DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2534 Clichés Van Leer AMSTERDAM DE GROENE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland Host slechts f 3.?per kwartaal of l 10.?per Jaar bij vooruitbetaling. EEN (JOEP INTERIEUR l/ EEN DACiELUK/CH GENOT* DRAMT^ Tf OOITERBEEK DE VEPZOQQINQ OP. N. F. VAN GELDER & C°. - AMSTERDAM 25-27 PRINS HENDRIKKADE - Filiaal: 40 VAN BAERLESRTAAT TEL. 42997-34062 TEL. 2O668 EETSERVIES rond of ovaal 65 deelig. f260, ONTBIJTSERVIES 19 deelig ....,, 57,50 ONTBIJTKOP EN SCHOTEL p. stuk 2,55 THEESERVIES 16 deelig .... f38,50 THEEKOP EN SCHOTEL per stuk ,, 1,90 KOFFIEKOP EN SCHOTEL per stuk ,, 1,80 WEDQWOOD (Fibrieksmerk) ,,THE CHEADLE" uitgevoerd in tweekleurendruk BIJKOMSTIGHEDEN door ANNIE SALOMONS CIC Een van de zeldzaamste qualiteiten van Bernard Shaw is zijn verrassende onpartijdigheid, zijn gave om iedereen te geven wat hem toekomt en de menschen, waarmee hij het niet eens is, hun zaak Welsprekender te laten verdedigen en hun nobeler motieven toe te schrijven, dan ze zich zelf waar schijnlijk bewust zijn geweest. Hij behoort tot de weinig voorkomende superieure intellecten, die beseffen, dat een geestelijke strijd pas waarde krijgt, als men volkomen vertrouwen stelt in de eerlijkheid en de zuivere bedoelingen van zijn tegenpartij; en dat 't duel der overtuigingen het meeste boeit, als van gelijke hoogte wordt gevuurd. Hoe laat hij in dit opzicht zijn confraters Heyermans en zelfs Arthur Schnitzler verre achter zich. Heyermans, die in Allerzielen" eerst een onmoge lijke situatie bedenkt, en dan zijn creaturen meet met een maat, waarmee ze niet gemeten kunnen worden. Want de vrijheid" van een Heyermans is een volkomen andere dan de vrijheid" van een pastoor, die, uit volkomen vrijen wil, gehoorzaam heid heeft beloofd. Dit nu eenmaal zoo zijnde is een pastoor, die zich aan die belofte onttrekt, zoodra ze hem tot minder plezierige consequenties dwingt, even trouweloos, als iemand, die zich onttrekt aan het betalen van zijn schulden. Dat die pastoor het romantisch en gezellig en opwindend vond voor barmhartige Samaritaan" te spelen, en een vrouw met een zuigeling in zijn huis te nemen, spreekt wel vanzelf; en dat hij eerst geen lust heeft aan 't bevel van den bisschop te voldoen en daarom zich zelf en anderen tracht wijs te maken, dat de vrouw niet vervoerd kan worden,ook. (Ofschoon een pastorie allerminst op dergelijke patiënten ingericht pleegt te zijn, en ze in een kliniek 't banaler, maar beter zou hebben gehad.) Maar het drama zou pas echt over een pastoor" handelen, en niet over een vrijdenker, die in een zwak oogenblik een kuitbroek had aangetrokken, als aan het slot de zekerheid was doorgebroken, da t de,,makke lijke" deugd van in een lan je bed af te staan aan een kraamvrouw, en voor haar papjes te laten koken, niet is, wat van een geestelijke" wordt verlangd; maar dat het abstine" hem is opgelegd in gevallen, waar de charitas een te bewogen, te warm romantische uiting zoekt. En Schnitzler maakt het in zijn Professor Bernhardi"eigenlijk nog erger. Hoe belangwekkend zou hier het conflict kunnen geweest zijn, als de goedhartige, vrijdenkende professor, die er alleen van vervuld was, een arm, gemarteld menschekind zoo pijnloos mogelijk haar eindje te laten halen, gesteld was tegenover een priester, voor wien het enkele oogenblik van schrik, als het meisje zou beseffen, dat ze niet langer kon leven, niets gold in vergelijking bij de vraag, of ze verzoend met God of midden in haar zonden de eeuwigheid ingaan zou. Het is, alsof Schnitzler zelfs niet heeft vermoed, dat er aan dien anderen, priesterlijken kant ook overtuiging" zou kunnen zijn. Hij haalt de heele questie naar een lager plan, door er niets van te maken dan een intrigue van de clericalen om den Joodschen directeur ten val te brengen; en de priester zelf, in plaats van zijn religie flink te ver dedigen, boven al het gekonkel uit, komt den professor vertellen, dat hij eigenlijk gelijk heeft ! Want dit is de manier, waarop vrije geesten" hun onpartijdigheid plegen te toonen: dat ze uit de tegenpartij er n uitpikken, dien ze een fatsoen lijk man maken, maar die blijkt het dan ook eigen lijk met hen eens te zijn. In plaats dat die priester gezegd had: De ware vrijheid-van-geest is eerbied voor ieders overtuiging. Een katholiek meisje hebt u volgens katholieke opvattingen te be handelen, en als u dat niet wilt, omdat uw dog matische vrijdenkerij u dat verbiedt, dan moet u haar aan een medischen geloofsgenoot overlaten", laat Schnitzler hem excuses stamelen over de minderwaardige intrigues van zijn partij, heelernaal vergetend, dat de fundamenteele fout, een fout, die veel principieeler en belangrijker dingen raakt, bij den directeur zelf ligt. Hoe klaar wordt de sfeer om ons en hoe voelen wij ons op vasten grond, als Shaw in zijn Saint Joan" zijn appreciatie voor de wonderbaarlijke Pucelle", voor haar proces en de houding van de inquisitie, inleidt met de opmerking, dat zijn fashion Victorian and (nis) fainily habit Protes tant" is, en dat hij daarom voor sommige wonderen uit haar leven een andere verklaring zou zoeken, dan zij er zelf aan gegeven heeft; maar dan voegt hij er in n adem bij, dat Wat bijgeloof" betreft, onze tijd de middeleeuwen eigenlijk verre overtreft, en dat heusch niemand het recht heeft op die duistere" middeleeuwen neer te zien. Our credulity, though enormous, is not boundless; and our stock of it isquite used up by our mediums, clair voyants, hand readers, slate writers, Christian Scientists,psycho-analists,electronic vibration divin*rs, therapeutists of all schools registered and unregistered, astrologers, astronomers, who teil us that the sun is ncarly a hundred million miles away and that Bctelgeuse is ten times as big as the who Ie universe, physicists who balance Be telgen se by describing the incredible smallness of the atom, and a host of other marvel mongers whose credulity would have dissolved the Middle ages in a roarof sceptical merrimcnt. In the Middle Ages people believcd that the earth was flat, for which they had at least the evidence of their senses: wc believe it to be round, not because as many as one per cent of us could give the physical reasons for so quaint a belief, but because modern science has convinced us that nothing that is obviousistrue,andthatevery thing thatismagical, improbablc, extraordinary, gigantic, microscopic, heartless, or outrageous is scientific". Dit is Wel de geest, waarin deze tragedie van het conflict tusschen genie en geordende maatschappij, van heiligheid tegenover normale deugd moet worden doorvoeld; een tragedie zonder verraders", want: The rascally bishop and the cruel inquisitor are as dull as pick-pockets; and they reduce Joan to the level of the even less interesting person whose pocket is picked.... If Joan had not been burnt bij normally innocent people in the energy of their righteousness, her death at their hands Would have no more significance than the Tokyo earthquake, which burnt a great many maidens". In deze gemoedsgesteldheid heeft Shaw een stuk geschreven, dat onze gedachten bizonder aangenaam doorwaait en verheldert, en dat ons achterlaat met het voldane gevoel, dat, als iedereen het maar eerlijk meent, het leven niet minder mooi Wordt, als de menschen eikaars overtuigingen bestrijden, zelfs al leidt clateen enkelen keer tolden brandstapel. 60KTFRED:JROESKE ZANDBLAD - SIGAREN 8 enIO cl,