No. 2528 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD: VOOR NEDERLAND 13 GELUKKIGE MENSCHEN ' _, ? * , -, ,, ., ^ voor »d£ Groene Amsterdammer door George van Raemdonck . DRAMATI/CHE KRONIEK] COR RUYS-ENSEMBLE, Thuiskomst, door Jean Jacques Bernard. Het schijnbaar eenvoudig tooneelwerk van J. J. Bernard, waarin hij de novelle, of liever gezegd, een stof, die zich voor den novelle-vorm het best zou eigenen, overplant op het tooneel, moet ?wel moeilijk te maken, en vooral te vullen zijn. En daarnaar vind ik, dat het zich toch eigenlijk niet loont. Het zijn ontegenzeggelijk lieve, gevoe lige schetsen en als zoodanig zuiver gehouden. Wij kennen er drie nu: Martine", l'Invitation au voyage", dat verleden winter de Studio" in den Haag heeft gebracht,en dit: Le feu qui reprend mal." Zij laten talentvolle tooneelkunstenaars, met veel en intensief scheppend vermogen, de vrije hand, hetgeen zijn bekoring en zijn voordeelen meebrengt, doch overvragen den impro visator daartegenover op een terrein, dat maar «en beperkte fantaisie wekt, en toelaat. Het is klaarblijkelijk meer een fijngevoelig dan een rijk gemoed, dat hier den spelers opdracht geeft. Zelfs in het gunstigste geval, en wij kennen, dank zij Marguérite Jamois en Tilly Lus, inderdaad gunstige gevallen, laat de eind-indruk, als Winst "«oor een geheelen avond, te Jceg. Wij herinneren/ ons, naar huis wandelend, de lange pauzes tusschen de bedrijven niet minder treffend dan de beroemde ,,stiltes" in den tekst, die, zegt men, een specia liteit van dezen schrijver zijn. En wij kunnen de gedachte niet van ons afzetten hoeveel pén tranter deze verhalen zouden zijn gebleven, uit geschreven door den bewogen auteur op geduldige bladzijden, en ons aangeboden onder gesloten couvert. Geheeld" in atmospherische woorden, die ieder voor zich in het avond-uur dicht onder de oogen zijner verbeelding zou brengen. UitgeJezen en gerangschikte woorden kunnen altijd ?weer nieuw zijn, voorwendsel tot nieuwe droomen. Maar op het tooneel blijft het woord ondergeschikt aan het gebaar; de handeling domineert. Daarom omdat het tooneel nu eenmaal heel andere eisenen stelt dan de litteratuur komt mij de moderne methode om stilte en stemming" te dramatiseeren weinig met den aard der drama tische kunst strookend voor. Men kan Jean Jacques Bernard, een fijn letterkundige, niet ook een zeker dramatisch talent ontzeggen, doch dat schijnt mij van lager orde hij schept ?een klein conflict, dat leidt -tot pp het tooneel nogal versleten effecten dan zijn vertelkunst. Het tooneel heeft de allerhoogste pretentie, daarmede vergeleken is de novelle, waarmede men op zijn pantoffels in het hoekje van den haard kan blijven zitten, een nederig ding. Een tooneelstuk vraagt binnen het bestek van enkele 'uren volledige concentratie, de aandacht van honderden voor de essentie van wat een schrijver .aan levensvervuldheid in zich draagt, volgroeid tot plastische gestalten. Uit dien hoek beschouwd komt mij het verdienstelijk werk van Bernard, .zelfs bij de schoone voldoeningen die de vertolking ?daarvan kan bieden, te bescheiden voor. Van de drie genoemde werkjes heeft mij dit .laatste, vertoond onder den titel Thuiskomst" het minst bevredigd. Het loopt voor een deel ?parallel met l'Invitation au voyage", maar ?mist daarvan de distinctie. Daar is het de vrouw, ?die door het vluchtig bezoek van een zakenvriend uit verre landen, uit de koers van haar tevreden 'leventje slaat; hier is het de man, die na vier jaren krijgsgevangenschap, door het oorlogsavontuur ongeschikt blijkt geworden voor het normale leven, dat hij leeraar in een provincie stadje ??tot vóór den oorlog met zijn lieve, jonge vrouw zoo gelukkig had geleid. Het is een geval, ?dat men bijna het drama van den vrede zou ikunnen noemen, het echec van een ontstellend aantal huwelijken. Een geval, dat ons in zijn smartelijke begrijpelijkheid als tijdsverschijnsel niet onverschillig kan laten. De tranen springen rons in de oogen wanneer AndréMérin acht dagen ;na den wapenstilstand, havenloos als een bedelaar, :maar levend \ in zijn eigen woning terugkeert .en zijn vrouw in de armen sluit. Wij leven het mee 'hoe alles in dit huis hem buiten zichzelf van geluk maakt, zijn fluweelen jasje, dat nog in de kast hangt, de zeep, die zoo lekker ruikt! En ook de i reactie na dien eersten roes, waarin de vervreem ding zich gaat doen gevoelen, het gemis van .dien grooten factor in het burgerlijk geluk: de gewoonte, de aandacht spitst op al wat tot dit huis behoort. Hiermede worden wij voorbereid op het con flict, waarop het verdere verloop van het stuk .Is gebouwd: de ziekelijke achterdocht, die Andr bekruipt ten opzichte van zijn brave vrouw, zoodra hij verneemt, dat zij de laatste drie maanden, op last van den burgemeester van het stadje een Amerikaansch officier heeft ingekwartierd gehad. Deze gemoedsgesteld heid gevoelen wij in den dramatischen vorm ? i al gauw als pathologisch, en onze aandacht voor het con flict verslapt daarmede. Wel iswaar gaat het vrouwtje, Blanche, niet geheel schoon uit. Al is er niets gebeurd", rein onverschillig gelaten heeft die Amerikaan haar niet; dat hij haar op het laatste moment vóór zijn vertrek zijn liefde nog durfde bekennen, bewijst dat zij den afstand niet voldoende heeft weten te bewaren. In zoover is André's ongerustheid niet ongegrond, in gedachten was zij inderdaad op gladde pa den; haar heilige verzeke ring, dat zij zich niets te verwijten heeft, geldt voor alles, behalve voor den droom. Bij alle oprechtheid lijkt zij haar man toch iets onnoembaars te verzwijgen, hetgeen zijn hoogtepunt vindt in ^n brief van den Ameri kaan, dien zij graag als bewijs stuk, ongeopend aan Andr ter hand had willen stellen, ware niet de vrees, dat er iets in kon staan", dat, in plaats hem te overtuigen-, ~ *» olie op het vuur zou werpen, S ««-*<<u««i««t«». in haar opgekomen. De strijd in de afdeelingen van de Commun. Partij. In onze rijerfis er Hier bij dit psychologisch niemand, die zich over dit alles zenuwachtig maakt". De Tribune zoo innig menschelijk ge- -draai", dat den argwaan meer en meer ivoedt, missen wij het meest de bladzijden, welke in duizenderlei ifijne schakee ringen het innerlijk Fder schuldeloos schuldige vrouw, naast dat van den blindelings zich folterenden man, zouden bloot leggen. £ Op het tooneel ging dit alles te snel en bleef het conflict oogenschijnlijk te klein om ons aan het hart te groeien. Wat wij zagen, was 'een kribbigen Othello in klein-burgerlijk formaat, en een chronisch getreiterde vrouw, die er eindelijk genoeg van krijgt. Een herhaalde betuiging van den Amerikaan, met de bede tot hem te komen, moet den doorslag geven. Dat zij dit alleen doet in de fantaisie der jonge vrouw, laat zich hooren. Haar armen man, na de vier afschuwelijke jaren, die hij achter zich heeft jaren, waarin ook zij leerde wat de eenzaamheid" beteekent in den steek laten? ____ daarvoor heeft Blanche immers te veel hart, en te weinig temperament. De gedachte aan zijn verlatenheid werkt al voldoende op haar gemoed. Eén berouwvol woord van Andrédoet het overige. Het beminnelijk . pleidooi van diens ouden vader deus-ex-machina aldoor achter h"m voelden, de jaren van ontbering r - -. . _ . . , ,_?-?:_ ? _ i_ pn mnrpplp nntwrirntmcr KONINKLIJKE BAZAR 82 Zeestraat Den Haag Tijdens de St. Nicolaas-weken - MÉR DAN OOIT EEN BEZOEK WAARD lederen middag TEA-CONCERT was overbodig. Het slot, waarbij zij zich zwijgend weder naast haar man aan den huiselijken aard zet, is niettemin een triestig en moreele ontwrichting. Cor Ruys, als de vader van André, completeerde dit samenspel, dat men niet licht moet tellen al lot rie tig van burgerlijke onvolkomenheid, Ujkt het - als het slaagt - een handverdraai '. ll"-°l s , & J _...._ ? M;?i Hu snep de ITIIT dp ro wat nnnnndip . Fransrh' Hij speelde mij de rol wat onnoodig Fransen", zonder veel kans op geestelijken groei. Want . de liefde van den man blijkt tijdens de jaren van P de wijze zooals ons dat eenmaal het ideaal beproeving niet gerijpt tot eenig liefdevol inzicht, dat hem, al ware Blanche schuldig geweest, met een tout savoir c'est tout pardonner", anderen, wat uit het kader. Met zijn mooie grime, het geluk dezer vergiffenis had dien gevoelen als had hij evengoed, of beter, gewoon-menschelijk jiti g<-'"" "».«.*.i & o kiinnpn 7iin «,'aarmprip rlp U/IITP pn yarhtyinniop een levenswinst van hooger orde. En de liefde van de vrouw heeft, nu zij den lang verbeiden engeïdealizeerden echtgenoot heef t teruggekregen in dezen lastigen staat, een te grooten knauw gekregen. De liefdekracht: den boozen droom dezer vier kunnen zijn, waarmede de wijze en zachtzinnige vader" boven den ietwat geletterden Franschman" schoon aardig als type van de soort, zou hebben geboeid. Een goede regie maakte dat de vierde in dit spel, L'C l ic l ucrvi awi L . vn,n w\jt*\,n V*IV/UHI,M\,»J>.--- - _ jaren af te schudden, ontbreekt hen beiden, de Jos ter Braake, zich verdienstelijk van haar poëzie eener milde gezindheid, op grond van veel lastige taak: op alle ongelegen oogenblikken zich leed en veel begrip, kennen zij niet. Geen glim- fls ,,vriendin van den huize" te doen gelden, lach breekt door. Ons dunkt: het leven had aan kweet. dit huwelijk een te gemakkelijke prooi. TOP N A E F F Tilly Lus is voor deze stille kamerkunst gescha pen, wat ervan te maken is, maakt zij ervan; misschien een beetje zwaar op de hand, maar zuiver en oprecht; de trouwhartigheid van Blanche straalde haar oogen uit, tot in den nok van de zaal. Er is ook meer kleur en kracht in haar spel gekomen en de doorleefde natuurlijkheid van dit spel blijft zich altijd onderscheiden. Niet minder bevredigend dan zij vervulde dit maal Frits Bouwmeester de moeilijke en on dankbare rol van André. Het leek mij geen geringe verdienste, dat hij erin slaagde dezen man in zijn optreden verschoonbaar, en zelfs sympathiek, te houden, wijl wij den oorlog" BOOTMOTOREN MOTORBOOTEN Bingham & Lugt - Slepersvest l - Rotterdam