12 DÉGROENE AMSTERDAMMER,'WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2529 HAMLET IN MODERN COSTUUM T tekeningen voor de Groene Amsterdammer" door B. van Vlijmen .._ ORAMATI/CHE KRONIEK VEREENIGD TOONEEL. Hamlet, 'm modern costuum. Bij de mode-show te Elseneur, ter gelegenheid van den vijfvoudigen moord op het koninklijk kasteel, lanceerde mej. Louise Kooiman vier belangwekkende creaties van de firma Heinemann en Ostwald. Het trok de aandacht, dat zij bij een zwart satijnen avondtoilette de geest van Hamlet's vader zij geprezen ! weder zwarte kousen droeg. Mej. Nel Stants kwam uit in twee robes en een peignoir, Waarvan ons de mooiste speciaal van achteren werd getoond, aangezien de regie de familie van Denemarken, tijdens de opvoering der wrekende Pantomime" met haar rug naar het publiek had gezet; een abuis, Waardoor ons ook het jongste maskerspel van Claudius-van Dalsum, dat wij in ons conserva tisme tot dusver voor de clou van dit tooneel hadden gehouden, ontging. Als mij n opmerking veroorloofd is, dan zou ik, tusschen de dancing" en de waanzinscène, de blonde haren van Ophelia gelegenheid willen geven wat aan te groeien. Dit overblijfsel der romantiek" biedt in haar geval besliste voordeelen. Hoe democratisch wij in den tegenwoordigen tijd ook gevoelen, er blijft leg uw hand op uw hart ? een gradueel Verschil in onze ontroering of zij de verdronken dochter van een Eersten Minister geldt, of wel het bobbed bei-meisje der Poloniussen, dat af gleed in den snellen vliet. Bovendien wekt Shakespearèhier het vizioen van een mermaid", en al nemen wij het met de poëzie van den tekst nu niet meer zoo nauw, deze kleine concessie aan het klassiek costuum der waternymphen moesten wij hem nu nog maar gunnen. Van het mannelijk modern costuum valtuitteraard minder te rapporteeren en mis ik wellicht ook c"e bevoegdheid hier de kardinale vragen op te lossen: Wordt het fascistisch hemd thans bij alle gelegenheden gedragen? en is het bon-ton dat een modern vorst met zijn slobkousen opstaat en naar bed gaat? Bekennen wil ik, dat toen Hamlet en Hbratio met overjas en deukhoed het terras van het kasteel betraden om uit te kijken naar den geest des Wandelenden konings, mij de gedachte overkwam: dat zijn de pers-fotografen. Een gedachte, die men, waar de geïllustreerde reportage sinds Shakespeare zulk een vlucht nam, van mij zeker niet on-modern zal noemen. Bij het graf van Ophelia herhaalde zich deze suggestie het tooneel leeft welbeschouwd van suggesties en bij het optreden van Horatio in IV Verhief zij zich haast tot een hallucinatie: Eerens, gewoon Eerens, Henri, zooals We hem op straat tegenko men, die op een nagenoeg kaal tooneel tot aan den uitersten rand trad en den mond opende.... Wie .herkende niet in hem den regisseur-parlant-aupublic, gereed ons een ongeval te melden, waardoor deze vertooning in plaats van om kwart over twaalf, bereids om half elf genoten zou zijn ge weest ! Hadden we heer Hamlet bij den slot monoloog van II al niet verontrustend hooren kreunen, verontrustender inderdaad, nu Wij in hem van het begin tot het einde den armen Verkade bleven zien, dan eertijds, toen we wisten: 't Is alevel de prins van Denemarken maar Een pak viel van mijn hart toen daarop de Jantjes" optraden met een brief van Hamlet himself, waarin hij vooralsnog welvarend schreef te zijn. Van de thé-sélect tot het select vergif, hebben we het toen verder zonder overbodige schokken en met volharding gebracht, terwijl Shakespeare voor een bescheiden begeleiding zorgdroeg. Ten opzichte van wie noemt men deze ver tooning nu eigenlijk een experiment"? Niemand kan zich toch hebben ingebeeld, dat een auteur als Shakespeare gevaar zou loopen bij den snit van Verkade's colbert-costuum, of bij de lichte fox trot, waarmede deze Hamlet zijn voldoening pleegt te uiten in het vooruitzicht van de gerechte ?Wraak op zijn oom Claudius. Kwam ons Ophelia's O Welk een eed'le geest ging hier ten onder", in deze niet altijd een weinig door het vrouwen hart geïdealizeerd voor? Meende men wellicht dat een beroemd dramaturg, zijn eeuwige gedachten daargelaten, niet tevens een spannend scenario zou hebben gebouwd, waarmede een modern regisseur wat kan beginnen? Hadden wij dit bewijsstuk noodig om overtuigd te blijven, dat in het werk van den universeelen geest ook voor onzen tijd nog aardig wat te bikken valt aan on sterfelijke menschelijkheid? En wat moeten wij NEL STANTS C. VAN DALSUM ED. VERKADE in deze onder romantiek" verstaan? Met uit zondering van Van Dalsum's Claudius", heb ik in geen enkele der, laten we zeggen aangekleede" Hamlet-vertooningen ooit iets onder Verkade's regie romantisch kunnen ontdekken. In weerwil van het opgelegd gewaad, waren ze de nuchterheid zelve. Doch indien ooit, dan zou zich hier, bij deze sensationeele reprise, waarbij de pistolen knallen, Fortinbras verschijnt als een kapitein van de Noorsche Burgerwacht, en de ongemodernizeerde tekstvertaling een geluk, dat niet alle leden van het Vereenigd Tooneel even duidelijk articuleeren deze menschen,als menschen, slechts belachelijk kan maken, de noodzakelijkheid doen gevoelen van romantisch" spel. Scène-a-faire op scène-a-faire. Van waar haalt rnen anders een atmosfeer"? Met den, naar den vorm, onmogelijk geworden tekst, ging elk geestelijk aroma verloren ; wat mogelijk werd in dit kader van mondain verraad, armbandhorloges, schrijf-?tabletten", toi letten van Hirsch en lijken uit het Panopticum, is de romantische sfeer a la Bernstein. Voor minder doen we het onder deze omstandigheden niet. Moeten we het dan in dit verband een expe riment" ten opzichte der spelers noemen? Ook dit komt mij betrekkelijk voor. Trok de een in letterlijken zin een rokje uit", de ander er zijn er niet veel, die costuum" weten te dragen haalde uit deze negatieve opgave een kleine winst; en ten slotte bleef de uitkomst dezelfde: Van Dalsum en Huf, de sterkste broeders. Voor de gelukkige toeschouwers, die den voordracht middag van Forbes Robertson hebben bij gewoond in grijs jaquette was hij als ik me niet vergis mocht het experiment ook al geen experiment meer heeten, immers zij wisten het reeds, dat het den grooten Hamlet gegeven is met een enkele intonatie, een enkel gebaar, dit jaquette weg te tooveren en het heelal te schep pen, waarin een ieder zich het kunstwerk droomen kan zoo mooi, zoo klassiek of zoo modern, als hij zelf maar wil. Ons idealisme vraagt slechts een stootje in de ideësle richting, om het ideaal deelachtig te worden. Of de geschiedenis van Hamlet" in modern costuum dan toch niet een beetje verouderd aan doet"? wil de lezer nog weten, die nooit voor iets anders dan geschiedenissen" naar den schouw burg gaat. Hierop durf ik, als vrouw, niet ontken nend te antwoorden. In zoover heeft Shakespeare pech gehad, dat de Engelschman niet vóór den oorlog op den vernuftigen inval van deze moder nisatie is gekomen, zoodat ook Nederland met zijn imitatie wat vroeger gereed had kunnen zijn. Want het jonge meisje" is sinds de infla tie Wel wat geavanceerd, en waar het ons door de tijden heen onveranderlijk om het jonge meisje gaat... Slikken wij niet de geheele Faust" van Goethe om het ongelukkig Greetje ? en zou iemand naar Hamlet gaan kijken als hij dat lieve kind van Polonius niet net zoo lang gepest had tot ze in 't water sprong? Ik geloof wel, dat onze generatie langzamerhand aan de vraag toe is: de meest volmaakte wagen. AUTO-CENTRALE - HAARLEM bestaan er nog jonge meisjes, die, even onfortuin lijk in de keuze harer ouders als Ophelia, zich weerstandsloos gewonnen geven gelijk zij? Die zich op het seniel gezag zouden feenen tot deze spionnage en tot dit verraad jegens den liefste, zonder i;it te barsten: Neen, Pa, aan die genie pigheid doe ik niet mee !" Het moderne meisje, dat misschien Heine wel eens las, waar hij haar armen Hamlet de hand toesteekt: Ach, das ist der Fluch schwacher Menschen, dasz sie jedesmal, wenn ihnen cine grosze Unbill wederfahrt, zunachst an dein Besten und Liebsten was sie besitzen ihren Unmuth auslassen.. .." Zij zou er haar troost uit hebben geput, hebben begrepen hoe zeer deze gevoelige jonge man in zijn vermaledijde omgeving den steun van een liefhebbend vrouwenhart van noode had Ten opzichte van Ophelia is Shakespeare, het moet gezegd, niet met zijn tijd mee gegaan. Koning Claudius" van Van Dalsum was kostelijk. Hij geleek een persiflage op zichzelf in zijn vorige incarnatie, en bleef in de verveling van den avond boeiend, juist omdat men niet wist wat men aan hem had. Alsof Dostojewsky hem had geboet seerd naar een figuur van Natalie von Eschtruth. L'Europe galante.... en tot alle moorden in staat. Met een vrij aardigen, op den duur wat stereotypen Polonius" van Huf en een prach tige reistasch van Kommer Kleyn (Laertes) komt deze humor aan de credit-zijde van het ex periment", waarmede het hedendaagsch snobbisme, op het tooneel en in de zaal, zich een mo nument heeft opgericht. T o p N A E F F Butterfly Bonbons Overheerlijke, pikante ^