DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2527 VAN HOLKEMA & EN E M. QUERIDO WARENDORP AMSTERDAMJ VOOR DE UITGAVEN VAN DE UITGEVERS VAN HOLKEMA & WARENDORF EN EM. QUERIDO WORDT VERWEZEN NAAR DE TIJDINGZAAL DRIEMAANDEL. TIJDSCHRIFT VOOR BOEKENLIEFHEBBERS, WAARVAN AFLEVERING 3, HET SPECIAAL VOOR ST. NICOLAAS INGERICHTE NUMMER, ZOO JUIST IS VERSCHENEN EN OP AANVRAGE GRATIS EN FRANCO WORDT TOEGEZONDEN DIT NUMMER BEVAT BEHALVE EEN ZEERLEZENSWAARDIOEN INHOUD ZEER VELE ILLUSTRATIES REPARATIE VAN GEBROKEN KUNSTVOORWERPEN FREDERIKSPLEIH 15 AMSTERDAM I. LEVERT WOON INH(HriNjEN EN VEl/lfcRINCjEN Zooeven verschenen: EDITH WERKENDAM MODEL Prijs ing. f3.90; geb f4.90 De schrijfster toont in dezen roman o. m. aan, dat een model niet altijd een min of meer abscuur wezen hoeft te zijn, een mooi dier» dat maar poseert zonder meer, maar dat het ook iemand kan zijn met een roeping, met den verheven wil den ^kunstenaar te inspireeren. Uitgave EM. QUERIDO A'dam Cliché's Van Leer AMSTERDAM ' Niet alleen Tafelgoad.' óók keuken- en beddegoed moet helder en frisch zijn! DE PELIKAAN" te GOUDA levert U een heldere wasch tegen concurreerend tarief en onder garantie. ^Hebt U 't al geprobeerd'i Vraagt eens om onze prijs courant No. 106. DE GROENE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f 3.?per kwartaal jf t 10.?per Jaar bij vooiuitbetaling. EEN MODERN PATROON Verlof te vragen omdat je niet kan werken vanwege het spit in je rug ? Maar man dat is onzin, daartegen helpt geen verlof, maar wel Togal-tabletten." GREPEN door CARRY VAN BRUGGEN DE PIANOLA. Er Was eens een Amsterdammer, die in Amster dam zijn kost niet kon verdienen. Maar hij had, gelukkigerwijs, in Antwerpen nog een stuk neef" en dat stuk erbarmde zich zijner en bood hem een plaats op zijn kantoor. Onze man verheugd, hij was al drie jaar verloofd met een eveneens in Amsterdam woonachtige schoone, en vond het Welletjes. En zoo is hij dan met de uitverkorene zijns harten naar Het Zuiden" vertrokken en heeft zich in Antwerpen metterwoon gevestigd en is aldaar in het huwelijk getreden en leefde er nog vele gelukkige jaren met vrouw en kroost... Van dat kroost Werd de oudste zoon zijn groote en bijzondere trots, de knaap lei zich al vroeg op de dichtkunst toe en mocht op nog jeugdigen leeftijd het genoegen smaken dat een uitgever zijn verzen het licht wilde doen zien". Zoo noemt men zulks, zei Stoffel. En dies ver scheen, op een mooien morgen, als het loodsmannetje den haai vooraf, des uitgevers veel belovend prospectus. De jonge A.Z." zoo heette het daar is Nederlander van geboorte, doch bracht zijn jeugd door in België, waar hij leerde zien en voelen met die eigenaardige vlugheid van zintuigelijke Waar neming, welke den Vlamingen eigen is, terwijl hij zich in zijn typische en bondige uiting bekwaamde met het voor den Zuiderling zoo moeilijk hanteer bare instrument der beschaafde Noordelijke taal. Deze dubbelheid, deze Noordelijke kanaliseering van Zuidelijke springbeken" lezer, bewaar uw ernst verleent zijn gedichten zulk een bijzon dere persoonlijkheid, die frischheid van visie, Welke zich vertalen moet in woorden van onderWorpen en spelend beheerschte taal, leidt tot zulk een oorspronkelijkheid, die samenwerking van Vlaamsche oogen en een Hollandschen mond, dit leven van een Zuiderziel in een Noorderlichaam...." Houd mij vast, maar nu kan ik zelf mijn ernst niet meer bewaren. Denk ook eens aan: het jonge mensen in kwestie is van vaders en moederszijde Amsterdammer , het jonge mensen in kwestie is Jood! Ik neem aan dat de prospectuspoëet dat allemaal niet wist, of we zouden, van springbeken en kanalen gesproken, aan de Jordaan niet ontsnapt zijn. Aan de Palestijnsche niet, en aan den Amsterdamsche niet, Want zoo een Jordaan a doubléusage is toch ook al te verleidelijk en ligt niet de Jordaan tusschen grachten? We hadden dan beken, kanalen, rivieren en grachten gehad.... f Bij ons hier in Laren kunt u alle dagen een mansper soon in zeventiend-eeuwsche plunje zien loopen flambard, lange haren, wambuis met gordel, korte fluweelen broek, lage gegespte schoenen hij is wever van zijn stiek" en maakt in levenden lijve propaganda voor ambacht en handwerk, tegen machien en mechaniek. Ik gun natuurlijk den man zijn plezier en we moeten hier alevel zoo iets hebben of Laren zou Laren niet meer zijn , maar we dienen het machien toch niet al te straf te verachten. Denk eens aan de zegeningen van een rekenmachine voor Wie zijn tafels" vergat, van een schrijfmachine, voor wie nooit uit de hanepooten kwam. En dan de uitvinder van de pianola apropos.... héft de man eigenlijk al een standbeeld? Ik stel voor het een plaats te geven ? en zulks gedeeltelijk op kosten van mijn prospectus-poëet! naast dat van diens meer directen leermeester, den uitvinder van de moderne anthropo-psychologie. Want aan dezen dankt de man zijn boterham, zoo hij er een heeft. En ze hooren naast elkaar.... wat zeg ik? Op n en hetzelfde voetstuk hooren ze, als Schiller en Goethe, als Shelley en Byron of welke andere Siameesche tweelingen ook. Oordeel zelf, lezer.' Voorheen geen mogelijkheid om ernstige muziek goed te spelen zonder aanleg, zonder studie, zonder smaak, zonder vlijt. De pianola verschijnt en een iegelijk brengt Beethoven en Bach ten gehoore. Men koopt zich zijn instrument, men koopt zich zijn rollen en de affaire rolt. Voorheen geen mogelijkheid als criticus of essayist iets te bereiken zonder aangeboren artis tiek begrip, zonder scherpzinnigheid, zonder het vermogen tot de bewegingen en roerselen van de menschenziel, de dichterziel, wezenlijk door te dringen. Versta mij wel, niet elk criticus of essayist bezat ooit die gaven en dat vermogen, maar hij wist dat hij in die ^richting streven moest, met inspanning, overgave en geduld. Daar verschijnt als een reddende engel de'pianola der kunstcritiek, de moderne anthropo-psychologie. Het leven is druk, we hebben geen tijd. We kunnen niet leeren weven, niet leeren piano-spelen, niet leeren begrijpen , geeft ons Derhalve getouwen, pianola's en ezelsbruggetjes," gezegd: systemen. Want we willen allemaal musicecren en we willen allemaal over kunst babbelen, vooral over letter kundige kunst, en dat laatste liefst in het publiek. Welnu, koopt rollen tot het eene, koopt levens beschrijvingen en stamtafels tot het andere doel. het eene is zoo simpel als het andere. Daar heb je bijvoorbeeld den Componist X. Een Rus. Klopt!, Russische weemoed, golfslag van de Wolga. Maar luister nu eens even naar die jolige walsen, óók van vriend X. Geen nood. Russische uitgelatenheid, stap van het steppepaard ! Wat zijn ze van leer getrokken toen Lenin stierf. Ik popel om het te citeeren want het ligt voor mij ? doch houden we ons bij X. Zijn moeder is een Engelsche, kijk hier, het staat in het boekje. Nou-nee, zijn moeder zal geen Engelsche zijn.... spreekt uit die sonate Engelschflcgma.of spreekt uit die sonate somsgeen Engelsch flegma? En wat denk je van het eigen aardig rhytme in deze finale? Maar lieve ziel... dat is toch duidelijk zijn fiere Spaansche achter neef kijk hier, pagina 10: Als jonkman bezoch hij in Spanje een aldaar gevestigden neef zijns vaders !" vermengd met, met.... ingehouden Engelsche heftigheid. O, het is zoo makkelijk en je ziet het dadelijk als je het eerst maar weet. Ellc est composée d'une série de phrases stér otypées, dont les adeptes se servent au gréde leur caprice". Is dit een zinnetje uit een prospectus voor een nieuw soort pianola? Neen, toevallig niet, ofschoon het best zou kunnen, het is een zinnetje uit het boek van Jean Finot, Le Préjugédes Races" en het woordje elle" slaat op de hedendaagsche anthropo-psychologie, die soepele pseudo-science", die tot elk probleem den sleutel ver schaft, en waarin alles klopt", letterlijk sluit als een bus, als een politiemuts, precies als de sommen van een schooljongen, die de antwoorden achter in zijn boekje heeft staan. In geen der beide gevallen is het raadzaam te dicht met den neus op de 'eigen lijke redeneering te liggen. Ja, we beleven een gezegenden tijd. Een kind kan den wasch bedienen".Het staat in alle kranten. U speelt klassieke meesters, zonder kennis van muziek". Het staat er vlak naast. Probeer het, doe er eens een gooi naar ! Prent u de ezelsbruggetjes der anthropo-psychologie in het hoofd, schaf u de levensbeschrijvingen en de stamboomen der ob jecten uwer belangstelling aan en steek van wal als criticus, als essayist. Tientallen hebben het voor u gedaan, doen het nog dagelijks en zijn lieden-vangczag ! ouoo TABAK f i"