No. 2538 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Links. GEZICHT OP DE AFGRAVINGEN BIJ PREDMOST VAN PROF. ABSA LON. Rechts. DE KULNA ' GROT, WAARIN IN ONT ZAGLIJKE HOEVEELHK DEN VOORHISTORISCHE OVERBLIJFSELEN VAN VERSCHILLENDE PERIO DEN WERDEN GEVONDEN EEN MASSA-VONDST VAN J O O R - ff IS T O Ril S C H E M E N S C H E L IJ K E O V E R B L IJ F S E L E N Prof. Dr. J. B OEKE Palaeobiologie DOOR Prof. Abel in Weenen is een nieuwe richting van onderzoek en wetenschap gecreëerd, de ,palaeo-biologie", de leer van de, levenswijze ?der ons alleen uit hunne versteende overblijfselen bekend geworden voorhistorische dieren. Man van groote kennis, en daarbij begaafd met een verbluf fende fantasie en combinatievermogen, weet hij ons uit de schamele brokstukken en overblijfselen van de voorhistorische dieren en planten een levensbeeld «it die millioenen jaren achter ons liggende tijden voor oogen te tooveren. Zoo scherp omlijnd, zoo helder en levendig van kleur is vaak het beeld, dat hij voor ons ontrolt, dat men bij het luisteren naar iijn voordracht zich zelf Wel eens zijn Hollandsche aiuchterheid verwijt, als eenige twijfel bij ons oprijst of Wel al zijn scherpzinnige en dikwijls spitsvondige ?deducties juist zijn, en of wij, konden wij eens een millioen jaren in de geschiedenis der aarde teruggaan, an de dan geziene werkelijkheid het door hem zoo FIG. 3. SCHEDEL VAN EEN VOORHISTORISCH MENSCH VAN PREDMOST Jevendig geschetste beeld zouden kunnen herkennen. Het zijn vooral massa-vondsten, zooals de over blijfselen van meer dan 400 holenbeeren uit de ,DrachenhöhIe", van scholen versteende visschen, van geweldige hoeveelheden overblijfselen van het reuzenhert uit Ierland, van het voorhistorische paard uit Griekenland en dergelijke, die voor deze onder zoekingen groote beteekenis hebben. Juist het ontbreken van dergelijke massa-vondsten maakt het zoo moeilijk, van onze vroegste voor vaderen zulk een levensbeeld te construeeren. Uit de ontwikkelingsperiode van onze aarde, die aan den ijstijd (den postpliocaenen ijstijd) vooraf ging, kennen ?\Vij slechts enkele luttele overblijfselen van menschelij ke wezens, een kaak, een paar tanden, en het is volstrekt onmogelijk, ons ook maar eenigszins een voorstelling te maken van het leven van de dragers ?dier overblijfselen. Zoodra het overblijfselen uit latere perioden betreft, uit den ijstijd zelf bijvoorbeeld en ?daarna, wordtdit natuurlijk beter. Wapenen,gesneden beeldjes, op ivoor of hoorn ingekraste figuren, en uit latere perioden, de paalwoningen, de dolmen, menhirs «n hunnebedden, de afvalshoopen (kjokkenmödinger) uit Denemarken geven ons dikwijls een verrassend scherp beeld van het leven van den voorhistorischen mensen. Zoo vondHAUSER in Zuid-Frankrijk, het be loofde land voor de praehistorische cultuur, een geheel atelier voor het vervaardigen van steenen wapenen, TABA SIGAREN <~ ZIJN TOCH DE BESTE waaruit vermoedelijk geheele stammen van wapentuig werden voorzien. Maar toch zijn massa-vondsten van overblijfselen van voorhistorische menschen uit den ijstijd nog uiterst zeldzaam. Zulk een massa-vondst, wel niet uit de eerste perioden van den ijstijd, maar toch nog uit een uit praehistorisch oogpunt belangrijk tijdperk, werd eenige maanden geleden uit Predmost gesignaleerd. Predmost, in Moravië, bij Prerau, is sedert lang bekend om de talrijke overblijfselen van voorhis torische dieren, steenen wapenen en menschen uit de latere ijstijdperioden, het jongere pleistoceen, die daar in grindbeddingen en leemgroeven werden gevonden. Sedert 1880 zijn er opgravingen verricht en de vondsten bleken zoo rijk te zijn, dat bijv. de mammouth er door de overblijfselen van 800 a 900 individuen is vertegenwoordigd, en dat behalve meer dan 30.000 steenen wapenen, allerlei voorwerpen van ivoor, van been, van rendierhoorn werden opgedolven, waarbij vooral een zeer merkwaardig beeldje van een mammouth, in mammouthivoor uitgesneden, dient te worden vermeld. Ook menschelijke overblijfselen zelve werden in groote hoeveelheden gevonden. Zoo ontdekte Maschka in 1894 bij Predmost een groot voorhistorisch graf, dat 14 volledige skeletten en de resten van zes andere individuen bevatte, waaronder kinderskeletjes, en dat door een steenen muur omgeven Was. n van de kinderskeletjes was getooid met een snoer van 14 ivoren pareltjes. De ouderdom van deze menschelijke overblijfselen werd vroeger op ongeveer 20.000 jaar geschat, thans neigt men er meer en meer toe, om den ouderdom veel hooger, vermoedelijk meer dan 100,000 jaren te schatten. Volgens hun schedelvorm behooren deze voorhis torische bewoners van Moraviëniet meer tot het Neanderdalras, dien nog zoo merkwaardig primitief gebouwden menschvorm, waarvan de opgravingen in Frankrijk ons eenige jaren geleden zulk een prachtig skelet schonken, doch reeds tot een latere variatie van den homo sapiens, het zoogenaamde ras van Cro-Magnon, waarvan typische vertegenwoordigers waarschijnlijk nu nog in Noord-West-Frankrijk te vinden zijn. Volkomen menschelijk in hun lichaams bouw vormen deze mammouth jagers uit den grijzen oertijd ook in hun geestelijke ontwikkeling een schakel in den ontwikkelingsgang der menschheid, en het is op zich zelf reeds merkwaardig, dat zulke typische vertegenwoordigers van het heden ten dage in ons Werelddeel levende menschenras reeds ten tijde van den mammouth, den holenbeer en den holenleeuw hier in Europa werden aangetroffen. In dezelfde kalksteenrotsen, aan den voet van de klippen bij Predmost, waar Maschka zijn opgra vingen verrichtte, zijn nu diep in het loess", de fijne zandafzettingen uit den ijstijd, die daar ter plaatse een dikte van pi.in. 20 M. bereiken, in de laatste jaren nieuwe opgravingen gedaan, oorspronke lijk met het doel om bouwmateriaal voor huizen te verkrijgen. De diepe lange greppels, hiervoor in het toess uitgegraven, brachten nu evenwel zulk een overvloed van overblijfselen van allerlei aard aan het licht, dat de Regeering van Moravi (TsjechoSlowakije) het recht tot exploreeren van dat gedeelte van het opgravingsterrein overnam om het door deskundigen ten behoeve van het gouvernements museum te Brünn te doen ontgraven, en zoodoende te verhoeden dat een van de rijkste bronnen van onze kennis van de levensverhoudingen van de praehistorische menschen uit den ijstijd door onoor deelkundig graven zou worden vernield en absoluut bedorven. En zoo is Dr. Absalon, de conservator van het Rijks Museum te Brno (Brünn) nu reeds meer dan een jaar bezig, om met de uiterste zorg de voorhistorische menschen, de dieren, die tege lijkertijd met hen leefden, en de wapenen waarmede zij hen bevochten, uit te graven en te onderzoeken. In fig. l ziet men een der voornaamsche plaatsen waar de opgravingen werden verricht en de laag, waarin de overblijfselen van mammouths Werden gevonden, in fig. 2 ziet mende Kulna-grot, waar diep onder den grond in lagen boven elkaar overblijfselen van verschillenden ouderdom werden ontdekt. In fig. 3 en 4 zijn gereproduceerd twee schedels, een van een vertegenwoordiger van het voorhis torische menschenras (het Cromagnon ras), waarvan de overblijfselen in voortreffelijk gaaf gebleven exemplaren door Prof. Absalon zijn opgedolven, (fig. 3) en een van een modernen schedel ter ver gelijking. De rijkdom van de vondsten van Dr. Absalon grenst aan het ongeloofelijke. Nog nimmer zijn nage noeg volkomen gave skeletten, zoo van menschen als van dieren, steenen wapenen, gebruiksvoorwerpen, sieraden, stapels meters lange mammouthslagtanden, afgodsbeelden en kunstvoorwerpen in zoo grooten overvloed opgedolven als nu, nu de oude haardsteden dezer mammouth-en bisonjagers worden blootgelegd, en al zullen wij door deze vondsten niet veel wijzer worden wat betreft den oorsprong van het menschengeslacht (daarvoor dateeren de nederzettingen van de voorhistorische jagers bij Predmost uit een te jonge FIG. 4. SCHEDEL VAN KEN EUROPEAAN (CzEciioSLOWAAK) UIT DEN TEGENWOOKOIGEN TIJD periode), omtrent de levenswijze van deze voor vaderen van 100.000 jaar geleden zullen ons de pu blicaties van de vondsten van Prof. Absalon onge twijfeld verrassend veel leeren. NIEUWE UITGAVEN U. VAN HULZKN, Tilly zijn kind, geheel herziene en door E. Halm Jr. geïllustreerde druk Fecstuitgave ter viering van het 35-jarig schrijverschap van den auteur. Met eenige waardeeringen van zijn litterairen arbeid. Uitgave van de Wereldbibliotheek. L). WOUTERS, Letterkunde en Lezen voor jonge en rijpere jeugd. Uitgave van P. Noordhoff te Groningen. Van het nieuwsblad N.I.P., met bijlage De Suelsc/irijver ontvingen wij een jubileumuitgave ver schenen ter gelegenheid van het begin van den 25en jaargang. Amp ie deur JOCH i;.\t VAN BRUGGEN. Die Natuurkind Twede Druk. Uitgave van Swets en Zeitlinger te Amsterdam. BATENBURG 6 FOLMER (G. W. FOLMER) DEN HAAG, HUYGENSPARK22 BERGPLAATSEN VOOR INBOEDELS MET SAFE-INRICHTING VERHUIZINGEN ONDER GARANTIE INTERNATIONALE TRANSPORTEN