No. 2546 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 13 LA ARGIC^'TINA KRONIEK VAN DEN DANS DOOR J. W. F. \VERUMEUS BUNING Met feekfningen voor ,.c/e Groene Amsterdammer door W. Hcskes XX11I. La Argenlina W AAR de schaduw van een oud Moorsch kasteel ,, over Spanje valt, daar bloeit de dans". Troy en Margaret West Kinney, die zoo hun uit stekend hoofdstuk over den Spaanschen dans ein digen, *)z ijn allicht niet geheel rechtvaardig jegens het Noorden in hun verheerlijking van het land der witte mantilla's en der zwarte vechtstieren, het oude landschap der Kaliefen, bezuiden Madrid; maar die Moorsche schaduwen over de Spaansche tuinen moet men toch altijd zien, om de schakeering en de natuur der dansen in dit aan dansen rijkste land van WestEuropa te begrijpen. Men onderscheidt twee grot te scholen, de zuiver Spaansche, de klassieke, die oude ballet-invloeden vertoont en vrij is, niet altijd van Moorsch, maar wel van Zigeunerbloed en de eigenlijke Zigeunerdansen, de Famenco. tïDe genres zijn in enkele dansen vermengd geraakt, overigens heerschen er scherp onderscheiden ver schillen. Wat men aan Flamenco ziet: Farruca, Garrotin, Tango, is reeds meer een uit Gitana en Moorsciie motieven geboviwde dans dan het zigeuner-dansen in eigen kring, dat veel sterker mimisch moet zijn, maar wordt gekenmerkt door de grilligheid, de plot selinge overgangen, contrast van ingehouden beweging en bliksemsnelle wending of sprong, die men in de Flamenco terug vindt. * * In het dansen van Argentina is dit onderscheid, tenminste na dezen eersten avond, niet zoo helder zichtbaar als men verwachtte, en juist dat is karakte ristiek voor haar persoonlijken stijl: geschoold bij het Madrileensche ballet heeft zij aile motieven van den volksdans tot eigen vormen gecomponeerd, Moorsch, Gitana, Flamenco en klassiek veredeld tot een algemeener Spaansche dans, die zoodoende ge schakeerd is met alle elementen welke het nationale dansen eigen zijn. elijk Raden Mas Jodjana de motieven van de klassieke Javaansche danskunst gebruikt tot bouw van nieuwe vormen, zoo bouwt Argentina op uit motieven van Spaansche volksdans en ballet. De oorspronkelijke Tango Flamciico b.v. is veelal solo vooreen vrouwen wordt meest zonder castagnet ten, niet begeleidend handgeklap, rhytmeerende hakken - ,,zapateado" en castagnetteerende vingers, - - ,,pitillos y palmas" - gedanst. Argentina danst ze wel in de Andalusische rok met langen sleepinaar mét castagnetten en in veel beheersehter vorm, zonder haar troebelheid. De Seguidillas is oorspronkelijk een dans met gezang, zes coplas, die het motief telkens opnieuw inzetten en telkens snelleren gecompliceerderuitwerken. elijk Fanny Ellsler eens de verwante Cachuchatoteenover heel Europa en Amerika beroemde eigen dans maakte, waarvan Zorns Grammatik" nog de figuren bewaart, zoo danst Argentina haar eigen Seguidillas; van de scherpe indeeling in zes strofen zijn alleen telkens SEGUIDILLAS DAN/A;GRANADOS na de snelle bewegingen de roerlooze eindstanden bewaard, van het algemeen karakter de ademloos toenemende vaarten de vrijwel onveranderlijke, alleen snellere voet beweging. Klassiek in haar programma waren de beide eerste dansen, Albeniz ,,Cordoba", Uranados ,,Danza", in de vierde dans, de Serenata Andalnza. Volksdans w;,s de Cubaansche dans, de ,,romba" en de Mexicaanscl~e dans met de verrukkelijk vroolijke voeten, dansen die uit de oude Spaansche kolonies als varianten terug keerden; sterker mimisch en aan den klassieken kant de Corrida, een van die vele dansen waarin de bewe gingen van het stierengevecht dansstijl vinden. Kn dat moge voor ditmaal aan theorie genoeg zijn. Men heeft het alleen noodig om na de vele warrelende indrukken van dezen eersten avond e-enige orde te stellen die een volgend maal scherper zien mogelijk maakt. * * * Want ongetwijfeld: al deze dansen hebben overeen komst, het is alles een prachtige, zegevierende zinne lijkheid, helder als een nachtegaal, brandend als een vlam, een dans die gaat zingen in het bloed, En hoe verrukkelijk zingt het bloed, als het zijn meester gevonden heeft, vrij is en beheerscht wordt door de vreugde. Een volmaakte beheersching loutert hier elke beweging, een volmaakte techniek bestaat slechts als een middel tot grooter en gaver spontaniteit en wat wij, deze eerste maal, nauwelijks als onderscheid zagen, geboeid door een pracht die overal was, zal mettertijd meer schakeering en verschil voor ons krijgen. Ditmaal hebben wij den Spaanschen dans gezien, gehoord, gevoeld. Want deze dans schept in de rhytmen der castagnetten zijn eigen trillende, zichtbare en hoorbare sfeer: de beweging wordt tusschen die RAUKN MAS JODJANA ranke vingers voortdurend ook als dansend geluid geboren, aanvurende, meezingende; de castagnetten zingen dwars door ons hart heen en dwingen polsslag en adem in hun tempo. Wat weten wij nog meer van dit dansen, dat ons als een plotselinge blijdschap overrompelt, dan de mee slepende snelheid, die ongeloofelijk plotseling ver andert in stilte, dan de vervoerende vuelta's waarin het lichaam rondzwenkt als een bloem in een wind vlaag, de parades die het oude spel van alle bekoringen spelen, het prachtige pralen van den langzamcn gang, grillig verbroken door een zwierige wispelturige vlucht, hervat met dezelfde gratie, verstard in een stand waarin alleen de castagnetten spreken. De kleine hooge hakken stampen, drentelen en tintelen.de voeten vinden hun belooverden weg in onfeilbare arabesken, de armen spelen rond het lichaam hun muziek en als wij het moeten beschrijven gevoelen wij ons als vader Adam die alle dieren namen moest geven en er van louter vreugde en dankbaarheid geen enkele vin den kon, omdat hij toen alles voor het eerst zag. Dit is de vreugde van een nieuw ontdekte wereld, zoo helder en licht, vurig en veerkrachtig als wij haar niet keilden. Er zijn dansen van andere ontroering, --- Raden Mas Jodjana was daar om het ons te herin neren , maar hoe vervoerend zijn deze in hun lenige levenskracht, hun ontembare danslust zonder een enkele troebelheid, hun ingeschapen hartstocht en hun spelend meesterschap daarover. Men zegt dat ook de Spaansche dans uitsterft als alle oude volkskunst; maar misschien voor het laatst is bier dan de wilde eglantier veredelt tot een ronde Spaansche roos, een allerlaatste, des te kost baarder door haar zeldzaamheid. Er blijft ons van dezen avond maar n teleurstelling: te kort en te verwonderd te hebben gezien om goed ie zien, er blijft ons maar een verlangen: weer te zien. *) /?'. en M. West Kinncy «a-w O IC CL'BAA.NSCIIK KOMHA