12 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2547 ONBREEKBAAR GLAS, POLLOPAS DOOR IR. J. R. H. VAN NOUHUIJS /"" AUW het stuur om ! Daar komt van links een ^J auto aan. Waarom heeft die vervloekte bestuur der niet het benul ons vóór te laten gaan? Met n druk op het rempedaal staan wij stil, heelemaal rechts van den weg op den berm, nog geen meter van een bazalt kilometerpaaltje. Als wij geen remmen op vier wielen hadden gehad!.... Maar laat ik er niet aan denken. Want een ernstig ongeval was niet te vermijden geweest, wij waren óf over den kop geslagen tegen het kilometerpaaltje óf in botsing gekomen met dien lammen Ford. Motor aan gruzelementen, voorruit aan splinters. Het had mijn tochtgenootje haar blauwe oogen kunnen kosten * * * Gelukkig dat dit dreigend ongeval zoo goed afliep, gelukkig voor het tochtgenootje met de blauwe oogen. Ieder haeft wel eens in een dergelijke situatie ver keerd of haar van nabij gezien. Denk maar eens aan de talrijke ruiten-rammeiende autobussen die eigen lijk n dreigend gevaar vormen. En niet alleen in bussen en auto's is het, dat wij rekening hebben te houden met de breekbaarheid van hst glas. Ieder van ons heeft wel eens een glas ge broken, een doodgewoon glas, en zich deerlijk aan de scherven bezeerd. Wel is het glas een in onverslijtbaarheid, duurzaamheid en hardheid vrijwel onovertroffen substantie, maar hst is toch duidelijk dat de onderzoeker er naar streeft een soort glas te maken dat de onaangename eigenschappen van deze stof mist. Dus een glas dat niet te hard is, dat niet plotseling breekt, barst en splintert, maar min of meer buigzaam is, zoodat het net een beetje dóórzwiepen kan. Dat glas zou om een ideaal-stof te zijn, aan de volgende eigenschappen moeten voldoen: l. /. Doorlaa/haarhcid voor alle kleuren van liet spectrum d. w. z. Imil men wil licht op hel glfis val/en, dan moet er w/7 lichl uil komen. 2. Volkomen doorzichtigheid. J. Bestendigheid /etsen c/iemisc/ie en utmospherischc invloeden. 4. Het moet buigbfiar zijn, tot zekere gren/.en. 5. De breuk moet ifcen scherpe randen hebben. Wat gebeurt er wanneer men glas buigt? Teelten ing voor ..de Groene Amsterdammer door V. E. van Llvlvancls Hierboven ziet men de doorsnede vaneen glazen plaat, die gebogen wordt door haar in A en B te steunen, en er in Ceendruk op uit te oefenen. Alle deeltjes van de laag A B zullen zich van D uit trachten te bewegen resp. naar A en naar B. Alle deeltjes van de laag E F zullen trachten zich naar C te brengen. De deel tjes van de middenlaag G H zullen op hun plaats blijven. De breuk geschiedt nu, nadat de plaats over een be paalden hoek gebogen is. Die hoek is voor glas zeer klein en wordt behalve door de samenstelling en bereiding, door de dikte van de glasplaat bepaald. Het is nu gelukt een stof Pollopas" te bereiden, die, wat l en 2 betreft, identiek is met het gewone glas. Wat 3 betreft, staat Poïlopas achter bij het ge wone glas; het is niet zoo hard en er kan niet eenige inspanning met een mes in gekrast worden. Verder kan het temperaturen van boven 0(10°niet verdragen zonder dat er een begin van verkoling optreedt. In het dagelijksch gebruik komen dergelijke tempera turen echter niet voor, zoodat van achterstaan bij gewoon glas in deze geen sprake is. Wat het krassen betreft, daarin wint glas het van Poïlopas. Nu punt 4 en 5. Hier wijkt Poïlopas zeer van glas af. Een pollopasplaat van dezelfde dikte als de hierboven geteekende glasplaat kan over een veel grooter hoek gebogen worden alvorens te breken; hij is zeer buigbaar. Men ziet in, dat h e-t gebruik van Poïlopas in be paalde gevallen groote vuordeelen zal brengen boven gewoon glas; zoo in de carosserie-industrie: in de carosserie van een auto zit tijdens het rijden altijd eenige werking, waardoor springen van glasruiten kan voorkomen. Poïlopas kan echter die werking ge makkelijk doorstaan en zal buigen, maar niet breken. H. RAHR MUZIEKHANDEL Violen © Snaren Achter S t. Pi et er 4 Utrecht © Tel. 443 PIANO'S EUGENIE WELLERSON, die zondag j.l. in het concertgebouw optrad Pollopas h:eft echter meer voordeden boven glas; het soortelijk gewicht is vjel kleiner, nl. de helft van dat van glas. Het is dus veel lichter in het gebruik. En daar bij breuk geen scherpe randen ontstaan en evenmin versplintering, is de kans op sclierfwoudeii bij een auto-ongeval practisch uitgesloten. Verder mengt Pollopas zich gemakkelijk met allerlei kleurstoffen, waardoor het bereiden van glas in alle kleuren mogelijk wordt, wat tot nu toe nog niet bet geval is. Behalve- voor ruiten in autocarosserieën kan Pollo pas voor liet maken van vele andere voorwerpen ge bruikt worden. Wij noemen: weinig breekbare brillcnglazen, lampeglazen e.d. Het zal zich een plaats kun nen veroveren als isolatiemateriaal op elcctrotechuisch gebied en als materiaal voor accumulatorcnbakkeii. Het vermengen met alle soorten kleurstoffen gaat bij Pollopas buitengewoon gemakkelijk. Beter dan bi| glas. Voor fantastische verlichting, zooals we die in dancings kennen, is bet buitengewoon gemakkelijk om platen van deze stof te gebruiken. Behalve na tuurlijk onbreekbaar, zijn ze ook on-ontvlambaar, wat men van ceiluloidscliijvcn niet beweren kan. Juist door die gemakkelijke vermenging met kleur stoffen zal lief zich een plaats weten te veroveren naast die pas-opgekomeii cellulose procedc's zooals Duco-lak en dergelijke - waarover later eens. Zoo is het te voorzien dat het ook als lak en vernis, dus gekleurd en ongekleurd tegen verf zal moeten concurreeren. Wat de bereiding betreft,hierover is bekend, datPolak en Ripper te Weencn ontdekten dit men, door formal dehyde op ca rbamide te laten i uwe r ken, glasa c h t i ge mas sa's ken bereiden. Deze ontdekking werd door hen uitgewerkt tot een fabricatieprocédé. Dit glas ver schilt dus vau het gewone glas, behalve door boven genoemde eigenschappen, ook nog door zijn .samen stelling, die geheel organisch is: d.w.z. als men Pollo pas hoog en lang genoeg verhit, zal het geheel ver branden zonder resten over te laten: met liet gewone glas is dit niet het geval. Of het gebruik vau Pollopas inderdaad een groot-e vlucht zal nemen, hangt natuurlijk af van dezen factor: zal het gelukken de fabricatiekosten zoo laag te houden, dat een concurrentie met liet gewone glas mogelijk is? Of dit het geval is, zal de tijd leereu; de fabricatie is in het groot reeds begonnen iu Engeland en ook in ons land zullen over eenige maanden de eerste Pollopasplaten op de markt ver schijnen. Het is niet onmogelijk dat de fabricatie van dit organisch glas geweldige afmetingen zal aannemen. Het opbloeien van een dergelijke industrie in korten tijd in ons land -- hebben wij reeds aanschouwd. Ik denk hier aan de kunslzijde. Zullen wij in de toekomst, gemakkelijk achteroverleunend achter het stuurrad van ons wagentje, veilig over breede wegen snellen, tegen weer. wind en gevaren beschermd door een geheel doorzichtige, oiibreekbare, flauw gebogen en dot' klinkende ruit van pollopas? En zullen wij, pic-nickeiid in het zonnig veld, of met sneltreinvaart in den restauratie-wagen het land doorklievend, terwijl de ruiten (van pollopas) nu eens niet rammelen, niet werken", maar meegeven, tot elkander het glas opheffen, liet glas dat misschien niet klinkt", liet onbreekbare glas van pollopas'.Een visie, Wells waardig prosit ' MUZIEK IN DE HOOFDSTAD DOOR CONSTANT VAN WESSEM International Society for conlemporary music Sec/ie Holland T N den zomer van 1922 kwamen na afloop van het ?^ Salzburger muziekfeest eenige musici uit ver schillende landen, die te Salzburg het muziekfeest hadden bijgewoond samen in een café. Er ontstond een gedachtenwisseling over de noodzakelijkheid een grooter contact tusschen de componisten van alle landen te bewerkstelligen, waardoor men van eikaars werk en streven op de hoogte kon blijven, kortom een gemeenschap voor uitvoering van moderne muziek te stichten. Deze gemeenschap kwam inderdaad kort daarop tot stand onder leiding van den Engelschman Edward Dent. Zij heette ,, International society for contemporary music" en had haar hoofdzetel in Londen. In de andere landen werden onderafdeelingen gesticht, o. a. in Frankrijk, Italiëen ook in Holland. Hier, in ons land, hadden de leiding u. m. de heeren Dresden, Hutters, Pijper. Finantiëele moeilijkheden noodzaakten de sectie Holland voorloopig haar eigen werkzaamheden op te schorten en zich te bepalen tot haar deelneming aan het groote internationale muziek feest, dat de Society" ieder jaar in verschillende steden organiseert. (Verleden jaar in Venetië, om de Italianen ,, schadeloos" te stellen, die zich op een vorig muziekfeest achteruitgezet meenden en toen niet hadden willen medewerken; men ziet: ,, inter nationale" twisten komen in deze Society ook al voor !) Maandagavond gaf de sectie Holland haar eerste introductie-concert in de KI. Zaal Concertgebouw. Getrouw aan haar opzet werden uitsluitend moderne werken uitgevoerd. Het uitstekend gekozen program ma gat' goed aan hoe zulk een concert ingericht be hoort te zijn en hoe het de noodzakelijke afwisseling brengt zonder hetwelk vi;or het aanhooren zes novi teiten te veel op eens kunnen worden. Het concert werd ingeleid niet de ,,Fivc impressions of a holiday" van Goossctis voor fluit, violoncel en piano, een stuk muziek, dat om zijn ,, bekende" Debussyaansche klanken een rustige inleiding geeft tot agressievere harmonische en contrapunctische vondsten. De kleine sonatine voor klarinet en piano van Houegger volgt, een strak geschreven doch \\at on beduidend werkje. Dan komt het beste stuk van vóór de pauze, de tweede cello-sonate van Willem Pijper. een verrassing en een verheiiging. Hier hebben wij inderdaad een werk van Pijper, waarin wij de elemen ten: kortademige rythmiek en meer cerebrale dan levende bouw, die ons in ander werk van hem vaak den indruk van onbereik! gat', vinden opgelost tot een sterke bezielde uitdrukking. Deze cello-sonate beteekent in Pijper's oeuvre een belangri|ke stap voorwaarts. Na de pan/e speelde l.oevensohn, in een bescheiden belichting van het in half donker gezette zaal, het eerste deel van de sofo-sonate voor cello van Kodalv. een stuk. dat ondanks deze intimiteit en de toegewijde voordracht van l.oevensohn geen dieper wezen ver raadt dan de oude melodramatische ..janiuiei'liout-" conversatie, die men aan dit instrument der smart". de cello, pleegde toe te vertrouwen. Aardig was het ditmaal de Huit pieces tacilcs" van Strawiusky in hun oorspronkelijke zetting voor piano 4-handig te hooren. Ik prefereer ze in deze zetting, hun geestige naïevifeit komt door de eenvoud van klank des te scherper uit, liet zijn stukjes om van te houden, want de teedere toon der kinderscëiles bleef er in bewaard. Tot besluit speelden de heeren Speets, Sell en Haagman (?) de sonate voor trompet, hoorn en trom bone van Ponlenc, een werk, dat het blaas-orkest ie met zijn wijdselie harnioniekorps-alhires alleraardigst typeert en dat de teedere romantiek van echt Poulenc'sche stempel door naïeve en geest ig geaccent lieerde melodie toch gevoelig naar voren brengt, lïtstekend voorgedragen werd de/.e sonate een succes. Opdit Concert werkten, behalve de reeds genoemden, mee: \\ illem Pijper aan de piano, de fluitist Feitkanip en de darinei list Brohni. Jammer, dat de belangstelling, blijkend uit een te schaarsche aanwezigheid, vau het publiek zoo gering was. Zondagmiddag was JoséIturbi solist op het abonuenientseoncert . Hij speelde de piano-concerten van llaydn en (irieg; Haydn met droge radde gezwind heid, (irieg mei een onbewogen, sportieve krachtsvirtuositeit en een onfeilbaar uithoudingsvermogen. Zeker, deze man is een pianist als weinige. Maar voor het waarlijk groot e pathos is zijn allure te kou den zijn demonstraties doen verlangen naar wat gemist wordt en waar overheen wordt gespeeld: muziek. Toch scheen het publiek de demonstratie op zich zelf voldoende te vinden. Een razend applaus beloonde Iturbi, die als triomphator stond en Mengelberg in zijn succes liet deelen.