No. 2529 DÉGROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND FEUILLETON HET DEBUUT Uit het boek: Boeven en Burgers door Mr. FRANQOIS PAUWEI, s Met teekeningen voor de Groene Amsterdammer" door W. Heskes (Slot) Welk een waagstuk had De Koning" uitgehaald! .... De buit was waarlijk in overeenstemming met den koninklijken moed, die voor dezen kraak was noodig geweest. Langs 'n smalle dakgoot waren de daders bij Vergoor binnen geslopen, ze hadden 'n ijzeren valscherm van ontzaglijk gewicht als 'n blikken dekseltje omgebogen, den tegenstand van staal en steen met boren en steek vlammen gebroken en 'n poet" (buit) weggesleept die ze haast niet dragen konden. Daarna de vlucht en de achtervolging. De doodenren langs het donkere grachtwater. De veteraan had zich met het grootste deel der gestolen juweelen van 'n schuit af in 't water latenzakken, waarin hij uren roerloos bleef weggescholen, tot hij het pak siera den in 'n riool kon bergenen zelf, doornat, maar ongemerkt wist te ontkomen. Des anderen daags werd het kostbare zoodje opgevischt en na aftrek der dregkosten" aan den Koning overhandigd. Het publiek genoot van al het avontuurlijke dat bij stukjes en beetjes voor den dag kwam. Met be langstelling werd uitge zien naar den dag der be handeling voor de Recht bank, want deze inbraak was niet griezelig maar sportief en sloot voor de meesten waardig aan bij de onsterfelijke zilver vloot van Piet Hein. In ons land is trouwens een moord,hoezeer ook passie daad,nimmer zoo populair als 'n in de contanten loopende, met lan uitge voerde kraak... Ik volgde de berichten in de kranten met geestdrift. Het leek me een klassiek geval, zelfs de verrader met sik en schorre stem, was in optima forma aanwezig. Welk een zaak voor 'n jeugdig pleitbezorger! Dat beteekende algemeene be kendheid en dus.... practijk ! Op 'n mor gen, 'n inderdaad zeer goeden morgen, kwam m'n voorvechter bij me binnen vallen. Heb 'n saakie voor je" begon hij zelf voldaan ,,'n reuzesaakie !" Zeg maar gauw of je sinnigheid hep of niet .. betreft de kraak bij Vergoor Ikhepan Jan.... Jan Kolkmeijer geschreve dat je d'r mijn hep uitgehaald.... en nou schrijft ie mijn weerom dat ie jou as verdediger wil dat de instructie in s'n saak gesloten is.... en of je 'm komt bezoeke Hier hei je s'n kesafie (brief)" Ik sprong m'n monumen talen cliënt bijna om z'n stierenhalsje, greep al naar m'n hoed om naar 't gevang te stuiven. Wacht nou effe" klonk 't vermanend, vraag nou niet direk om duite.... dat komp wel. Denk eerst an de saak Je verdedigt de hoofd man. ... en 't wordt 'n reuzefilm !" Ik was al weg. Eerlijk gezegd bezielde me een groot gevoel van dankbaarheid tegenover m'n aanstaanden cliënt. Waarom koos hij juist mij, 'n onbekend beginnend broekje, terwijl z'n twee collega's reeds verdedigers hadden met klinkende namen? In het huis van bewaring werd ik gelukgewenscht met m'n cliënt. De dankbaarheid steeg, werd bijna eerbied. In die stemming sloop ik, na de gebruikelijke formaliteiten ten bureele naar boven, waar Kolkmeijer in het advocatenkamertje al zat te wachten. Ik opende de deur en stond tegenover den ongeschoren horizon van mijn practijk Neemt U plaats" noodigde deze met 'n aanmoedigenden glimlach. Nauwelijks weerhielden m'n lippen 'n schuchter Dank U" toen ik ging zitten en verbijsterd keek in 'n paar klare, krachti ge oogen, die me vertrouwend en vriendelijk toeglunderden uit 't roode, gezonde snuit van 'n genoegelijken dikzak. In dit gezicht was nu letter lijk niets van den misdadiger! De stem klonk beschaafd en de zinsbouw was correct. Laten wij klaren wijn tappen" begon Kolk meijer. U bent misschien zelf eenigszins ver wonderd over m'n keuze?",,,: Ik zweeg als "n verlegen schooljongen, was letterlijk overdon derd. Welnu, ik zal U mijn standpunt eerlijk uiteenzetten" vervolgde de Koning" zelfbewust, Bij m'n vorige zaken heb ik opgemerkt dat men beter doet geen advocaat te nemen, die specialiteit is in strafzaken. Dat is al 'n aanwijzing in je nadeel. Ik heb daarom besloten, in tegenstelling met m'n mededaders, me te laten verdedigen door 'n groen tje" Het groentje moest stilzwijgend eenige juistheid in deze redeneering erkennen. Daarbij" ging zijne Majesteit voort zult ge U meer dan eenig ander voor mijn zaak inspannen, daar het een gelegenheid voor U is om naam te maken !" De man zonder naam bleef zwijgen en erkende. We moeten een reëele overeenkomst sluiten, ge baseerd op de werkelijkheid. Ik geef U de gelegen heid bekend te worden, hiertegenover moet staan een volledige toewijding Uwerzijds. Toen Piet Bulte me schreef dat U 'n geschikt mannetje was en dat U Uw best voor 'm gedaan had, heb ik dadelijk gedacht: dien snuiter moet ik hebben ! Ik kom liever met 'n amateur voor de heeren, dan met zoo'n uitgeslapen diender, dien ze allemaal kennen en waarvan ze niet veel hebben motten, want", liet Kolkmeijer wijsgeerig volgen ze zijn niet gek achter de groene tafel. Ze kijken hun menschen goed aan en voor mij begint de onschuld van 'n beklaagde bij 't gezicht van z'n verdediger !" De spreektrant van m'n cliënt werd me wat te D K BRUILOFT machtig. Op deze wijze voelde ik weinig voor 'n verder contact en toch wilde ik de zaak de reuze film" niet missen. Ik moest m'n gezag leven in blazen. Wat hadt U gedacht te kunnen honoreeren?" was m'n vermetele vraag. Het was of Kolkmeijer voelde dat ie zich wat te veel had laten gaan. Handig bond hij direct in. U begrijpt, ik verlang Uw moeite niet voor niets. M'n moeder, die op de zitting zeker vrij komt, zal dat wel met U regelen.... Voorloopig moet gij U echter tevreden stellen met de reclame die aan de zaak vastzit.... Weet U wat 'n koopman moet be talen om z'n naam in alle dagbladen gedrukt te krijgen?.... Duizenden.... en dan nog lukt 't 'm niet zooals 't U lukken zal.... Wanneer U me vrij krijgt, zal 't heele land daarover schreeu wen en krijgt U me niet vrij, dan blijven er nog genoeg over die meenen dat ge in hun zaak meer succes zult hebben, 't Moet al heel raar loopen als U door mij geen practijk, geen groote practijk krijgt.... Dat zal aan U zelf liggen.... de kans er toe geef ik U.... Ieder krijgt 'n kans in z'n leven.... Weet U deze te gebruiken, dan is Uw naam gevestigd.... Laat daarom de duiten-kwes tie voorloopig maar rusten!".... Er ging iets uit van deze, kleine gedrongen figuur. In z'n soort 'n Napoleonnetje ! Het lot maakte 'n gevangen inbreker van 'n kerel, die onder andere omstandig heden misschien 'n held zou zijn geworden. Hij had iets ridderlijks in z'n rechte houding en zelfbewust optreden. Ik begreep waarom men hem den Koning van den Zeedijk" noemde en vond hierin 'n excuus voor m'n stumperig-deemoedige houding. In den loop onzer verdere kennismaking begon ik immer meer belang te stellen in het uitzonder lijke karakter van dezen onmisdadigen dief. Z'n inbraken waren meer sport dan gemeene lust naar persoonlijke verrijking. Hij had 't trouwens best op den Dijk, woonde bij z'n moeder, die er zelfs een villa buiten op na hield en had altijd voldoende zak-centen. Maar Jan was de lef-gooser", de branie, de Koning van den Dijk, en men verwacht te daden van hem. De verhalen van z'n avonturen waren kostelijk, ik smulde er van! Zoo vertelde hij mij van 'n inbraak in 'n rijk huis op eersten stand. Ze hadden juist de brandkast geforceerd en vonden naast effecten en bankpapier, ook 'n zakje met antieke gouden munten, 't Was voor 'n aardig centje goud M'n gapper (kameraad) wilde ze meenemen voor de kroes maar dat kon ik toch niet over me hart krijge" Jan zei 't zoo langs z'n neus weg, in glimlachende her innering. God weet uit welke eeuw dat werk is.... daar heeft de man misschien z'n halve leven naar gezocht.... laten we 'm dat genoegen nou maar laten en 't zakje met de munten bleef in de ge havende tijijs (brandkast)" Talrijk waren de kleine momenten waarin ik plotseling iets goeds, iets moois in z'n karakter ontdekte. Z'n vorige straffen had hij steeds benut om vreemde talen te leeren zoodat hij de moderne vrij vlot sprak en zeer goed las. Want Jan tuchtte" goed, hij kon tegen de cel en hoewel hij spuugde op het minder waardige, degenereerende systeem liet hij er trotsch-verbitterd op volgen: De kast heeft mij niet klein gekregen, maar ik de kast! En al sluiten ze me zeven jaar op, dan zal ik ze uitzitten met 'n lach, op de rand van m'n krib !" O heeren van de cel, met Uw bloemetje en Uw pietje, hadt Gij dit product van Uw hokkenstelsel eens mogen bewon deren! Hij hadUwfoltermethode onder de knie en was daardoor niet alleen Uw baas, maar die van de heele maatschappij. Want wie de gevangenis heeft overwonnen, is rijp voor de ergste misdaad. Hij zal dooden, stelen, bedriegen in de rustige zekerheid dat straks de zemelende dominéen de luier-cel het eenige strafmiddel is waarmede de overheid hem treffen kan. Hij zal dooden, stelen, bedriegen als een onkwetsbare, want na zijn daad zal hij de maatschappij vereenzelvi gen met haar middeleeuw sche straf en zoa hij deze overwint zal hij zijntuchtiger met wraaklustige moed engrootere sluwheid te lijf gaan. Hij zal steeds weer in de cel terugkeeren, hij wordt habitué, de schurftige asylhond die steeds weer hongerig en vuil aan de poort om toe gang staat te blaffen! De eene helft van z'n leven zal hij doorbrengen in 'n stinkend hok en de andere helft zal hij de samen leving toonen wat de cel, met of zonder reclasseering, waard is.... De zitting was een kostelijke komedie. Al wat in Amsterdam wel eens gapte, d.w.z. het officieele geboefte, was in pleno vertegenwoordigd. De zaal was tjokvol en de beruchte zakkenroller, Moossie Buikplooi, bijgestaan door talrijke assistenten, kon het werk haast niet af. 's Avonds bezocht ik Kolkmeijer. Z'n eerste woorden waren: Une cause perdue".... en ik moest z'n sombere prognose wel beamen, daar iedere schijn van kans ontbrak. Veertien dagen later kregen de daders ieder zes jaar. Toen ik Kolkmeijer voor z'n vertrek naar Leeuwarden sprak, was hij vol moed. De zaak was verloren, 'n volgende keer zou hij 't alleen doen, want met meerdere daders was 't niks gedaan. Hij drukte met z'n stevige harde knuist m'n hand, z'n witte, gezonde tanden parelden levenslustig, terwijl hij opgewekt verklaarde: De lik conserveert als je d'r niet gek wordt, wordt je d'r vet en dat is bij mij 't geval.... Groet moeder voor me.... en Thijs en Gerrit en Ko.... en" hier knelde z'n vuist heviger bedankt voor de moeite.... ik zal je schrijven" Kaarsrecht verdween de kleine, gedrongen gestalte, even ongebogen, even geheel dezelfde als hij er later uit zou komen. Met Nieuwjaar kreeg ik den eersten brief. Jan z'n moeder had er een pakje bij gedaan, daar zat in wat hij haar had opgedragen voor mij als trennes" te koopen. Het epistel was in keurig Fransen gesteld en uit het pak kwamen 'n baars en 'n flesch Eau de Cologne ! Van de geurigste Havanna's die ik in later jaren wel eens mocht ontvangen heb ik niet zooveel plezier gehad.