16 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2546 NIEUWE DUITSCHE BOEKEN DOOR A. KANN LEEMBRUGGEN Jacob Wassermann, Laudin und die Seinen. S. Fischer WASSERMANN'S laatste boek ligt voor mij: Laudin und die Seinen. Het is jammer dat dit fijn begonnen boek niet op n hoogte blijft. Wij zijn in een advocatengezin. Het zijn beschaafde, hoogstaande menschen, rijk, zeer gezien. Hun samen leven lijkt harmonisch. Nadat ons dit beschreven is, komt de geschiedenis van Laudins' val en inkeer. Hij heeft zijn practijk vrijwillig opgegeven en vertrekt met de zijnen naar een kleiner huis, als we dit boek gelezen hebben. En dan hebben we ook een heele film van ellendige tafreelen voor ons gezien. Zelfmoord, procesverwikkelingen, bacchanalen en anonieme brieven. Dit alles is zwak in het boek, want niet echt door voeld. Het is ook hinderlijk en we nemen al deze ge deelten ook alleen maar aan, omdat onder dezen fonkelenden bioscoopwaterval van onwaarschijnlijke feiten, de snelle diepe rivier stroomt van een waar achtig menschenleven: De zoon van Laudins vriend heeft zich dood geschoten na een mysterieus avontuur met een {ooneelspeelsfer: Louise Dercum. Om den vader een moeielijken gang f e besparen, zal Laudin die vrouw bezoeken. Hij zal den vader willen troosten en trachten licht te verspreiden over de laatste levensdagen van den jongen. Zij dischf hem een romantisch verhaal op, en ofschoon hij de vooshcid van de avonturiers/er aanvoelt, weert hij zich niet tegen haar bekoring. Integendeel hij vlucht uil zijn drukkende a/ledaagschheid lot haar befoovering. Zij weef dat zij den rijken en inv/oedrijken man zeer goed gebruiken kan en laaf hem niet meer los. Ze vraagt zijn hu/p in haar eigen onverkwik kelijk echtscheidingsproccs en verwikkelt hem in allerlei intriges. Hij is niet sterk genoeg om zich los fe rukken. Zijn practijk verwaarloost hij. Erger nog om harentwille laat hij zich a/.s advocaat wet allerlei kwade zaken in. De menschen gaan al gauw over hem fluisteren. Een andere vrouw, tegen wie hij procedeerde. schrijft anonieme brieven aan Pia. zijn eigen vrouw, die, nog meer geschokt over de veranderingen in f wezen van haar man, dan over den inhoud van die brieven, hem voorstelt van e/kaar te gaan. Als hij eenzaam in een kömerljc wonend, dreigt onder fe gaan [in hef vuil van die fooneelspclerswereld, redt zijn vriend hem. Het gelukt den man, die zelf zijn zoon aan deze vrouw verloren heeft. Laudin uit dien poel los te rukken. \Valgend van alles wat hij in den laakten /i/d gedaan heeft, zegt Laudin zijn praetij'k vaarwel. Zijn vrouw komt medelijdend bij hem ternes en zij zullen trachten in andere omgeving het leven opnieuw Ie beginnen. Het werkelijke drama van Laudins' val, bijna ver borgen in 't boek, is echter belangrijker, fijn en echt: Laudin had zijn vrouw eigenlijk niet lief. Dit wil hij zich niet bekennen, maar verdringt het geheel. Hij is daardoor toch een ongelukkig mensen gebleven, zonder inzicht in zijn leven. Twijfel en angst doen hem van zich zelf vervreemden. Is hij de Laudin, dat starre wezen, masker van intellect, principes en conventie, of is hij juist de man, die dezen Laudin haat? In zijn droomen vechten twee Laudins om zijn ziel. Zijn werkkring brengt hem eeuwig in aanraking met wat voos is in 't huwelijksleven, en hij ziet licht zinnigheid zegevieren, domheid en egoïsme. Hij wordt een somber mensen, moe en lusteloos, zich slechts ophoudend door een overdreven plichtsbetrachting. Het leven een sleur: ,,l)as Leben n-inl dn Tapf »crunnener Milch, saucr unit dick, ilritin itn ersaiifst wie eine Fliege, ohne Kansch, »<;;;; niiclitern". Maar tegen dit bestaan, dat is als een slaapbestaan zonder reëele waarde, vechten alle krachten, die zich hadden kunnen ontplooien in de liefde voor een vrouw. Hij hunkert naar emoties, kan ze niet vinden, totdat hij in aan raking komt met Louise Dercum en hij komt onder haar invloed. Ken vrouw, die hem geheel onwaardig is, een vlam, die laait en danst zonder vorm, een tooneelspeelster en dus vele vrouwen in ne. Maar eigenlijk VERZINKT, VKRLOODT. VERKOPERT ONAFHANKELIJK VAN VORM BH AFMETING TEGEN BILLIJKE PRIJZEN^':-A&y. <:??;'?"? ':'?? ? LOONSCHOOPEERAFDEELING. Teekening voor ,,de Groene Amsterdammer" door J. C. Sinia CHINEESCHE GRAVEN DOOR |. G. S1X1A \T ~y ANNEER een welgesteld Chinees gestorven is, wordt onmiddellijk een bonze geniepen, wiens \ / taak het is den dag te berekenen, waarop het lijk in de familiekelder zal worden bijgezet. De sterfkamer wordt ten teeken van rouw, met wit doek bekleed en een vaandel voor de woning geplaatst doet den voorbijgangers weten, dat hier een doode te betreuren valt. Het lichaam wordt gerei nigd en met welriekende wateren besprenkeld, waarna men het in kostbare gewaden wikkelt, opdat de verschijning der ziel in het hiernamaals zoo schitterend mogelijk zal zijn, terwijl men bovendien den wvg, welken de ziel hiervoor zal hebben af te leggen, door het branden van wierook en het opzigsrcn van cindelooze gebeden, zooveel moglijk tracht teeltenen. De begrafenis eindelijk geschiedt met de meest mogelijke praal. Vooraf gaan mannen, welke een groote pop dragen, terwijl andere weer mooi versierde doeken \vrtooncn, waarop in Chineesche karakters al het goede van den gestorvene vernield staat ; als regel in hoogdravende stijl, zooals bijv: Als koopman was hij ijverig. Hij was als een ster, die van den hemel ge vallen was. Tijdens zijn reis was het alseendnmm, de oogen openden zich. Of, anders: Omdat de KapiteinChinees gestorven was, is het water gaan huilen. Zoowel in China, als in Europa had hij een goeden naam en heeft hij een rang ontvangen, l let licht is uit het buitenland gekomen, de wolken zijn naar China teruggekeerd. Achter deze mannen volgt een troep muzikanten, die eigenijk minder recht op dezen naam hebben, want met gongs, fluiten enz. maken zij een oorverdooveiid lawaai. Dit alles dient natuurlijk om booze geesten af te weren. Dan volgen Weer dragers, die het huis van den overledene en Ta.! van voorwerpen welke hij dagelijks gebruikte, kunstig in papier nagebootst, medevoeren. Daarna vaandels en eindelijk de lijkbaar, waarachter de priesters, dan de in grauwlinncn rouwgewaad gestoken familieleden en ver volgens vrienden en verdere belangstellende1]"]. Op de begraafplaats aangekomen worden de papieren voor werpen als offerande verbrand, de ook als offerande medegevoerde vruchten en lekkernijen opgepeuzeld. Hiermede is de plechtigheid afgeloopen. Als regel worden deze graven niet alleen goed onderhouden en brengt men er op geregelde tijden de noodige offeranden, maar ook de ligging is in de meeste gevallen schitterend te noemen. niet meer dan een onontwikkelde perverse meid: leven is genieten en bezitten. En als hij door haar in intriges gehaald, opgelicht wordt en moreel zakt, elan was het slechts de naar liefde hongerige Laudin. diewanhopig een uitweg zocht. Pia. Laudin's vrouw, mist iedere gave om haar gevoelens in woorden te uiten. Zij kan weinig aan gemoedigd als ze door hem wordt di n weg niet vinden tot haar man. Hij is niet slecht voor haar, in geestelijke armoede overlaadt hij haar met stoffelijk'.dingen - met doode dingen, zooals zij '/.?: noemt. doode dingen, die haar omringen, die haar dood drukken. Haar liefde voor lum, die ze nooit kan uiten, wordt tot zorgen voor het huishouden en hel ei'.n. Als ze ziet, hoe hij onder den invloed van die vreemde vrouw komt, wil /?.' hem alles vergeven, maar als A voelt, hoe hij zich geheel van haar lux f' afge'.U'iid. dat ze niet alleen voor hi-m on!v!angri|k maar oi,k hinderlijk is, dan ontwaakt ze nii ha."r bijna siaaiM'lv houding, dan \\ordi ze plobvimu de praehliu. vro'.iu. die /-.' au fond Mei-iK g-. e>,.v-i is. Z'i <'ciii>; d," i nie' terug urn hem /ij'i \ riüh-id Ie Reveil. Da i dao ei:ui; : i;!.. medelijden ai!.- sci:i:'\ 11 i d ?., r j.: ::.?!. do; : ? ::?? :"?'.:- -eiii, :< vrede helth.'i: lik! '?}-. i .'?', v. a.:rm l.-:i.dh: ;:' !:-,.' toch. lu-i een\oudiv-ir , : v, aar.-'t.- x.m ?'?'??i |. -.v:; herkent. Sameu:;i vat : p>vch >io!'.i>e'h Nederlandsche Munt l Holland's beste 10 cents sigaar , \\',r-semia!in. Hetere qinliteiten als gi-hél is hel toch onbevredigend, i )-e uit werking laat na ik n groot-cheii oji r \-i-el (e Wenschcu over. In de uitw.-rking, zeil brui. .: -. :?- h'.-t bioscoop-achtige van de tat'reelei'. te va.ir;. l1!'i ia', > pa 11 i n gei i > n i n K'eer i> n n gi ge \\-n dat \V.s.-ei :üinn in zijn ,.Un,-: i,<n Wahnschalie" lee-derrder lleef! L'.eU-ekend. i K O N l N K L ij Kt H A Z A R ;--2, 7 H K S'; RA AT D E N M A \ O