No. 2536 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND BIOSCOPY door L. J. JORDAAN DOOD IN DEN POT JAAROVERZICHT EN BALANS r helpt geen ontkennen aan: 't is niet de film de dood in den pot! We leven in 'n tijd van nette, beschaafde, fatsoen lijke, aardige en zelfs af en toe mooie rolprenten. Dit is de kostelijke gulden tijd voor braaf-paedagogische bioscoop commissies voor genoegelijk koutende recensenten voor familie-matinée's.... kortom voor alles wat zich kiplekker voelt, in deze meilleur des mondes". Maar met dit al staat de boel stil 't £ist niet, 't léft niet ! We zitten midden in 'n pensionnaat voor ouwe juffrouwenuit-den-beteren-stand en geen enthousiaste kreet, geen hartige vloek mijnentwege, stoort 't tevreden discrete gekeuvel. Waarisdegoeie,ouwe tijd gebleven, dat je je 'teene oogenblik doodergerde aan 'n onmo gelijke draak, of aan 'n laf-sentimenteele historie, of aan 'n foei-leelijk ding-om-van-te-spugen.... terwijl je bot daarop verrast werd door iets heel moois, iets grootsch of iets nieuws? Waar zijn de dagen, toen je je voelde als n die rondliep in 'n doolhof van stegen en sloppen, vaak donker, nauw en ont stellend leelijk maar altijd met de volle charme van 't avontuur omdat je bij 't omslaan van lederen hoek voor 't ongedachte, 't verrassende kon komen te staan? Helaas nou loopen we langs 'n breede, keurige, Welaangelegde boulevard netjes en comfortabel, maar recht hopeloos recht. Zooals We nu gaan kunnen we nog jaren gaan zonder iets te beleven of te bereiken. En dat is 't juist wat hen, die de film liefhebben en in haar gelooven wanhopig maakt dit gezapig voortkuieren langs platgetreden wegen omdat zij'^beter dan iemand anders weten, dat de film nog lang niet is, waar zij wezen wil. Want er is niet jarenlang geploeterd en geëxperi menteerd door geniale uitvinders en Volhardende kunstenaars?-om per slot van rekening dit prachtige materiaal te zien gebruiken met negatie van z'n krachtig, oorspronkelijk karakter, tot 't fabriceeren van plezierige en gesoigneerde verhaaltjes. Dat er af en toe stilstand in de ontwikkeling van de cine matografische kunst valt te constateeren, is vol komen begrijpelijk. Maar deze stilstand duurt te lang en werkt daardoor verlammend. Je hebt waarachtig ai je vertrouwen en geduld noodig, om niet angstig en kriegel te vragen: Waar blijft de volgende Daad?" ' De groote gebeurtenis van 'tafgeloopen jaar was de Kean"-creatie van Mosjukin. Werd in Nibelungen" de dramatische physiognomie van 't beeldvlak geschapen, waardoor de film zich met n slag verhief boven 't niveau der mechanische fotografische op name met den Kean" werd de mogelijkheid der opperste ontroering bewezen door de mimische plastiek, de legende van de onmisbare Levende Stem" ten spijt. Zie, dat Waren twee onberekenbaar belangrijke momenten in 't jonge leven der cinemato grafie momenten, die over haar toekomst als kunstuiting beslisten. Natuurlijk je kunt niet iedere week zulke wereldschokkende feiten verwachien; dergelijke resultaten moeten groeien, rijpen. Maar vast staat, dat de bewogen dagen, die de komst dezer werken voorafgingen zich kenmerkten door allerlei probeersels, waaronder sommige merkwaar dige ? vele rare en mislukte pogingen. Hoe dan ook er Was leven in de brouwerij je voelde, dat er geploeterd en gezocht werd dat er behalve de zorg voor coulante, goedverkoopbare producten 'n streven van hooger orde doende was, om de film als kunst uiting op 'n beter plan te brengen. En al deze expe rimenten bereidden de groote feiten als 't ware voor en culmineerden er eindelijk in. Maar let nu op ! De Kean" verscheen in Februari 1925?Maart d.a.v. kwam Der Letzte Mann" met Jannings en daarmee is de rij der groote artis tieke gebeurtenissen feitelijk gesloten. En we schrijven nu Januari 1926! Jannings' Letzte Mann", hoe belangeijk ook, was toch oneindig minder van beteekenis dan de beide genoemde werken, 't Merkwaardige was, naar mijn meening niet Jannings' creatie maar veeleer de toepassing van Fritz Lang's beginsel om 't beeldvlak als stemmings-factor en dramatisch element te laten medewerken. Zeker, de groote Berlijner is 'n geweldig knappe kerel geen acteur, maar 'n film-speler met voortreffelijke eigenschappen.... en z'n portier" was 'n opmerkelijke prestatie. Maar ver boven deze uitbeelding staat in mijn herinnering de prachtige atmosfeer van 't volksbuurtje 'n drama op zichzelf in z'n algemeene menschelijkheidgrooter dan de creatie van de hoofdrol. Nu volgen als topic of the day" de Amerikaansche films Monsieur Bcaucaire" en De klokkenluider van de Nötre Dame". En oogenblikkelijk daalt 't peil van oorspronkelijke, scheppende daad tot knappe imitatie. Beaucaire" is 'n schitterende kijkfilrn, uitmuntend verzorgd, amusant en fraai maar per saldo toch niets meer dan 'n welgeordend, onuitputtelijk requisieten-magazijn. De Klokkenluider" is van meer beteekenis door de verbluffendknappe creatie van Lon Chaney's Quasimodo". Beide werken zijn echter brillante, geraffineerde navolgingen Van Madame Dubarry" en Anna Boleyn." Hun verdienste bestaat in 'n enorme uit bouw van de doode techniek meer niet. Geen enkele oorspronkelijke gedachte komt erin tot uiting. Dezer dagen zag ik 'n reprise van Dubarry." Lieve hemel hoe primitief en armoedig deed de mise en scène aan, na de pompeuze, kostbare monteering van Monsieur Beaucaire". En toch hoe toonde 't Werk, zelfs nu nog,al de spanning en de durf deroriginaliteit.... kwaliteiten, door geen dure aanklee ding te vervangen. Typisch Amerikaansch is De Huifkar", 't Is 'n minutieuse realistische schildering van de zuiver materieele tegenspoeden der oude voortrekkers" in 't Verre Westen. Droog en precies als 'n regeeringsrapport er zijn kosten noch moeite gespaard en behalve de stereotiepe misselijke love story" is zij zonder storende of smakelooze eigenschappen .... maar voor de ontwikkeling van de film-kunst van nul en geener waarde. Laat ik er volledigheidshalve nog bijvoegen, dat men de onbegrijpelijke stommiteit heeft gehad ons nog 'n tweede exemplaar van dezelfde soort op te dringen Het Ijzeren Paard" in alles 'n verslapping en verslechtering van The covered waggon." Vraagt steeds VAN OUDS HET BESTE MERK Zoo gaat 't groote repertoire voort met 't brengen van films, waar niks kwaads van te zeggen valt.... 't en zij dan, dat ze evengoed achterwege hadden kunnen blijven. Eerst in October komt de eerste opleving met Voor 't voetlicht" schepping van den regisseur Dupont, met Hans Mierendorf in de hoofd rol een in alle opzichten voortreffelijk werk, dat weliswaar geen nieuwe perspectieven opent, maar ons de, langzamerhand hoognoodige, verzeke ring brengt, dat de film niet alleen kunstvaardig heid maar ook nog Kunst kan geven. Eindelijk 't Verboden Paradijs" 'n verdiepte en verfijnde herhaling der werken van 't duo LubitschPola Negri.... en ziedaar in groote trekken de oogst van 'tafgeloopen jaar. Wat er tusschen ligt is 'n troostelooze woestijn van onbeduidende of middel matige films genoegelijk, netjes, aardig.... al wat ge wilt, inaar dood dood als 'n pier. Dit is geen normale toestand: men is te keurig, te voorzichtig, te berekenend! 'n Jonge kunstvorm als de film moet onstuimig, belachelijk, koen, ruw en leelijk d.w.z. jong durven zijn. Zij is er niet ten genoege van de stedelijke censuur of van bezorgde familie vaders zij is er niet om door gewiekste zakenlui als tam winst-object te worden geëxploiteerd.... zij is er terwille van zichzelf. Nogmaals: de film, dit meest karakteristieke product van onzen grimmigen, mechanischen tijd is te grootsch en te ernstig om te blijven stilstaan hij 't vertellen van knusse verhaaltjes. Opschieten s.v.p.. . . zóó is 't de drod in den pot twee composities: DEN HAAG LUNCHROOM DE BIJENKORF" WAGENSTRAAT 45-45a LUNCH 75 Ct. VAN 12-2 UUR EERT UW VROUW." REMBRANDT?THEATER. k ben razend nieuwsgierig hoe deze film door't groote publiek zal worden ontvangen. Alles in dit werk is fijn, teer en gevoelig wars van luidruchtigheid en bombarie. De hoogste dramati sche spanning gaat niet verder, dan de strijd om 'n kooitje met 'n kanarie-pietje erin -- de humor moet 't stellen, zonder dat er n Ford je explodeert of [ n politieman wordt muntge' slagen, 't Beeldvlak kent slechts 'n klein-burgerlijk interieur en 'n achterbuurt-straat. Zelfs de namen der spelers zijn karakteristiek: de hoofdrol-speler heet.... Joh. Meyer kan 't erger? Ziezoo en komt u daar nou eens mee bij 'n publiek, dat geeuwt bij 'n dubbelen moord en in slaap valt bij 'n achtervolging per vliegmachine. Of zou 't waarachtig nog zin hebben te wijzen op 't sobere, uitmuntende spel van iemand, die (Godbetert!) Joh. Meyer heet in plaats van Ramon de Navarro y Valentino? Zou 't mogelijk zijn, dat die aardige mastodont Publiek" met z'n teere klavieren 't sub tiele, ontroerende spel van de vrouwelijke hoofdrol zou kunnen aanvoelen? En van 't heerlijke ouwe wijfje, door Mathilde Nielsen subliem gespeeld? Wat zal men waardeeren in de wónder-gevoelige regie, die in deze stille,fijne film meer geniale vondsten demonstreert, dan we in 'n heel seizoen van Paramou n ts aan schouwen? Zou de massa, doof geschreeuwd en versuft door allerlei Super-kabaai inderdaad verademing en verkwikking kunnen vinden in dit prachtige, précieusc werk? Zou 't mogelijk zijn....? LEEKENSPIEGEL VRAGENRUBRIEK VOOR ALGEMEENE WETENSWAARDIGHEDEN Ter aanvulling van het antwoord op de vraag betreffende Puccini's La Bohème", onder Lcekenspiegel" in no. 2535 van Uw blad, kan ik U medcdeelen, dat Puccini met het componeeren ervan begon in den loop van 1894 te Millaan en de opera voltooide in November 1805 te Torre del Lago. Neemt men de verschillende onderbrekingen in aanmerking, dan heeft hij ongeveer acht maanden eraan gewerkt. H. R. NIEUWE UITGAVEN MANU; DIERS, Het gc:in van Karel Henning, Roman. Uitgave van . J. Slothouwer te Amersfoort. JACK HAKÜY, A story of smiig^ling in Napoleon's time by Herbert Strang. Adopted and atinotated for the use of Dutch schools bij C. van der Spek, English Master in the Zaandam Commercial School and Lyceum. Uitgave van P. Noordhoff te Groningen. J. L. PIERSON, SirWilliam van Home en de Canadiaii Pacijic Spoorweg. Uitgave van de N.V. Boekhandel em drukkerij voorheen E. J. Brill te Leiden. In dit boek schetst de schrijver, uit persoonlijke herinneringen en hem ten dienste staande bescheiden, het leven van William Cornelius van Horne en, in verband daarmede, het ontstaan en de ontwikkeling der Canadian Pacific Spoorweg maatschappij, die onder van Horne's leiding gebouwd en waaraan zijn naam onafscheidelijk verbonden is. Ongetwijfeld zal dit boek in sommige kringen belangstelling wekken, waar, zooais de schrijver mededeelt, ongeveer negen millioen gulden Neder landsen geld in van Horne's stichting is belegd. H. G. CANNECHETER. Feestdagen, met krabbels van den schrijver. Uitgave van de N.V. L'ifg. Mij. Editio" te Hilkgom. Vijf verhalen waarvan de inhoud verband houdt met Nieuwjaar, Paschen, Pinksteren, Sinterklaas en Kerstfeest. QOKTFPED:.IUOESKE r ANDBLAD- SIGAREN 8 »ntÖcfi