No. 2532 DE GRQENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 15 Teekening voor de Groene Amsterdammer" daor Huib Luns Dr. A. PIT | door HUIB LUNS W Het levenswerk van dr. Pit ligt zonder twijfel injhet Nederlandsch Museum voor geschiedenis en kunst. Zijn werk als directeur van dit deel van het Rijksmuseum is voor de natie van onwaardeerbare waarde geweest. Hier was hij de practicus en theoreticus beide. Met heel bizonder geluk heeft hij nog juist bijtijds gedurende zijn directoraat voor het Rijk de hand weten te leggen op kunst werken, die nu zeker niet meer te krijgen zouden 2ijn. Wij denken daarbij aan de houtsculptuur en de meubelen, aan de geweven stoffen en de ceramiek, die tot de aantrekkelijkste deelen van de verzameling zijn geworden. Theoreticus, heeft hij voor ons een nationale school van beeldhouwers door zijn geschriften doen waardeeren Het is niet de bedoeling van deze regelen de groote ver dienste van dr. A. Pit op het breede terrein der kunsthistorie, aesthetica en practische museumkunde nog eens in het licht te stellen; maar nu dr. Pit voor de tweede maal, en nu door de leef tijdsgrens 's Rijks dienst gaat verlaten, past bij zijn vertrek een woord van hartelijke hulde van hen, die in zijn betrekking van Inspecteur van het kunstonderwijs, met hem in aanraking zijn ge weest. Door minister Cort van der Linden tot dit ambt geroepen, heeft hij de betrekking die hem met de kunst en het onderwijs nauw verbond, aanvaard met al het enthousiasme dat hem altijd heeft gekenmerkt en hij bracht in de voor hem nieuwe sfeer al de distinctie en tact, hem aangeboren. Zeker had dr. Pit dezen keer mindergelukdan toen hij juist op tijd 's Rijks verzamelingen zoo onschatbaar mocht verrijken. Onze financieele toestand immers, niemand kan het ontkennen, hield iedere ontplooiing van het kunstonderwijs tegen. Waken tegen verarming is zeker een uiterst ondankbare taak voor hen, die uit nature naar cultureele verrijkingen moet ?streven. Doorgaans is de Waardeering voor hen die groote verliezen wisten te voorkomen, geringer dan voor hen die kleine winsten wisten te behalen. Het is moeilijk aan te toonen wat dr. Pit met een vriendelijk woord en een tactvollen brief heeft weten te voorkomen,maar heel zeker is het, dat ieder in het kunstonderwijs die in den tijd van zijn inspectie met hem in aanraking is gekomen, de ontmoeting met den inspecteur als een echt ge noegen, het gesprek als een voorrecht, de uit wisseling van gedachten als een verrijking heeft gevoeld. Juist in de wereld van het kunstonderwijs moest zijn urbaniteit, zijn beminnelijke ironie, zijn iactvol woord en zijn fijne glimlach bizonder veel goed doen. Zijn hooge gestalte, de bizondere be schaving van zijn uiterlijk, de wellevendheid van zijn manieren hebben de kunstenaars onder de leeraren natuurlijk moeten treffen; een Wereld, die van de deftigheid" en de zwaarwichtigheid niets moet hebben, is des te gevoeliger voor natuurlijke en aangeboren charme. Wij mogen het hier niet bij laten; de schrijver dezer regelen weet, dat hij uit aller naam nog een bizonder woord van dank moet richten tot den auteur van Denken en Beelden"; dit werk immers werd door dr. A. Pit speciaal in het licht gezonden in zijn hoedanigheid van inspecteur. Hier reeg hij de geschiedenis der Europeesche kunsten aaneen tot een levende beweging. Er is nog geen sprake van dat dit belangrijke werk met al zijn wekkende krachten doordrong tot alle kringen, die de schrijver op het oog had. Denken en Beelden" is de samen vatting van kunst-verstaan en kunst-genieten; het kwam niet in eenige jaren tot stand, het zal ook niet in eenige jaren volledig worden geappre cieerd; maar dat de wijsgeer die in dit boek aan het woord is, steeds meer zal worden gewaardeerd, lijkt ons zeker. Als het de eer is van den mensen, dat hij dingen helpt voorbereiden,die hij zelf niet zal zien, dan heeft dr. A. Pit door het schrijven van bedoeld Werk hoogeneneervollenarbeid verricht, waarvoor het passend is dat den scheidenden inspecteur dank en hulde wordt gebracht. Er is echter nog iets. Als ondervoorzitter van de commissie tot het afnemen van de middelbare teekenexamens heeft dr. Pit invloed uitgeoefend op den geest waarin deze examens worden afge nomen. Hij steunde krachtig hen, die van de hedendaagsche teeken-leeraren aan burgerschool, lyceum of gymnasium naast degelijke vakkennis eischen, dat zij levendig en met smaak hun leer lingen kunnen wekken tot waardeering van het schoone in de kunst. Het neerleggen van zijn ambt moge dan ook niet beteekenen vertrek uit bedoelde examencommissie. De minister van Onderwijs, Kunsten en Weten schappen zal zeker breede lagen aan zich ver plichten, door dr. A. Pit in zijn onaantastbare competentie nog jaren op te roepen voor dit be langrijke commissiewerk, waarvoor het van harte te hopen is dat de hierbij afgebeelde zich beschikbaar zal stellen. TOEGEPASTE KUNST door OTTO VAN TUSSENBROEK In het Leidsche Volkshuis is in samenwerking met de Afdeeling Leiden der Ver. voor Schoonheid in Opvoeding en Onderwijs eene tentoonstelling ingericht van artistieke redamebiljetten. Het In stituut voor Sier- en Nijverheidskunst (Zwarteweg 64 den Haag) dat er steeds op uit is de belangen der toegepaste kunst voor te staan, heeft zijne medewerking verleend door eene keuze der in het archief berustende biljetten, waaronder zeer fraaie exemplaren. Tegen de wanden der benedenzaal, geplakt op stevig crème-kleurig papier, komen de biljetten zee r goed tot hun recht, ook al zijn ze op deze wijze aan hun doel onttrokken: straatkunst te zijn, dienend ter aankondiging van een of andere onderneming, uitvoering of gebeurtenis, of Wel ter meerdere bekendmaking van het een of ander product. Eene eereplaats verkreeg het sterke biljet van Katwijk's vreemdelingverkeer door Toorop. Noode mist men hier het sierlijke en zwierige affiche der Oliefabriek Calvéte Delft. Wel is er ook de plaat voor het Eucharistisch congres, maar qua reclame is er Wellicht geen enkel werkstuk dat zoozeer aan het doel beantwoordt en zoozeer recht op den man afgaat als die stoere figuur van den Katwijkschen visscher, die het net uitgeworpen heeft als symbool van het vreemdelingen-vangen en waarin de felle kleuren ongeëvenaard krachtige teekening in eene prachtige eenheid zijn saamgebonden. Tot de hoogste teederheid, zoowel in vorm als in kleur, stegen Roland Holst en Jongert. Hun beider werk is aan elkander verwant en er is steeds een neiging naar dieper inhoud, zelfs daar waar laatstgenoemde een simpel tabaksbloempje in rookslierten doet oplossen (hoe fijn is in dit biljet voor van Nelle het rood en groen afgewogen !) of eerstgenoemde zich zet tot het ontwerpen van een Raad van Arbeid-plaat. Kunst van den aller eersten rang, hoewel niet steeds sprekend genoeg voor op straat. Maar hiermede raak ik tevens een verschilpunt aan dat reeds lang aan de orde is ge weest, doch waarvan men kan zeggen dat op elke wijze, hetzij door de felle, brutale kreet of wel door de stille, bescheiden mededeeling, de kunst in de reclame gediend kan zijn op waardige wijze. Het Comoedia-biljet van Schwarz met den wiekenden vogel is een ander uiterste. Wijdeveld's affiche voor Strindberg's Onweer" houdt hiertusschen den gulden middenweg. Veel valt hier opnieuw te leeren door vergelijking en men kan niet anders dan hartelijk toejuichen E. J. VAN SCHAICK MAKELAAR Korte Jansstraat 25*" - Utrecht WONINGBUREAU ASSURANTIES TELEFOON 126 dat een poging wordt gedaan om meerdere belang stelling te wekken voor een onderdeel der toege paste kunst, dat levend is en in het practische leven wortelt en oogen-opener kan zijn voor de massa ! Ook onder de buitenlandsche biljetten welke op de bovengalerijen een plaats vonden is heel veel mooi's, hoewel scherper schiften hier geen kwaad zou hebben gedaan. SKEE9EÜ0HJ ; i-r VRAGENRUBRIEK voor Algemeene Wetenswaardigheden J. E. A. Wat is het verschil tusschen een parle mentair Kabinet en een gewoon ministerie? Daar tusschen is geen verschil. De vorming van een nieuw ministerie Wordt gewoonlijk door den Koning (de Koningin) opgedragen aan een daartoe bereid gevonden staatsman, den kabinets formeerder, die dan de anderen aanwijst, die hij als ambtgenooten geschikt acht en naast zich in het ministerie benoemd wenscht te zien. Ge woonlijk zal de formeerder de candidaat-ministers zoeken binnen den kring der Kamerleden, die tot de politieke richting der Kamermeerderheid behooren. Vindt hij binnen dien kring de noodige bereidWilligheid, dan ontstaat er wat men noemt een PARLEMENTAIR MINISTERIE. Betoonen de vooraan staande leden van de Kamermeerderheid zich niet geneigd ministerszetels te aanvaarden, dan is er aanleiding tot vorming van een EXTRA-PARLE MENTAIR MINISTERIE, d.i. een ministerie, benoemd uit personen, die buiten het parlement staan. Heeft geen der partijen in de Tweede Kamer de meerderheid, zoodat niet gedacht kan worden aan het oplossen van gewichtige vraagstukken waaraan partijbeginsulen ten grondslag liggen, maar er alleen sprake kan zijn van het afdoen van loopende zaken of liet regelen van onder werpen, die in de neutrale zone liggen, dan is er plaats voor een cabine t d'affaires of ZAKENMINISTERIE, waarin gematigde personen van uiteenloopende staatkundige inzichten worden opgenomen. 't Beloofde Land Rukken.... ruk dan, scheur dan los. . . . Breek dan toch met bleeke vingers stuk dien taaien, sterken band ! Heffen, hef dan, richt dan óp weer die moede, kromme ruggen. Breken, rukken, wroeten diep om de Wortels wég te hakken.... Klem je tanden, pers je lippen, laat geen kreet je zwakheid gissen ! Trap die laatste kiemen dood, ach, vermorzel tcch die dingen ! Om het Leven te beginnen moeten alle dingen dood ! Wij ,die willen, hevig willen kunnen alle droefheid lijden. ... Wij, die Hooge Schoonheid minnen kunnen leelijkheid bestrijden. Ruk dan, ruk dan, scheur dan los.... Breek dan toch niet bleeke vingers stuk dien taaien, sterken band.... Schoonheid is 't Beloofde Land. W I L L Y DE K O N I N G PAST STALEN RAMEN TOE VAN O E . : '; ? ,'-? KON.FABR.F.W.BRAAT-DELFT spEcuirrcir: VERZINKTE STALEN RAMEN.