No. 2547 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND DE ZAAK GEELKERKEN DOOR DS. W. MACKENZIE £en strijd om de vrijheid van godsdienst ~Y\7" AT vele insiders van 'den beginne af voor*? spelden is geschied: dr. Geelkerken en zijn kerkej-aad op de enkele leden na die niet aan zijn kant ston den, zijn afgezet door de synode van Assen. Er is in Nederland wel een buitengewone belang stelling geweest, ook buiten de gereformeerde kringen, voor deze quaestie. Wat niet te verwonderen valt. Interesse voor strijdpunten, op welk gebied deze ook iiggen, heeft de Hollander in voldoende mate. En een neiging tot huldiging van een verdrukten mensen, -die al spoedig als martelaar wordt gezien, evenzeer. Hier was daarvoor ook aanleiding omdat dr. Geel kerken met karakter streed voor zijn zaak. Maar de belangstelling had toch dieper grond. Men begreep dat het in dezen strijd om principieele dingen ging. De godsdienstvrijheid, zij het in zeer beperkte mate, ?was hier in het geding. In den chaos van berichten, artikelen, brochures nullen velen den weg bijster zijn geworden. En dit is bij de niet-gereformeerden wel zeer begrijpelijk! Aanvankelijk leek het slechts te gaan over de uitleg ging van het paradijsverhaal. Dr. Geelkerken stelde disputabel of de boom der kennis van goed en kwaad ?en de sprekende slang zintuigelijk waarneembare werkelijkheden waren of niet. De synode duldde dit niet. Zij heeft dan ook dr. Geelkerken de verklaring ter teekening voorgelegd, dat hij het paradijsverhaal in eigenlijken of letterlijken zin zou opvatten, naar -de uitspraak der synode. De uitlegging van Gen. 2 en 3 s niet bepaald een ondergeschikt punt voor den gere formeerde. Want de geheele leer van den zondeval is immers op deze hoofdstukken gebouwd. Toch reikte het geschil over de grenzen van de exegese van Oen. 2 en 3 heen. Breeder vraagstond in het middelpunt. Zoowel de synode als dr. Geelkerken staan op den grondslag van den Bijbel als geopen baarde waarheid Gods. Beiden aanvaarden ook de drie formulieren van eenigheid (Confessie, Heidel? bergsche catechismus, de 5 artikelen tegen de Remon stranten). Maar dr. Geelkerken eischt binnen het kader van de geloofsbelijdenis voor de gereformeerde ?wetenschap het recht op van uitlegging der Heilige Schrift. Hij ontkent dat de traditioneele opvattingen ?de eenig mogelijke en uitsluitend ware zijn, ontkent het recht der synode deze met gezag op te leggen. Ja hij gaat nog verder en zegt: onder beding van over eenstemming met de Heilige Schrift, heeft de kerk dus wat zich aandient als resultaat van wetenschap pelijk onderzoek, dankbaar voor het rijkere licht, dat er door valt op die Schrift zelf, te aanvaarden, ?en zoo nondia jiare Belijdenis op zulk een punt beter in overeenstemming met de zoo zuiver verstal,;' Schrift te brengen" 1). De Synode kant zich hiertegen. Zij kan niet dulden dat de confessie ook maar in de verte dojreenenkeling wordt aangetast, want het gaat hierom het leven van de gereformeerde kerk. Zij heeft haar plichten ook haar historisch recht zooals prof. dr. H. Kuiper nadruk kelijk vaststelde in een interview met het Hbld.-.scheurrnakers uit te bannen. Dit deed de synode van Dordt met de Remonstrantsche predikanten. Dit deed de synode van Assen met dr. Geelkerken tn zijn aan hang. De meerdere vergadering" heeft in de gere formeerde kerken het laatste woord te spreken en aan haar uitspraak moet ieder zichonderwerpen. Dit is van ?gereformeerd standpunt uit te begrijpen. Anders tast het historisch gereformeerde beginsel zichzelf aan. Het breedere strijdpunt is dus de vrijheid van Schriftuitlegging binnen het kader der confessie en zelfs daarboven uit ja of neen. Maar naast deze centrale vraag treedt nog op een andere tegenstelling tusschen beide partijen. Het Hbld. schreef dat het toch eigenlijk ging om het vraag stuk van cultuur en van levenshouing. Prof. Bui tendijk legt allen nadruk erop dat het een quaestie van levensvorm is, die hier moet worden uitgestreden. Niemand zal dit kunnen ontkennen. Naast de tegen stelling orthodox-modern is sinds jaren gegroeid in kerkelijke kringen een andere tegenstelling: antiekmodern. En nu is in de gereformeerde kerken de spanning tusschen deze beide houdingen de laatste jaren hoe langer zoo sterker geworden. Aan de eene zijde staan de oer-gereformeerden met een zekere afkeer van de cultuur, een zekere vijandschap tegen?over ,,de wereld". Aan den anderen kant de Jong?Gereformeerde stroorning met meer waardeering voor kunst, wetenschap, cultuur. Ieder zag sinds lang dat ?deze spanning op een hotsing moest uitloopen. En ?deze is er nu. Wat de gevolgen zullen zijn? Deze laten zich niet voorspellen. Zeker is wel dat een groot aantai gerefor meerden, waaronder ook leidende figuren, aan de zijde van dr. Geelkerken staan. De mogelijkheid dat heide partijen toch nog tot elkaar zullen komen, laat zich, gezien de scheuring die er is, niet denken, al worden wel pogingen g.vdaan herziening te krijgen van de be sluiten der synode. Ook kan men zich niet voorstellen dat de uittreding uit het huidig gereformeerd kerk verband - - zij het dan onder dwang - zich bepalen 1) Ik cursiveer. BRAZILIËEN DE VOLKENBOND Teekening voor ,,de Groene Amsterdammer door Joh. Braakensiek BRIAND CIIA.MHI;KI,AIN ..WAT /EGT LORRE DAN IK VER TIK Tl!" zal tot een groep Amsterdam. Vroeg of laat moet er wel een splitsing komen iir de gereformeerde kerken. Op verschillende plaatsen is nu toch al de synodale boodschap niet voorgele/en. Al brengen wij ons wel te binnen, dat conservatisme een sterke trek is in liet gereformeerde volk. Doch op tweeërlei mogen wij den nadruk leggen wat betreft de consequenties van den strijd. lo. Wat de synode aangaat. Dr. van Mourik Broek man heeft over de kern der quaestie een f ijn-ont ledend stuk geschreven in de Hervorming" van 20 Maart, waarvan de aandachtige bestudeer ing ie de r aanbevolen zij. Hierin verklaart hij noodzakelijk, dat de synode deed, zooals zij deed. Maar, zegt hij, zij is niet ver genoeg gegaan. Zij had niet alleen dr. Geelkerker,, maar ook zichzelf moeten vonnissen. Want, daar op gereformeerd standpunt de Heilige Schrift de norm der waarheid is. heeft niemand, ook de synode niet, het recht die verklaring zich toe te eigenen. Ook de synode blijft beneden den norm van Gods woord. Dit is de consequentie die de synode moet trekken. Het Calvinisme beschouwt den Bijbel als Gods waar heid, die het gezag in zichzelf draagt. Menschen, ook de hoogste kerkvergadering, missen het recht een bindende uitlegging te geven, omdat zij zich daar mede boven het gezag van den Bijbel zelf stellen. Op den bodem van het Protestantisme is geen be lijdenis-kerk mogelijk. De eenig ware belijdenis-kerk is de Roomsen katholieke kerk. Zij kent den Bijbel als Gods woord, maar zij zelf is het, die, krachtens de apostolische overlevering, de volstrekte autoriteit is, welke aan de Heilige Schrift geloofwaardigheid en de juiste uitlegging geeft 1). Gaaf de synode op haar weg voort dan moet zij ten slottt het Katholieke kerkbegrip aanvaarden, dus het Protestantsche beginsel loslaten ! 2o. De consequentie van den strijd, wat dr. Geel kerken en de zijnen betreft. Hij pleit voor de rechten van de geloovige wetenschap, wat de uitlegging van den Bijbel aangaat. De resultaten van deze weten schap moeten de Belijdenis corrigeeren. Hiermede tast hij het beginsel van het kerkelijk confessionalisme aan. De belijdenis wordt niet langer bindend gesteld heden reeds niet. Maar er is nog een andere consequentie, die, dunkt mij, door hem en zijn geestverwanten moet worden getrokken in de toekomst. Zij pleiten voor vrijheid van exegese en gewetensvrijheid. Dit doen zij als Protestanten. [Joch daarmede leggen zij in beginsel de laatste maatstaf der waarheid in den rnciisch. De Belijdenis zegt in Art. 5 dat de Bijbelboeken heilige waarheid zijn inzonderheid, omdat dat de Heilige Geest getuigenis geeft in on/e harten, dal zij van God ziirr". Hiermede is de Godsgctuigcnis in 1) Men herimure zich zon IK t Evangelie nier g de kerk mij nut bewoi g" VAN NELLE'S TABAK KWAÜITEIT den mensen als maatstaf van waarheid aanvaard. En de/.e kan, bij toenemende bewustwording, ook anders getuigen omtrent den Bijbel. Wie den Bijbel, die zichzelf niet verklaart, op zijn wijze, zij het dan krachtens geloovige wetenschap" verstaat, legt wederom het waarheidscriterium in zichzelf. Er is voor den meiisch, die de geldigheid van zijn ge weten vooropstelt, die de getuigenis van den heiligen geest in zijn hart vooropstelt, geen andere autoriteit denkbaar clan die welke hij zelf erkent, waaraan hij zichzelf onderwerpt. Dit is de consequentie van het Protestantisme die het vrijzinnig Christendom dan ook getrokken heeft in de tweede helft van de 19e eeuw. Daarom is voor ons, zij het in perspectief, de strijd Geelkerken, zooals wij al eenige maanden geleden in de Groene" verklaarden, een strijd om de vrijheid van godsdienst. De weg van de synode leidt naar Rome. De weg van dr. Geelkerken nu niet bepaald iraar het specifieke modernisme" - maar naar het vrije Christendom. DEN HAAG AMSTERDAM ROTTERDAM MODERNE LOOPERS