Ko. 2538 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND DE KABINETSFORMATEUR Teekening voor de Groene Amsterdammer" door Joh. Braakensiek ZOU HET HEM LUKKEN? (Vrij naar een oude reclameplaat: He wouldn't be happy till hègets H") vallen of te geschieden, tegens anderen buytens huys sullen mogen melden of klappen, veel min met Labbekakkerije, Twist en Twecdragt tussen de H'uysgenoten, naaste vrienden en anderen te stoken, sig in laten, en van de andere hunne mede Dienstboden sulks horende, dat sy gehouden sullen syn aanstonds aan haar Heeren, Meesters of Vrouwen, 't selve bekent te maken, of dat anders, soo wanneer uyt deselve Labbckakkerijen of Twist-stokingen eenige onlusten tussen de Huysgenoten of anderen komt te rijsen, en de Labbekakkerijen konnen bewesen worden,dat sodanige Knegts, Meyden, Naysters of Minnemoers, door welke de onlusten syn veroorsaakt, sonder eenige verschooning drie Maanden in''t Spin of Tugthuys of anders na gelegentheyd van saken met meer of minder straffen gebetert sullen worden". En dan klaagt men tegenwoordig nog, dat de overheid zich te veel bemoeit met hetparticuliere leven derburgerij ! Het spinhuis had vaste inkomsten uit allerlei imposten, zoo uit wat wij het vergunningsrecht zouden noemen, zoowel op sterke drank als op tabak. Een eigenaardige inkomst genoot het door een recht, dat Wagenaar aldus omschrijft: Het Spinhuis mogt van ouds met zulken die op overspel bevonden werden, heimelijk verdraagen: een derde van de boete, die niet minder dan honderd gulden zijn mogt, uitkeerende aan den Schout, wien men den overspeelen niet behoefde bekend te maken". Tot 1782 heeft het spinhuis bestaan. Toen werd het opgenomen in het Nieuwe spin- en werkhuis, dat Werd geopend aan de Muiderpoort en dat thans nog als armenhuis in gebruik is. Zoo werd het spinhuis aan den Oudezijds Achterburgwal ontruimd. Wat er daarna met het huis gebeurde, is beschreven in een gedicht Waarvan het handschrift in het gemeente-archief berust en waarop dr. Breen zjo vriendelijk was mijn aandacht te vestigen. Wij hebben er ten verduidelij king een paar jaartallen tusschen haakjes bijge voegd. Het dichtstuk luidt dan aldus: Een oud gesticht te Amsterdam Spreekt. Gedachte over mijne Verandering. Mijn naam was van voor lange jaren Het Spinhuis, waar in dames waren, Die voor 't kwaad door haar gedaan, Een gees'ling hadden ondergaan, En die om Voorts haar kost te winnen In mijn gevang'nis moeten spinnen. Hierop wierd ik een Maagdenhuis (1703) Van Roomsche Wezen, die haar kruis, Niet konden overzien, en riepen: Ach ! dat wij in een hutje sliepen, En aten daar een kleinder brok, In plaats van in een hoere-hok. Doch hierbij is het niet gebleven. Want toen de wezen konden leven In een voor haar bestemd gestigt, Wierd ik er snel toe ingerigt Om militairen te logeren (1787), Die Amsteldatn niet kon ontberen. Dan daar dat volkje om 't geregt Uit-trekken moest, wierd mij gezegd: Men zal uw thans een broodhuis heten Om 't brood, voor minder prijs te eetcn Als wel de bakker geven kan Aan dees of gene ambachtsman. Voorts wierd een fabriek van kouse Van mij gemaakt om Christen sinouse In 't zoeken naar een groot bestaan Door dieverij te keer te gaan. Doen dees' fabriek was uitgesponne, Wierd er met mij iets groots begonne. Laboratorium, een naam Door Chcmicum verkregen faam, Wierd voor mijn voorhoofd opgeschreven. Ook wierd bij mij een men se h naar 't leven Getekend, of men zag of las, Waar Teken Akademie Was. Daar bij heb ik den naam gekregen Van 't Ziekenhuis, hier naast gelegen. In dit genoemde Ziekenhuis Kwam doorgaands, die niet gaaf of pluis In 't Steedlijk gasthuis wierd bevonden En om de zware ziekte of wonden Of bij sig hebbend wild fenijn Van andren moest gescheiden zijn. Op 't laast ben ik ertoe geboren (1804) Om voor des lands en stads comptoiren Van import, het sij groot of klijn, Tot voordeel en tot dienst te zijn. Och mocht het bij dit laaste blijven En 't einde siju van veel bedrijven! De producent van deze verheven poëzie noemt zich Janus Cosmologus, Hooftgaarder van bijzondere gebeurtenisse in 't laatste di>r dagen. Uit een aanteekening blijkt, dat onder dit grandiosj pseudoniem sich verborg Johannes Hamelau, een in die dagen in Amsterdam zeer bekend man. De laatste wensen van den rijmelaar werd niet vervuld. Het oude spinhuis heeft nog allerlei bestem ming gehad. Den l Mei 1804 was het in verband met zijn nieuwe bestemming, door de stad voor ? 7000 verhuurd aan het gedeputeerd bestuur van het departement Holland. Toen koning Lodewijk Napo leon in 1808 zijn residentie binnen Amsterdam ves tigde, schijnt liet huis aan den staat in eigendom te zijn overgegaan; de vergoeding daarvoor Werd den 3 Maart 18J3 bepaald op ? 20.000. T"cn was het even wel reeds weer van bestemming veranderd of liever, liet WAT IS VAN UW KAMER TE MAKEN? ONZE PLANNEN VERPLICHTEN U TOT NIETS, MAAR ZIJN VOOR U EEN WAARDEVOLLE AANWIJZING ftHDEP £ ZOMCM had zijn oude bestemming van gevangenis weer herwonnen. In 1812 werd het oude spinhuis door Napoleon aangewezen als Maison de correction". Dat is het ook na het herstel van onze onafhankelijk heid gebleven. Wanneer Van de Vijver in 1829 zijn wandelingen in en om Amsterdam doet, beschrijft liij het spinhuis als thans een gevangeiihuis, voor de zoodaiiigen, die voor eenen korten tijd met ver beurdverklaring hunner vrijheid worden gestraft". Van zulk een huis van detentie tot bureau van politie is de overgang geleidelijk genoeg. In 1833 werd het hoofdcommissariaat van politie in het oude spinhuis gevestigd. Het gebouw behoorde toen echter nog aan het rijk. Eerst in 1843 besloot de gemeenteraad na het afloopen van de huur het oude spinhuis van het rijk terug te knopen voor / 13 a 14ol)t) gulden. Het volgende jaar kwam de koop tot stand; de gemeente heeft blijkbaar nog weten af te dingen; zij kocht het perceel terug voor / 12.000, dus nog voor heel wat minder dan zij liet dertig jaar vroeger aan het rijk had afgestaan. Het oude spinhuis is nog steeds hoofdcommis sariaat van politie, de centrale directie van de veilig heid van Amsterdam. Het perceel, hoek Oudezijds Achterburgwal en Spinhuissteeg is nog steeds liet oude gebouw. In l'.'ll bouwde Cuypers naast het oude spinhuis ten behoeve van liet huofdcommissariaat aan den .Achterburgwal eeu bureau, dat zich in stijlvormen bij het oude complex aansluit. Zoo is het oude spinhuis tot iu onze dagen bewaard geble ven; alleen gesponnen wordt er niet meer. H. BRVGMAXS