12 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2536 DRAMATISCHE KRONIEK door TOP NAEFF VER. ROTTERDAMSCH HOFSTADTOONEEL. Tieneke" door Jhr. A. W. G. van Riemsdijk. Voor den onverschrokken heer van Riemsdijk zal het misschien toch nog een klein verlies betcekenen, wanneer de toeneelkritiek wegens gebrek aan idea len het loodje legt. Waartegen kunnen zijn dra matische werken ooit helderder stralen dan tegen dien donkeren achtergrond van wederspannigheid en belaging, en wat blijft er van een helden-houding, van den sterken man die alleen staat, als de tegenpartij geen kik meer geeft? Heeft zij zijn laatste succes niet alhaast te vriendelijk bejegend, wijl zij, in het geambieerd en beheerscht genre dit Tieneke" beslist beter geslaagd vond dan De kleine Apostel" van verleden jaar, en hoe langer hoe meer geneigd is het publiek van tegenwoordig, dat altijd het publiek van dezen auteur was, de eer te geven, die het toekomt? Tachtig tooneelstukken heeft Jhr. van Riemsdijk moeten lezen als jury-lid, en inmiddels vond hij den tijd er nog twee bij te schrijven. Een liefde-drama in optima forma. Nooit trof het noodlot twee gelieven zóó".... Wat mij in deze echter ver wondert, is, dat ook de Nederlandsche adel zich hier 200 gelaten bij heeft neergelegd. Van je famielje moet je 't maar hebben", hoorden wij de douairières in de zaal fluisteren toen die van Nichtevegt haar kleinzoon niet meer of minder dan tot inbraak aan spoorde, in de kamer van een eerzaam meisje, en zich gelijk de keukenmeid vermaakte toen de jonkman in ?den familiekring de aldaar buit gemaakte brieven voorilas. Gaat het", had ik een harer willen interviewen bij de aristocratie van Haarlem en omstreken inderdaad aldus toe?" Men heeft Heijermans verweten, dat hij bij den vermaarden familieraad in Schakels" den menschelijken toon wat al te laag had gestemd, maar Welk een rehabilitatie voor dit opgekomen smidsgezin, voor de democratie in het algemeen, nu we de onom wonden gesprekken der Duiven kunnen vergelijken met de conversatie in den huize van Walrave, waar sloop en tafelzilver van moeder's zijde met een kroon tje prijkt. De couleur locale wordt terecht een van de bekoringen van het oorspronkelijk repertoire genoemd. Toch zou ik meenen, dat men terwille van het zedenbeeld l'art pour l'art in deze niet te ver mag drijven. Overtuigd, dat de auteur het weten kan, heb ik aanvankelijk aan de treurige waarheid niet willen twijfelen, zelfs nog niet toen bij de familie van Walxave de port zoo maar uit de flesch geschonken werd, "Waarna dezelve zonder flesschenbakje op het tafel kleed werd gedeponeerd en de dochter des huizes tusschen haar vijf vingers den bezoeker het glas aan bood. Maar toen grootmama van Nichtevegt in het derde bedrijf, met verloochening van eiken blauwen ?druppel bloeds, afdaalde van haar troon op de boven verdieping, om beneden in het kantoor tegenover het bestolen meisje de schuld van dien roof op haar klein zoon te Werpen, en dit deed op een wijze die het spreekwoord: bon sang ne peut mentir" voor altijd te schande maakte, en de stalles en het balcon welke deze spontane reacties meer en meer van het schellinkje beginnen over te nemen een langgerekt gös !" ontlokte, toen ben ik toch gaan twijfelen of Jhr. van Riemsdijk de zijnen niet wat te zwart had afgeschilderd ? Het medelijden, ons aanvankelijk opgelegd met het ongelukkig meisje een typiste, aanstaande vrouw van der douairière schoonzoon, den weduwnaar van Walrave loste zich in dezen weinig begeerlijken familiekring op in de verlichting: een zegen om ermee gebrouilleerd te zijn ! terwijl we onmiddellijk over tuigd raakten, dat hier de liefde ook de weduwnaar meent het ernstig glansrijk de beproevingen zou doorstaan. Dat toen een hartkwaal plotseling een einde aan haar jeugdig leven moest maken. . , Ja, mij leek dat nu eigenlijk een zwakke sprong van den auteur van de trapèze der romantiek in het veilig net der noodlots-tragedie, waar niemand meer mag vragen: waardoor, waarom, en waartoe? Intusschen kwam ons dit tooneelspel voor de typis tes in de zaal al niet minder onflatteus voor als voor de douairières. Zóó declineerend kan alleen de upper ten oordeelen over een eerzame burgerbetrekking. En aangezien de eenige verdediger van het gilde, de weduwnaar van Walrave, den ganschen avond maar niets dan Tieneke ! Tieneke !" riep in alle toonaarden, om voor het overige zijn zaken te behartigen aan de telefoon, gevoelden wij ons in dit gezelschap meer en meer bezwaard tegenover de jonge dames in de zaal, die in het dagelijksch leven dit geminacht beroep wellicht uitoefenden en in de gelukkige uitzondering, welke deze Tieneke heette te zijn, slechts de bevesti ging van den regel konden zien. En dit lijkt mij dan eigenlijk het voornaamste bezwaar tegen de romantiek van deze orde, tegen een drama, dat op den naam kunst geen aanspraak maakt, en volgens het openhartig getuigenis van den schrijver louter en alleen geschreven en opgevoerd wordt voor het publiek". Want dit publiek wordt dan ook door niets ontheven aan zijn eigen realiteit. Het verplaatst zich zonder moeite in de personages, zoowel in de douairières als in de typistes, en voelt zich, hoewel het veel verdraagt, in den liefdeloos bekeken mede-mensch des te gemakkelijker gecompromitteerd naar mate de situatie hem gemeenzamer is. Een familietwist te Verona, desnoods in hedendaagsch costuum, treft het in andere gevoelens dan de ruzie van de Walraves en Nichtevegten, je weet Wel. Geen moeder in de zaal zal in Schiller's Rauber" terstond haar eigen zonen zien, maar met de steppende jonge dames Truus en Mies en den gentleman-inbreker John, door van Riemsdijk ten tooneelc gevoerd, zal menige moeder van dezen tijd haar telgen vergelijken. En dan zou het mij toch niet verwonderen als zelfs de eenvoudig ste van hart den volgenden morgen zich bedot ge voelde en den schrijver afviel met den zucht: Neen, er mag veel aan mankeeren, maar zulke doortrapte booswichten zijn onze Miezen en Truzen en onze Johnie's goddank nog niet. Van dien kant dreigt in de naaste toekomst een licht verzet tegen het oeuvre van Jhr. van Riemsdijk, Waarvoor we den talentvollen schrijver zouden willen E! CORSETÈRE ! KEIZERSGRACHT ^AMSTERDAM iï*?ATELIEB5VCDBREPARATIEN IN DEN HAAG ELKEN VRIJDAG MOTELCENTRAL waarschuwen. Het begin van een gereorganiseerde kunstcritiek, wars desnoods van alle litteraire beginse len, maar die den eerbied voor den mensen daarbij niet uit het oog verliest. De hevigste fantasie en die mag men den vruchtbaren auteur van deze drama's niet ontzeggen al komt zij niet altijd gesproten uit zijn eigen brein vraagt, waar zij ten koste van het menschdom gaat, een zekeren graad van waarschijn lijkheid, wil niet de verstandhouding verbroken worden. Niettegenstaande de zakdoeken en het applaus leek mij in de zaal toch al weer iets van kentering in deze richting te bespeuren. Het spelen van draken heet voor den modernen tooneelspeler een goede oefenschool Als dit zoo is, dan heeft Kitty K'uppell aan deze hoofdrol haar taak gehad. In het eerste bedrijf deed zij door jonge meisjes-gemaniereerdheid te kort aan den eenvoud, die daar van de ideale Tieneke Wordt gevraagd. In de latere bedrijven, toen zij als de verdrukte onschuld alleen stond tegenover allen, wist zij haar Waardigheid op te houden en trof, hoewel de stem wat zwevend blijft, nu en dan gevoelig den toon. Mijn bewondering ging naar Gimberg, den weduwnaar van Walrave. Om aan alle deze Tieneke's !"-en-anders-niet zooveel relief, zooveel gevoelswarmte te kunnen geven! Het werd een declaratie op zichzelf, een poëem, dat woord, dat smolt in zijn mond. De naam, die ook als titel trekt, leek mij hoe langer hoe gelukkiger gekozen, het zou een ander stuk zijn geworden als deze typiste Anna of Marie had geheeten. Herman Schwab, die ook de regie voerde, speelde in den illustren kring den dronken oom, medicus van beroep, eenigszins in den stijl van de flesch zonder flesschenbakje, maar niettemin een knappe uitbeelding van een acteur, die zijn vak verstaat. Naast hem mag nog genoemd mevr. Schwab, belast met de douairière van Nichtevegt". Wij weten hoe onberispelijk mevrouw Schwab, zelfs onder de hachelijkste omstandigheden, den adel af gaat. Van het rampzalig kroost leek me Miesje (Joh. Koster) de beste. Joekie Broedelet, die er als de edele Frieda tegenover stond, was voor het moreele tegenwicht van haar rol te zwak. Nederlandsche Munt Holland's beste 10 cents sigaar VOOR 15 JANUARI moet net prijsvraag formulier van pagina 3 van net groene omslag worden ingevuld en verzonden. JVorten tijd daarna zal de JN ederlandscne Uitgeversbond den uitslag van zijn prijsvraag bekend maken en mededeelen de namen van nen, die boeken naar nunne keuze ter waarde van vijl en twintig gulden ontvangen. .Lndien vrij onder deze winnaars vermeld wilt worden, vul dan neden net biljet goed in. U toont daarmede tevens uw dankbaarheid aan den auteur van uw voorkeur.