16 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND ^ No. 2544 DE HOUTKN KAST" OP LEIDSCHE PLEIN 1774?187-f DE STADSSCHOl Wliriu; NA DE OM.M ANTEL! NG l «,"-<?l S')u AMSTERDAMSCHE SCHOUWBURGEN IN DE 19E EEUW DOOR H. K. TE LTV E /. De Sladsschouwburg Vy AS in 1795 de Hollandsche Schouwburg te ?* Amsterdam tot Nationaal Eigendom ver klaard, in 't begin der 19de eeuw had de stad Amster dam reeds weer het absolute eigendom verkregen en zij bleef dit behouden ook onder Lodewijk Napo leon. Ofschoon het gezelschap onder directie van Mevr. Ziesenis?Wattier, Andries Snoek en Majofski een der besten van dien tijd was, had koning Lodewijk weinig lust de voorstellingen in de houten kast" bij te wonen en voor zijn rekening kwam een Hransch Vaudeville-gezelschap den Hoogduitschen Schouw burg in de Amstelstraat bespelen. Toen echter het Koninkrijk Holland bij het Fransche Keizerrijk werd ingelijfd en Amsterdam tot derde stad des Rijks verheven, was het de keizer zelf die het opperbesfuur van den schouwburg op zich nam en in zijn naam werd ook met de zooeven ge noemde directie het contract ter bespcling gesloten, tegen een huur van 150 francs per voorstelling, met vrij gebruik van alle bestaande decors, costuuins en requisiten. Bekend is het, dat hij zelf bij zijn bezoek aan Amsterdam in 1812 eene gala-voorstelling bij woonde en zoo onder den indruk kwam van het spel onzer groote tragedienne Johanna Cornelia ZiesenisWattier, dat hij deze een jaargeld schonk van twaalf honderd gulden, welk jaargeld /.ij tot aan haar dood ontving, dank zij ook koning Willem l, die het be krachtigde. Na het herstel van onze onafhankelijkheid zijn liet B. en W. van Amsterdam, die den schouwburg ver huren aan de tooneelspelers Snoek en Majofski, ter wijl Mevr. Ziesenis zich terugtrekt. Ofschoon de huur, de eerste drie jaar bepaald op / 150 per avond, langJ. S. MEUWSEN, Hofl. A'dam-R'dam-Den Haag. DE BESTE HOEDEN IN HOLLAND zaarn vermindert, tot zij in 1817 / 50 per spelenden avond en in 1819 zelfs / 35 bedraagt, blijkt het eene onmogelijkheid, het gezelschap in stand te houden en is de stad verplicht, buiten de subsidies telken jare het tekort te dekken, wat haar van 1812?1819 on geveer / 24315.18 kost of ?2700 per seizoen van 9 maanden. Het seizoen 1819?1820 blijkt het aller slechtste te zijn en op 9 Juni 1820 ziet de directie zich genoodzaakt hare betalingen te staken, met een tekort van /l 1227. Commissarissen naar de oorzaken van deze debacle gevraagd, zenden een rapport in, waarin men o. a. leest: dat eerste sujetten in vroegeren tijd niet in franken zooveel verdienden, als minderwaar digen nu in guldens". Van Mevr. Wattier wordt ge zegd: dat zij jaren lang ? 4600 sala'ris genoot en in 1795 slechts / 1500 a / 1800; dat was ook 't geval met Bingey, Sardet en Hilverdinck". En verder: ,,ln 1795 en 179f> is dan ook de grond gelegd om de Tooneelisten over het paard te tillen, waartoe het nationaal verklaren van den schouwburg veel heelt gecontribueerd, als wanneer de ruime uitgaven of liever verkwistingen begonnen, de balletten waren zeer kostbaar." Dat ook nog in het jaar 1819-1820 de balletten in eere waren (trouwens dit bleef nog zoo tot 1872) blijkt wel uit de salarislijst, waarin de directeuren vernield staan elk met ? 4Óoo, de eerste actrice Mevr. Kamphuijzen met ? 3(>00 en de eerste danseres, Holly de Heus, met ? -1300. In arren moede beslist de Raad op IS .November 1819 de exploitatie van den Hollandsclieu Schouw burg zelf ter hand te nemen, de/.e exploitatie w opgedragen aan de commissarissen, waarvan gesalarieerd wordt niet /(ion eu . . dan gaat nog slechter. Telken jare moet er meer worden gelegd, trots de subsidie van / 3990. die telken j door den koning gegeven werd, trots de proven die de schouwburg genkt van de andere publieke vermakelijkheden, (rots il e huur van den kastelein, die / 4500 bedroeg en trots de inkomslen aan plaatsen, die varieerden tusschcn ? (lo.OOO en /l 00.000. lui telkens, wanneer een voorstel kwam, om den Schouw burg te verhuren, werd dil verworpen, omdat ,,mel de laatste huurders /.ulke treurige ervaringen waren opgedaan". Tot in 1834 de verandering kwam. Bij besluit van den Raad op 2 April van dat jaar werd afge kondigd:. 1. den Stadsschouwburg (voor 't eerst officieel zoo genoemd) gedurende het spceljaar 1834 1835 alsnog voor stads rekening te doen bespelen op den voet, zooals zulks voor het speeljaar 1833 34 heeft plaats gehad en mitsdien eene subsidie van /3(U/<)0 toe te staan. 2. B. en W. uit te nooiiigen en voor zoo veel des noods te antoriseeren, om namens deze vergadering de Hooge Autoriteiten te advieeren en van dezelve te verzoeken, dat van Rijkswege zoodanige maat regelen mogen worden genomen en daargesteld, dat voor het vervolg en wel voor het speeljaar 1835?3( de Hollandsche Schouwburg aan de stedelijke kas geene meerdere subsidie kan kosten dan eene somma van ? 20.000. 3. Nu voor alsdan te bepalen, dat bijaldien op dat adres vóór of op primo November 1834 geene of geene voldoende decisie van de Hoogere Autoriteiten mogt zijn ingekomen, de Schouwburg na afloop van het seizoen 1835 zal ophouden voor Stadsrekening te spelen". Na heel veel deliberatie, na (al van ivq-iesieii aan den koning geeft het rijk de gevraagde / 15.000, aan gevuld door de provincie, op grond, da! het Nationaal Tooneel in de hoofdstad bewaard moe' blijven en dat bij weigering zooveleii zonder midde,'. \.\\\ be.-taa zouden zijn. Deze toestand duurt to; 1841. De sted-iijkc over heid heeft dan genoeg van t lec'.-s-icialisatie in ofschoon /ij jn hare vergadering van ' Juli 1840 nog besluit ,,iKn Schouwburg bij voo, reu.ring voo' rel-'eniiH; van de stad u 'J en besp.'li-r.". trckkin zij op li Janiiaü' 1X41 tij? l'esluit in uc.'f i'e spec.1eoneessie aan eene c* mlvnatic van /es ;:ctei r(soeietaires). 'l rots onderlinge jaloiiMe blijft de/.e combinatie vijf jaar bestaan, en t i eden uvic der hoofilen in I84li pas ais directie op, ;;l i. Fd. d,1 Vries en Mai.rUn \\'esterman. in het eerste cahui des charges wordt bepaald, dal het ge.'eischap den Stadsschouwburg zonder vergoeding var: huur zal bespelen en dat het orchest te zijner ui-;p Kit ie wordt gesteld. Daarbij geniet Int de \folge:ide Mibsidics: \'an de stad /4iiOO, van tien koning j\n.i'- .0 en \ a-i de provincie /30i)ii, \-oor welke laatste h-,-: 4 voorstel lingen per seizoen moet geven te Alk;:! lar en 4 Ie Haarlem. De eerste drie jaren is het wee:' misere, de Cholera-epidemie in 184ti. de financier-Ie crisis in 1S47 en de dood van den koning in 1S4', laten hun nadeeligen invloed gelden en het be/'K':< is slechts matig. Daarbij komt, dat de directie de >:r, oomchtigheid begaat, de Duitsche Opera uit R'ii'erdam te engageeren, wat haar. buiten het salaris v.m den b;.: Carl l'oiines, groot /704u. de somma v;:n /32.I-.4-I kost. In Juni kan aan de verplichtingen :iiet mier worden voldaan en de artistcn derven "-v-j ? maanden HET INTERIEUR VAN DEN HOLLAN IXSCII EN SCI 1OL WIH IU', TIJDENS EENE VOORSTELLING VAN ,,C,I |SHR ECHT VAN AEMSTEL" IN l M 2