10 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2527 CARO v. DOMMELEN L. B. J. MOOR SOPHIE SPREE BART KREEFT ALIDA TARTAUD?KLEIN MEDITATIE door H. K- T E u N E Zoo nu en dan bekruipt me de lust, mijn portret verzameling te bekijken (misschien voor de zooveelste maal) om te leven in herinneringen her inneringen aan hen, die zijn heengegaan, herinne ringen aan hen, die nog zijn. En geheel het tooneelleven der laatste vij f en dertig jaar trekt me voorbij in wisselenden cadans van illusie's en tegenslagen, van vreugde en verdriet, van succes en fiasco, van heel veel moois en misschien nog meer, dat mooi had kunnen zijn, maar 't niet geworden is. Vooral de jeugdportretten der levenden zijn me een bron van vreugde, omdat ik van velen het geheele plankenleven heb meegemaakt, hunne eerste schreden in de kunst heb mogen aanschou wen, hun werken heb mogen waardeeren, ook daar waar het door de Pers" werd afgebroken, en ge zien heb, hoe zij daar kwamen, waar zij het recht hadden te staan. Maar dan als zij langzamerhand de frischheid hunner jeugd hadden verloren, zag ik ze achteruitgezet en verdwijnen onder de zoovelen die niets in het groote geheel der Tooneelwereld beteekenen, terwijl anderen plotseling uit deze naar boven kwamen door intrige en mooidoenerij. Want het leven van den Tooneelkunstenaar hangt af van zoovele factoren, die het publiek alleen bij overlevering kent, dat slechts enkelen, wier talent onaanvechtbaar is, daarheen stijgen, waar allen, bij den aanvang van hun loopbaan, hopen te komen. En dan zelfs nog is het in onze wereld mogelijk, dat plotseling de schitterendste loopbaan afgebroken wordt door het drijven van een enkeling, die zich het recht toeeigent, het geniale te breken, om eigen kleinheid te verbergen en die talenten ontdekt voor eigen geneugten. Zoo is't nu ! In onze tegenwoordige maatschappij, waar bisocoop, sport, revue's met bloote-beenengedoe de kunst en den werkelijken kunstenaar neerhalen, om den eersten den besten bioscoopspeler-paard rijder te huldigen, of den goal-makenden voet? balier te bekransen en op de schouders te heffen, waar nietsbeteekenenden op den voorgrond worden geschoven, is de Tooneelkunst dood en zij zal dat blijven tot uit den chaos de oude Romantiek, 't zij in nieuweren vorm, als een Phoenix uit hare asch zal verrijzen. Misschien zijn dan allen, van wie ik jeugdpor tretten bezit, reeds heengegaan, na jaren van in spanning en hard werken, na dagen en nachten, die desillusie's hebben gebracht, waartegen al het succes niet opweegt; na op een jong leven van vreugde en verlangen een ouden dag te hebben zien volgen van verdriet en vernedering, terwijl het slechts enkelen zal gelukken in vreugde en geluk hun leven^te eindigen. Het leven is wreed, zegt men; maar nog wreeder is het leven in Plankenland, waar de ontbering het grootst is, waar slag op slag de telkens weer opbruischende illusie's worden vernietigd, waar met kommer en zorg de oude dag wordt tegemoet gezien en waar alleen, en dan nog hoe kort, de enkeling na zijn dood in herinnering voortleeft. En toch zijn er telkens en telkens weer, die voort gedreven door een niet te temmen begeerte, dit Heilige Land opzoeken, omdat, ondanks alle Lou SAALUORN /? ' misère, de Tooneelwereld met haar vergulden schijn trekt en trekt.... om nooit meer los te laten. Dit waren mijne gedachten, toen ikjgisteren nog eens ' snuffelde in m'nV" portretten?verzameling. Ik heb uit die verzameling jeugdportretten een greep gedaan, om er eenige te laten reproduceeren. Daar is vooreerst de nestor onzer tooneelspelers, L. B. J. Moor, uit den tijd, toen hij nog de primus onzer karakterspelers was en hij 't Waagde den declamatietoon te verruilen voor het natuurlijke spreken. Nu, op zijn 88ste jaar,houdt hij nog van het Tooneel, dat een zoo groot deel van zijn leven heeft gevuld, eerst als acteur, toen als regisseur. Dan Mevrouw Mann-Bouwmeester als Doortje Frenkel, in den tijd, toen zij bij de Directie A. van Lier schitterde in de rollen, die hare groote collega Sarah Bernhard in Parijs creëerde. Anna Sablairoles, als jong meisje, kort nadat zij haar debuut had gemaakt bij het Nederlandsche Tooneel", zij, toen de eerste ingenue, later de groote Ibsen-speelster bij Kreukniet en Poolman, bij Royaards de moeder par excellence. Bart Kreeft, die binnenkort zijn Gouden Jubi leum als tooneelspeler viert, de nog onovertroffen Operettekomiek, zelf Directeur, afwisselend met engagement bij het Nederlandsch", de Rotter dammers", enz. August Kiehl, die als tooneelspeler begonnen, later aan de Operette een groote rol speelde, daarna weer tot de dramatische kunst overging, bij Stoel en Spree de meest komische en drama tische rollen vertolkte, om daarna weer de lichte Muze te dienen. Herman Schwab en zijn vrouw Wilhelmina Weiman, de bijna altijd samen aan n gezelschap verbondenen, eerst, na de Tooneelschool, bij 't Nederlandsch", toen bij van Lier, daarna bij de Tooneelvereeniging, hij leeraar aan de school van Cateau Esser, zij bij de Koninklijke terug en nu weer samen verbonden bij 't Rotterdamsch-Hofstadtooneel, waar vooral hij als regisseur een voor aanstaande plaats inneemt. Jetje Roos, eenmaal als jong meisje een der meest gevierde jongeren, daarna getrouwd, langen tijd niet meer aan 't tooneel verbonden en nu, na bij Royaards weer te zijn begonnen, in den Haag de bekende komische-Alte. Louis de Vries hier afgebeeld als voorzitter der Rederijkerskamer Adtiindo", vanwaar hij, in 1900, naar de Tooneelschool ging en zich in de 25 jaar van z'n leven, tot n onzer grootste karak terspelers heeft ontwikkeld. Betty Holtrop van Gelder, soms nog eens gast rollen vervullend, maar vroeger een der eerste actrices van het Nederlandsch", leerares a. d. Tooneelschool en voordrachtkunstenares als wei nigen. Wat te zeggen van Aleida Roelofsen, de eerste, die 't waagde Nora" van Ibsen te spelen en dit deed met veel succes, doch later gedurende jaren het tooneel ontrouw werd en pas sinds eenigen tijd weer als actrice Werkzaam is? Of van onze groote tragediënne Alida Tartaud Klein, die 't feit bestond, om op 18-jarigen leeftijd Louise" in Vorstenschool" te spelen. Mevrouw Catharina Beersmans vervangend en die de lieveEMMA MOREL ALEIDA ROELOFSEN AUG. KIEHL PIETJE v. DIJK AMELIE ORELIO