DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2545 GREPEN DOOR CARRY VAN BRUGGEN Een Doodgeboren Woorc/ OP een veiling heb ik laatst de volledige werken van den Ouden Heer Smits" (M. P. Lindo) gekocht. Er waren zooveel jeugd-souvenirs aan ver bonden. Maar helaas, ze hielden" zich niet, ze vielen zoo tegen, de humor bleek verschaald en de stijl versoept. Vergelijk daar nu, dacht ik, de zooveel vroeger geschreven Camera Obscura" eens mee. Welk een onvergankelijke frischheid. En toch tege lijk.... wat een manneke, wat een duf-burgerlijk zieltje, wat een zelfingenomen, geborneerd eigen gereid parmantighddje. Hoeveel beter en warmer en ruimer was Lindo, hoeveel menschelijker en oprechter, hoeveel nader staat de zijne onzen geest. Ja , de een bleek prima in zijn soort, maar de soort deugt niet, en de ander behoorde tot een voor namere orde, maar heeft daarin niet uit kunnen blin ken. Hij zocht het overigens hoog genoeg. Thackeray stond hem als bewonderd voorbeeld voor oogeii. Als deze heeft hij de dwazïeerzucht willen hekelen en het maatschappelijk gehuichel, hoogmoed, hardheid, meerhebberij , maar hij miste het fonkelend ver nuft, de rijke veelzijdigheid en bracht het niet verder dan tot saaie, tamme preekjes, tegen de Pilzen", die met alle geweld Champignon" willen heeten en de rijke makelaars, die voor landjonker zoeken te spelen en bij de heuschen een mal figuur slaan. Zoo was dus mijn eerste gevoel teleurstelling, en toch ben ik achteraf blij dat ik hem gekocht en zelfs tamelijk naarstig herlezen heb ! Om die aardige ontdekking. Merkwaardige gedachte: had de Oude Heer Smits meer talent gehad, had hij zich een plaats kunnen verwerven in de litteratuur a's Btets, als Potgieter, als Multatuli, dan.... zou de Nederlandsche taal nu een Nederlandsch woord bevatten voor Snob! Thans bezitten we dat niet en moeten ons met het Engelsen behelpen en de Hemel alleen weet wat voor diepzinnighedens over ons taaleigen" en onzen volks aard" daaraan door filologen en anthropo-psychologen al zijn vastgeknoopt en nog zullen worden vastgeknoopt maar mijn overtuiging staat vast: had Mark Prager Lindo meer talent gehad, dan gebruikten en voelden" wij nu voor het Engelsche Snob het Nederlandsche.... schrik niet, lezer. ... het Nederlandsche Ploert. Jk geef het u toe, nog vóór ge tijd hebt te protestee ren: het is allerdolst Frans I en Lodewijk XIV ^ploerten" te hooren noemen, het doet zonderling aan, wanneer men.... maar vergun mij, tot toe lichting en woordbesparing een citaat je: Een prachtig voorbeeld valt mij hier in. ,. Tout est perc/u, fors lhonneur" schreef die koninklijke p/oerf, Frans I na den slag van Po via aan zijne bedroefde mama , en men ziet welk een hoogen prijs hij op zijne eer s/elde, toen hij uil de Spaansche gevangenschap verlost was, na een eed gedaan te hebben van vriendschap met Karet, en het eenk wal hij deed was. zoodra hij zich in veiligheid bevond, het zwaard te trekken en meineedig te worden. En Karel V zelf, mijne geliefden, zooals hij handelde met Filips van Hessen... is het niet aandoenlijk zooveel hooggeplaatste mannen te vin den, die door den geest van het ploertendom be zield waren ? Nog la te r: die ploerf bij uitnemendheid, Louis Magnifique, met de hooge hakken en de groo/e strikken en de kru/pruik en de zelfzucht en de onbegrensde ijdelheid en verwaandheid . hij was bijna hel ideaal van een ploert. Dan, gentleman George IV van Groot Briftannië! Leest, bid ik LI, wat 7hackeray van hem vertelt, werpt u neder in hef s/of en aanbidt dien koninklijken p/oert. Vraagt gij, waarom ik uit onze roemrijke vader landsche geschiedenis geen voorbeelden heb aan gehaald'.J Vrienden, als ik dal gedaan had, ol had k u n n e n doen, dan ware ik zelf geen plocr/geweest.... Is, tusschen haakjes, die slotzin niet verrassend? Zou men dat wel achter zoo'n heertje van Anno Zestig hebben gezocht? En hoe volkomen toereikend blijkt nog steeds de omschrijving, wanneer men voor hooge hakken, .groote strikken en krulpruik" zooiets als dikke woorden, geleerden bombast en ponipeiiscn humbug" gelieve te lezen ! Maar ge zijt het ik voel het aan mijn hart inmiddels volstrekt niet met mij eens. Geenszins in het tekort aan gezag van den O. H. S., maar in de kwaliteit, den klank, het gehalte, de grain" van het plompe woord Ploert ligt naar uw meening de reden, dat het voor de uitdrukking van het zooveel fijner en gecompliceerder Snob-begrip geen dienst kan doen. Ploert, ploert, ploert ! Maar het riekt naar den boksbeugel, naar de krachtpatserij, naar al wat maar rauw en grof en laag en onbehabbeld is. Ja zeker, zooals bijvoorbeeld hors-d'oetivre naar sar dientjes riekt en mokka naar sterke, versche koffie, en inboorling naar zonnevuur en klapperolie.... ofschoon hors-d'oeuvre net zoo goed werkloosheid en mokka japonstof of wijn (vergelijk mousseline en Bordeaux) en inboorling een Marker botboer zju kunnen beduiden. Jawel.... alles goed maar toch.... Vrienden, Iaat ons niet redetwisten. Ik nood u tot een goocheltoer. Ik wil het woord ploert voor n rehabilitecren, ik wil liet uitstoomen, chemisch reinigen en desinfectceren, dat het u, ontdaan van vreemden smet en viezen bijsmaak, i;i ongerepte zuiverheid tegenstralen zal. Waar schuilt ditmaal het gif -, in den kop als bij de slang, of in den staart, als bij den schorpioen? Vangen we aan met het staartje: oert. Het vogeltje koert, het blaadje roert, het iiiaagdelijn toert in her zonnetje. Geen kou aan de lucht , oert" is on schuldig als the unborn baby". I leef t dan pi" het misschien gedaan? Maar pluisje, pluimpje, plaatje, Pleuntje klinkt het niet alles alderiiefstV Het grove, plompe, lage is noch van voren, noch van achteren te ontdekken.... J. S. MEUWSEN, Hofl. A'dam?R'dam?Den Haag. DE BESTE HOEDEN IN HOLLAND Mrar misschien (ijkt u die vivisectie op den com pleten ploert een ongepaste, valsche list. Welaan, laten we den ploert in zijn geheel ontsmetten. Werpen we dan allereerst den blik naar dit welig gebladert , ofwel geblaart, luisteren we vervolgens, in gezelschap van onzen broeder, anders gezegd broer, naar het prediken, gemeenlijk uitgesproken preeken, van den dominee, gaan we daarna, met een omwcggetje langs de reede, ofwel ree, naar huis terug, vergasten we ons aldaar op een potlepel of pollepel vol soep.... en peinzen we onder de hand eens over de mogelijk heid om voor toeteren toeren, voor koeturen koeren en voor ploeteren ploeren te zeggen , bij wijze van dichterlijke vrijheid", gelijk er bij de vleet door klassieken en modernen zijn en worden genomen. De dichtader (of aar, of aer) springt bij de gedachte alleen al open: Merk, hoe het koeltje blad en bloem beroer/. Hoor, hoc de vogel in zijn kooi/je koert, Zie, hoe mijn schal in '/ zoele plasje ploerl... Is het leelijke, grove woord nu niet volkomen ontsmet? Wel, het lachen van het kindje, het slaan met armpjes en beentjes, de lichtreflexen van de middagzon op het badend lijfje, ge kunt het er als het u lust ! allemaal in voelen, in hooren. Zie hoe mijn schaf in ' t zoele plasje ploerl... En nog meer vindt ge in dat fel-rake-all nwoord", in dat lieflijke, melodieuse woordeke ploert: er is een mystische gedemptheid in dien klank, als ik het tenminste niet totaal mis heb, een mystische gedemptheid.... de mystische geslotenheid van de kinderziel, in het kinderlijfje dat daar zoo schuldeloos in 't plasje ploert.... ja, fijnproever, het is de mysti sche gedemptheid van den droomerigen zomermiddag, als de boschduif koert, van het roepen van den roer domp, in mistige, mystische winterschetnering. Alweer, elke klap is hier raak: mystisch. . . . mist. . . . En een misthoop. Maar dan komt Koert, hij heeft appels gemoerd. .. . weg, mystische klanken. Het bleken associaties met droomerige zomerwouden en mistige winterpolders. . Een iegelijk zal nu begrijpen dat de ploert" die met zorg en overleg - de zorg en het overleg van iemand die zoo goed weet dat rhododcndron, hetwelk rozenboom beduidt, precies zoo klinkt" als (i. v. d.voluit ! tot de lieflijke atmosfeer van het badend kindje kon worden opgeheven, toch zeker goed genoeg is om het onedele en onsympathieke Snobbegrip uit te drukken. ja, had die brave Oude Heer maar meer succes gehad, was hij maar, wat hij zoo innig heeft gewenscht, de Hollandsche Thackeray geworden, dan hadden we nu Ploerten in stede van Snobs en /.ouden onze heiische plotrten natuurlijk heel anders heeten. Trouw zal ik nu voortaan naar veilingen loopenoude schrifturen knopen en doorsnuffelen en mij ver heugen in eiken vondst, die liet hedendaagsch Snob, bendoin of Ploertendom, om dan uit dankbaarheid 's-mans nagedachtenis nog eens te e e re n - tot leering en beschaming strekken kan.... J^/ Alphen a/d Rijn . fOiem.Kijnstinrichting IDirkSchnabel Amsterdam. OEN MAAG PIANO JL ORGELS Boekhorsbtr M9. Telefc 1305» Leeg te koop Heemstede f 11,000 HEERENHUIS a d Hoofdweg (druk verkeer) bev. 2 kamers suite, serre, vestib., gang, keuken, groote voortuin, dito achter tuin met schuur en poort. Verd. 2 groote kamers, kleine kamer, badkamer, groot en klein balcon. Groote zolder. Zonnig ge legen bij halte Electr. tram. Gas, electr. en waterleiding. ~ GE B R. v, d, POL Koediefslaan 35/37 Heemstede IPS 6 PETERS! cs Haardenfabriek Vraagt Catalogus : met prijzen i GEORGE H. LAGAS AMSTERDAM - Telefoon 24611 - Andreas Bonnstraat 40 ELECTRISCHE LUXE BROODBAKKERIJ Specialiteit in alle Broodsoorten Een Speculaasje VAN HARTO G smaakt altijd N.V. Koek- en Banketfabriek HARTOG Gerard Doupiein - Amsterdam Anno 1887