldigen aandrang van een nieuwe theorie wijken, die als oorzaak voor het ontstaan van ziekten kleine levende wezens be schouwde, die in ons lichaam binnendringen. Het is wel zeker, dat daarbij niet alleen een aantal onjuiste opvattingen zijn verdreven, maar dat bij diezelfde gelegenheid ook veel goeds is verloren gegaan. De medische wetenschap kende na 1880 officieel geen miasmen meer; bij de leeken bleef de miasmenleer langer hangen en is ook nu nog niet geheel verdwenen, men spreekt van binnenkoortsen", men sluit soms zijn ramen voor nevels die op het land hangen, enz. Door verreweg de meeste leeken echter en door de artsen wordt thans het ontstaan van bijna alle ziekten toegeschreven aan micro organismen van plantaardigen- en dierlijken oorsprong en veelal is het zoo, dat men ook voor die ziekten waar nooit een levend organisme als verwekker" is gevonden, toch stilzwijgend aan neemt, dat zulk een verwekker" bestaat; men heeft hem alleen nog niet kunnen vinden ! Tusschen de artsen die deze leer aanhingen, nam de Duitsche hygiënist Pettenkofer een bij zondere positie in, Hij verkondigde de opvatting, dat de bacillaire theorie het ontstaan van ziekten en vooral van epidemieën niet geheel kon ver klaren en dat nog een andere factor van onbeken den aard, maar met den bodem in verband staande, van belang moest zijn. Het ziet er zeer naar uit dat Pettenkofer, zij het ook langs een anderen weg dan hij oorspronkelijk had vermoed, gelijk gaat krijgen. De miasmen-theorie nam aan, dat in bepaalde plaatsen en op bepaalde tijdperken giftige dampen uit den grond opstegen en ziekten veroorzaakten, zooals typhus en malaria. We weten nu, dat de etiologie van deze ziekten veelal een andere is en dat b.v. de malaria veroorzaakt wordt door een parasiet die door een mug van mensch op mensch wordt overgebracht. Maar het is nuttig om er aan te herinneren dat deze opvatting, die wij aan het intellect en den onvermoeiden arbeid van Lavéran danken, niet alles" van de malaria verklaart. Hoe komt het, dat iemand, die in Indiëaan zware malaria-aanvallen lijdt dikwijls zoo spoedig na terugkomst in Holland, soms reeds aan boord van het schip dat hem thuisbrengt, beter wordt? Indien dit uitsluitend te danken ware aan de af wezigheid van muggen, moest men hetzelfde resul taat in Indiëkunnen bereiken door het vertoeven in een met muskietengaas afgesloten vertrek. Dat was de malaria, maar er zijn meer vragen die door de eenvoudige parasitaire theorie niet zijn te verklaren. Waarom voelt men zich in een vochtigen kelder zoo onaangenaam, waarom schuwt ieder een voch tig huis? Waarom is er in de lage vochtige landen zooveel meer rheumatiek, nierziekte, bronchitis, dan in droge streken? Waarom hangt het tuberculose-vraagstuk zoo nauw met dat van den Woningbouw samen? Waarom was gedurende en na de droogmakerij van de Haarlemmermeer het sterftecijfer onder de bewoners zoo buitengemeen hoog? Waarom neemt men zooveel ziekten waar, gedurende een tijdperk dat een stuk land z.g. wordt opgespoten" ten einde het voor het bouwen van huizen geschikt (?) te maken? Waarom genezen sommige ziekten zooals bron chitis, eczeem en andere huidaandoeningen, verder de migraine dikwijls zoo snel nadat men een andere woonplaats heeft gezocht. Zouden wij niet voor sommige ? en wellicht voor vele van deze ziekten aan de miasmen moeten denken? Wij zullen dit punt wat nader moeten beschou wen en ik zal dat doen in een volgend artikel: Hooge-lucht" aan de hand van een voorbeeld, dat betreft een ziekte, Asthma, die men volgens mijn meening als een miasmatische moet be schouwen en die uit dit gezichtspunt het nauw keurigst is te bestudeeren. GIFGAS door LEO A. A. C o n E N Inspecteur van Politie RINGERS' Een nieuw aan den Wereldoorlog te danken hulpmiddel heeft sedert kort zijn intrede bij de Politie gedaan: het gifgas! In de Vereenigde Staten heeft men hiermede bij de onschadelijkmaking van onwillige arrestanten, of van mis dadigers, die zich niet wilden overgeven, alsmede bij het dempen van oproerige bewegingen zonder eenig bloedvergieten ! ? uitstekende resultaten behaald. Men bezigt hiervoor een ongevaarlijk, traanverwekkend gas, nml. aceto-phenon-chloride. In normalen toestand is dit een witte, kristallijn stof. Om het als traangas te gebruiken, wordt het, hetzij opgelost in een mengsel van benzine en tetra-chloorkoolstof, en dan met behulp van een sproeier verstoven, hetzij gemengd met rookzwak buskruit of met een andere licht ontbrandOas-wapenstok", uit elkander genomen. bare stof, en dan verbrand. Zoowel deze ver brandingsproducten, als het eerstbedoelde gas mengsel, hebben denzelfden invloed op het menschelijk organisme. Zelfs de geringste hoeveelheid doet de oogen ontzettend pijnlijk aan, en veroorzaakt een hevigen tranenvloed. Degene, die er door wordt aangetast is niet meer tot eenigen tegenstand in staat, en heeft slechts n gedachte: vluchten !" Zelfs al weet hij, dat het gas absoluut ongevaarlijk is, dat over een uur of wat alle pijn weer ver dwenen zal zijn, tóch zal hij zelfs Wanneer hij al ettelijke malen met het onaangename goedje heeft kennis gemaakt ! gén weerstand kunnen bieden aan dezen eigenaardigen innerlijken drang om de gaswolk te ontvlieden. Om het gas te verspreiden, wordt van verschil lende apparaten gebruik ge maakt. In de eerste plaats noem ik een toestel, uiterlijk overeenkomende met den in Amerika door de Politie ge bruikten hardhouten wapen stok, hetwelk met een ,,gaspatroon" geladen wordt. Door op een knop te drukken, ont spant zich een veer, en wordt een gaswolk uitgestooten. De hoeveelheid gas is voldoende om minstens tien man buiten gevecht te stellen, of om het verblijf in een vertrek van normale grootte tijdelijk onmogelijk te maken. Na gebruik kan het apparaat onmiddellijk weder opnieuw ge laden worden. Tegenover volksmenigten, of tegenover ver verwijderde personen kan men met deze ,^asstokken" uiteraard niet veel uitrichten. In deze Oasgeweer KROKANTE CHOCOLADE I5CT5. gevallen maakt men met goed gevolg gebruik van gas-handgranaten, of van gas-bommen, die met behulp van lichtpistolen weggeschoten worden. Nog meer succes bereikt men met gas-geweren." Deze bestaan uit twee stalen cylinders in vorm en grootte overeenkomende met de bekende Pyrene"-snelblusschers waarvan de eene een gas-oplossing, de andere samenge perste lucht bevat. Met behulp van deze laatste kan men zelfs een zeer ver verwijderde menigte door een straal gas uiteendrijven. Dit toestel wordt door n man op den rug gedragen. Voorzoover mij bekend is, zijner nog geen politie korpsen buiten de Vereenigde Staten die met gifgas-apparaten zijn uitgerust. De Duitsche Schutzpolizei zou ze waarschijnlijk reeds hebben ingevoerd, indien de Entente, op grond van het Vredesverdrag, hiertegen geen bezwaar maakte ! Het wil mij voorkomen, dat het overweging verdient met dit nieuwe hulpmiddel ook eens bij zoo mogelijk niet met! de Nederlandsche politie proeven te nemen. Ik geef toe dat het niet in alle gevallen het vuur wapen zal kunnen vervangen. Bij het uiteendrijven van volkstnenigten, of bij het onderdrukken van oproerige bewe gingen, waarbij, wanneer erdoor de Politie of gewapende macht tot schieten overge gaan wordt, bijna altijd onschuldigen getroffen worden, verdient m.i. het gebruik van het gaswapen, nochtans verre de voorkeur. Men zal mij mis schien voorhouden, dat hetzelfde resultaat met een straal water uit een brandslang bereikt kan wor den: tegenover een werkelijk kwaadgezinde menigte bereikt men hier evenwel niets mede. Integendeel, de in Duitschland in de jongste revolutie-jaren opgedane ervaring heeft bewezen, dat dit middel de gemoederen prikkelt en daar» door zelfs sterker verzet ten gevolge heeft! NIEUWE DRUKKEN Dra. W. C. WITTOP KONINO-RENOERS HORA SiccAMAeti HERMAN POORT, De Bloeiende Bongerd, Bloemlezing. Een inleiding tot de literaire kunst, ten dienste van Gymnasia, Hoogere Burgerscholen, middelbare Meisjesscholen, Kweek- en Normaalscholen. Tweede deel, met 12 portretten, 3e druk. Groningen, J. B. Wolters. J. B. BESANC.ON et W. STRUIK, Précis historique et anthologie de la littérature jranfaise, avec de nombreiises illustrations, a l'usage des lycées classiqnes et modernes. Twee deelen. 2e druk. Groningen, J. B. Wolters. G. BOLKESTEIN, M. A. P. C. POELHEKKE CI1 Dr. J. PRINSEN J.LZN., Nederlandsc/i Leesboek, ten dienste van het voortgezet lager, middelbaar en gymnasiaal onderwijs. Eerste deel. 4e druk. Groningen, J. B. Wolters. Het oude Hollandsche schilderij van een bekend meester en in goeden staat IS DE BESTE BELEGGING. De grootste en uitgebreidste collectie in persoonlijk bezit HUYS VAN JOHAN DE WITT" KNEUTERDIJK 6 DEN HAAG DORUS HERMSEN