DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 'No. 2529 KIJKJES BIJ DE ZUIDERZEEWERKEN door Ir. J. TH. TH ijss E Zoo ver is het nu en de Staten-Generaal zullen zich binnenkort bij de behandeling van de wets wijziging er over uitspreken. Voor het welslagen van de onderneming is het noodig het Werk nu hard aan te pakken en dus vrij groote bedragen ter beschikking te stellen, wat dan ook in de be doeling van de regeering schijnt te liggen. Snelheid van uitvoering (natuurlijk zonder overhaasting) is een vereischte. Bij den afsluitdijk is het een technische noodzaak, want dit bouwwerk is ge durende de uitvoering veel en veel kwetsbaarder dan in voltooiden toestand. Dan is hij practisch ongevoelig voor de hevigste stormvloeden, zelfs zwaardere dan in Naderland ooit zijn waargeno men. Het is van belang zóó hard op te schieten dat de gevaarlijke tijd zoo weinig mogelijk stormseizoenen omvat. Een nog veel belangrijker argument voordoorwerken is de economie van het werk. De rentelast die op de werken gaat drukken vertegenwoordigt tegen den tijd dat de gronden verkoopbaar zijn een zeer belangrijk gedeelte van den kostprijs: bij het thans geldende werkplan meer dan een derde. Door de uitvoering te versnellen zou de rentelast worden verminderd, maar dat is niet goed mogelijk omdat in dat geval de grond zóó snel zou moeten Worden uitgegeven dat er tijdelijk een teveel zou ontstaan. Vertraging van de uit voering geeft een nog sterker oploopen van de rentelast en daarmee de kans op een nadeelig saldo. Het is in die vier jaren door het beperkte Werk plan dus heel kalmpjes aan gegaan, maar toch is er nog Wel wat tot stand gebracht en de noordpunt van Noord-Holland is al aardig veranderd. Als ge op het station Anna PauWlowna uit den trein stapt, kunt ge in een uurtje naar van Ewijcksluis wandelen, wat tusschen haakjes een aardige expeditie is. Het eerste teeken van de werken ziet ge aan den ingang van het gehuchtje: het kanaal, dat u de laatste drie kilometers aan uw rechterhand hebt gehad, heeft er een nieuwe tak bijgekregen en de weg gaat daar met een ophaalbrug over heen. Langs den nieuwen kanaalarm is een straatweg gemaakt, de weg naar Wieringen. Hij gaat langs een sluis in het nieuwe kanaaltje, die een tijdlang voor de afwatering van een deel van Noord-Holland zal moeten zorgen en klimt dan te gen den zeedijk van den Anna Pauiownapolder, den Balgdijk, op. Daar krijgt ge plotseling een ruim uitzicht over de zee. Voor u uit ligt Wieringen, dat aan dezen kant een beetje heuvel achtig is en op een van de hoogste punten het stompe torentje van Westerland draagt. De groote dijk, die juist gereed is gekomen, loopt bijna recht op ons aan. Het is een heel gevaarte met zijn berm van dertig meter breedte, waarop ruimte is voor den spoorweg en een flinken weg voor gewoon verkeer. Hij is ook een stuk hooger dan de oude zeedijk, want bij een storm zooals We in 1916 hebben gehad, zal hij het nog heel wat zwaarder te verduren hebben dan die dijk, die toen is doorgebroken, Waardoor een groot deel van de Anna Pauiowna polder onderliep. De plaats van de doorbraak is hier niet ver vandaan, een eind naar rechts voorbij de van Ewijcksluis. De golven kwamen door de opening tusschen Wieringen en den vasten Wal en hielden geweldig huis op den dijk die daar recht achter lag. Door den aanleg van den afsluit dijk is een dergelijke ramp hier reeds nu uit gesloten. Over een paar jaar, als de Wieringermeer zal zijn ingepolderd, keert de oude zeewering geen water meer en is dus slaperdijk geworden. De nieuwe Wieringermeerpolder zal niet geheel en al tot den grooten afsluitdijk doorloopen: in den hoek bij Ewijcksluis komt eerst nog een boe zemmeertje dat voor afwateringsbelangen noodig is. Daardoor ligt de polder ook achter twee waterkeeringen want in het bijna ondenkbare geval dat er iets met den afsluitdijk of met zijn buurman, den dijk van het afwateringskanaal, zou gebeuren, Wordt het zeewater nog opgehouden voor den dijk die de polder van het boezcmmeertje scheidt. De reiziger, die met den trein of over den weg van Noord-Holland naar Friesland gaat, zal door dit meertje aan zijn rechterhand voor het eerst worden gewaarschuwd dat hij de Zuiderzee over gaat. De zee zelf, die aan den anderen kant, in het noorden, ligt, krijgt hij niet te zien: daar is de kruin van den dijk te hoog voor. Misschien wordt het meertje gestoffeerd door een paar visschersbootjes, want het is niet geheel onmogelijk dat zich hier wat zoetwatervisscherij zal ontwikkelen. Op dit kleine meertje is dat nu wel niet van zoo veel belang, maar als de zoet watervisscherij op het groote IJselmeer een beetje wil lukken, kan dat een heele tegemoetkoming worden in het verdwijnen van het tegenwoordige Zuiderzee visschersbedrijf. Het is met die visscherij anders een wonderlijke geschiedenis. Jarenlang is steen en been geklaagd over de schade die alleen de afsluiting van het Amsteldiep, ja zelfs de beteugeling van dat vaar water al aan den vischstand zou toebrengen. Er is zelfs wel beweerd dat de haring en ansjovisvangst in de Zuiderzee dan voorgoed uit zouden zijn. De ongeluksprofeten hebben geen gelijk ge kregen, integendeel: dit jaar, het eerste na de afsluiting, is er in de Wieringermeer gevischt als nooit te voren. De visch schijnt het rustiger water te zoeken en daarbij kwam dat door het verzwakken van den stroom, dat het gevolg was van de af sluiting, minder schade aan de netten werd ge leden. Vooral in den ansjovistijd was het in Mcdemblik drukker dan andere jaren. Verscheidene schepen die nog nooit hier waren geweest, deden de haven geregeld aan tn Wietse, die door onze lange onzwervjngen met het meetvaartuig precies weet hoe het nu met de stroomen is gesteld, gaf gratis advies over de beste plaatsing van de netten. Natuurlijk is dat alles afgeloopen als de Wierin germeer wordt drooggelegd, maar het was toch een onverwacht meevallertje. Wie weet of we niet met het IJselmeer ook zoo'n fortuintje krijgen en wat voor mooie IJselmeerpaling we nog zullen verorberen. Wel is een eind gekomen aan de visscherij in het Amsteldiep ten Noorden van den dijk vanuit de Haukes, een haven die op Wieringen ten zuiden van de afsluiting ligt. Voor de schepen, die vooral naar kokkels", alikruiken en mosselen vischten, is een ligplaats gemaakt door vergrooting van de visschershaven van den Oever op het andere einde van het eiland. Het heeft lang geduurd eer de afsluitdijk er zoo netjes uitzag als nu, want tot voor korten tijd kon hij niet geheel worden afgewerkt,omdat hij op een paar plaatsen nog zakte. Op die plaatsen is namelijk een zeer slappe ondergrond aanwezig, OMGEVING VAN WIERINGEN Nieuwe kanaaltak niet keersluis, Afsluitdijk. Schutsluis bij de Kooy. Uitwateringsluis bij Oostoever. Nieuw poldertje. Werkhaven bij den Oever. g. Sluisput. li. Haven van de Haukes. verreweg de slechtste, die tusschen van Ewijcksluis en de Friesche kust is aangetroffen. Ue geo logen weten precies hoe dat komt en geven de schuld aan de Eemzee", die na den ijstijd op dit gebied moet zijn binnengedrongen, de vaste lagen heeft opgeruimd en ons in de plaats daarvan de slappe klei heeft nagelaten, waarmee zij is dichtgeslibd. Gelukkig heeft zij over dertig van de een en dertig kilometers,die de lengte van den afsluitdijk vormen, de oude vaste lagen laten zitten maar die een en dertigste kilometer heeft den aan nemer en de directie heel wat parten gespeeld als de slappe grond door het steeds zwaarder wordende dijklichaam werd weggeperst en de dijk steeds verder nazakte. Het zakken is nu overwonnen en alleen een tweetal grondoppersingen langs den dijk, die er op een afstand uitzien als groote walvischruggen, herinneren aan dit schadepostje, dat trouwens voorzien was. tl e afsluitdijk eindigt een zeventig nieter van Jen Balgdijk en splitst zich dan in tweeën : een v'erbindingsdam, die later door bruggen zal worden vervangen, gaat naar van Ewijcksluis terwijl de hoofdwaterkeering naar het noordwesten ombuigt en evenwijdig aan den Balgdijk gaat loopen. Tus schen beide dijken in ligt het nieuwe afwaterings kanaal dat het water van de polders die nu op de Wieringermeer loozen naar een diepe geul achter de naven van Nieuw'ediep zal brengen. Door dit kanaal buitendijks te maken en daarlangs Weer een nieuwe zeewering te bouwen Wordt de oude zeedijk Weer slaper en behoeft hij niet te Worden verhoogd. Dit was anders noodig ge weest omdat na de afsluiting van de Zuiderzee de stormvloeden hooger zullen oploopen dan vroeger, niet alleen tegen den dijk tusschen Helder en van Ewijcksluis, maar ook tegen de Friesche WINTERGENOEGEN Vraagt ons nieuw model Projectielantaren, of onze wonderlantaren voor het proj t teeren van ondoorzichtige voorwerpen (aanzichtkaarten etc.) te leveren met electr.of acetyleen licht franco door geheel Nederland H. 35.?. JOS. HARTOG Hoofdsteeg 17 Nobelstraat 28 ROTTERDAM UTRECHT dijken benoorden Zurig en die van Texel en Wieringen. De dijken aan de noordzijde van Wie ringen zijn al onderhanden genomen en zijn of worden niet onbelangrijk verhoogd. Langs de Noordhollandsche kust bleek het iets. voordeeliger een geheel nieuwen dijk te maken omdat het afwateringskanaal dan door het weg vallen van de kosten van den grond guedkoopcr werd. Het kanaal is in drie deelen aanbesteed. Als ge het uit Ewijcksluis volgt krijgt ge eerst de beide gedeelten die al gereed zijn. De nieuwe zeedijk aan den overkant is al aardig groen. Nu is het rustig op het'water: er is maar een enkel roeibootje op het kanaalvak dat tijdelijk aan alle kanten is afgesloten. Verleden jaar, toen de werken er in vollen gang waren, was er soms haast geen doorkomen aan en ik heb er wel eens over de honderd vaartuigen, groot en klein, in geteld. Die drukte is nu verplaatst naar het derde kanaalvak, dat thans in aanleg is en ook al aardig begint op te schieten. Dit gedeelte bereiken wc na een klein uurtje loopen. Het voltooide kanaal is daar door een tijdelijken dam afgesloten,want verderop staat het werk nog in open gemeenschap met de zee en hooge stormvloeden kunnen op het afgewerkte kanaal niet worden toegelaten. Voorbij dat dammetje is een baggermolen bezig het kanaal onder profiel te brengen en ook aan den nieuwen zeedijk wordt hard gewerkt. Het zand wordt met zandzuigers door een pers leiding in het dijklichaam gebracht. Aan het eind van de persbuis bij de modderfontein" zijn een paar werklieden met de schop en een paar planken bezig de zand- en waterstroomen in de gewenschte banen te leiden. Nieuw is de Wijze waarop deze dijk met klei wordt bekleed. Een in het kanaal liggende drij vende inrichting schraapt de klei van de zolderschuiten af en brengt ze overeen langen transport band direct boven de plaats van bestemming. Deze methode lijkt heel Wat eenvoudiger en doeltreffender dan het kleibedrijf met kipkarren en smalspoorlccomotieven, zooals We op de andere werken hebben gekend, maar zij moet haar kinderziekten nog doormaken. !> Het groote gevaarte van den transporteur is het meest opvallende van het heele werk, het is dan ook liet middelpunt van de belangstelling, wat de zuiger niet snijkop voorliet tweede kanaalvak en de drijvende grijperkranen bij den afsluit dijk waren. Van belangstelling gesproken, ik had nooit ge dacht dat er zoo veel en verschillende bezoekers zouden komen kijken. Vooral bij de afsluiting van het Amsteldiep Was het bezoek overweldigend. Een ondernemende Kolhorner schafte voor zijn jol een buitenboordmotor aan en zette advertenties in de Noordhollandsche bladen. Hut resultaat was dat met eiken trein nieuwsgierigen naar van Ewijck sluis kwamen en telkens tufte het groene bootje volgeladen de nauwe haver.geul uit en beschreef een kring langs het werk en langs de zandzuigers. Dat ging zoo den heelen dag door en als wij bij het sluitgat voor anker lagen telde de bemanning de koppen in de jol tot ze er jaluersch van werden, want elke passagier beteekende een gulden in den zak van den slimmen schipper. Er kwamen dan ook al gauw meer dergelijke scheepjes op de proppen en ik geloof dat de con currenten later tot trustvorming zijn overgegaan. Toen de eigenlijke afsluiting in het laatst van Juli tot stand was gekomen ging de animo hard achter uit en in den "herfst is het bedrijf stilgezet. In den afgeloopen zomer hebbeu de spoorwegen de /.aak ter hand genomen en op enkele Zondagen van Enkhuizen uit niet een van die mooie witte booten van den veerdienst op Stavoren tochten naar Wieringun georganiseerd. Er was ditmaal niet zooveel te zieti als verleden jaar, maar de Waddenzee is zóó mooi en de prijs is zóó laag (goedkoope treinen naar Enkhuizen) dat ieder, die dit jaar niet mee is geweest, zeker in 102(5 of vol gende jaren zijn schade moet inhalen. (Slot ro/«0 TABA SIGAREN ZIJN TOCH DE BESTE