No. 2547 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND CHRISTINE VAN PISA DOOR NELLY KRUIZE De Middeleeuwsche feministe en schrijfster van beroep Het is moeilijk ons los te maken van het denk beeld, dat het feminisme van jongen datum is en in cien ouden tijd niets van een dergelijke beweging te bespeuren is geweest. \\ij zijn gewend geraakt thans de vrouwen op plaatsen te zien, zooals de universiteit, kansel, spreek- of leergestoelten, welke vroeger bijna uitsluitend aan <ie mannen gereserveerd varen, om niet te spreken van de beteekenis welke zij in de litteratuur heeft veroverd; terzijde gelaten de vraag of deze ver overing een volkomen geluk genoemd mag worden of niet, eveneens terzijde gezet de ietwat beangsti gende overweging of soms hier en daar de grenzen niet overschreden worden moeten wij ons toch .afwennen te denken dat de vrouw zien zoo laat eerst in de geschiedenis heelt verweerd tegen de .bestaande wereldorde. L-.cn zoo grootsche bewe ging als de tegenwoordige is er niet te hoeken geweest, doch wanneer wij ver genoeg terug gaan, tot in de middeleeuv.en, vinden wij den naam van een vrouw, die haar gehcele leven de vrouweJijke rechten heeft opgeëischt en verdedigd, in woord en schrift den handschoen opgenomen ,en gevochten heeft met machtige, bekende aan vallers. In haar ontmoeten wij tegelijk de eerste vrouwelijke beroepsschrijtsler, die haar brood moest verdienen met de pen om te kunnen leven ^n haar kinderen verzorgen. Niet dat zij de eerste schrijvende vrouw was, denken we slechts om maar een greep te doen aan Sappho b'.j de <ïrieken reeds, Maria van Frankrijk, haar voor gangster, doch zij was de eerste die moedig haar levensonderhoud durfde vragen voor het ver makelijke, onderhoudende en interessante, dat haar pen voortbracht. Die vrouw was Christine van Pisa, geboren omstreeks 1363 in Venise, gestorven, naar men gelooit, in 1430 in Frankrijk. Haar vader, de bekende Italiaansche. sterrekundige Thomas .van Fisa, werd, toen Christine .5 jaar oud wa« aan het hof van Karel den Vijlden geroepen, waar hij nis s'errekundige en secretaris werd aangesteld. Hij liet zijn dochter een uit stekende opvoeding geven en deed haar talenten door de beste leerkracnten ontwikkelen. Christine's jeugd was een van de gelukkigste, hetgeen /ij ook nooit heeft vergeten en het verlies daarvan haar gehcele leven Delreurd. Op haar löde jaar trouwde .zij niet Ltienne du Castel met wien zij zeer geluk kig werd. Haar geluk echter, duurde niet heel lang; haar vader stierf kort na haar huwelijk, waarop spoedig de dood v Igde van Karel ('en Vijfden, dien z:j hoog vereerde, en ais laatste slag trol haar het verlies \ an haar echtgenoot, /ij AWIS slechts 25 jaar 01:1! toen zij zich in deze droeve omstandigheden bevond, nog verhoogd door het verlies van al haar geld en goederen. Achter volgd door haar schuldcischcrs en moeilijkheden van allerlei aard, besloot zij het te onderne men haar brood en dat voor haar '.'? jonge kin deren met schrijven te verdieren. Noodgedrongcn begon zij haar loopbaan met het schrijven van luchthartige, onbeduidende mi:i'K-liedjes, welke in den smaak vielen van haar tijd en nik .gekocht werden. Daar zij aangenaam, makkelijk en geestig schreef, verwierf zij zich hierdoor reeds een naam. Van verschillende hoven werden haar jaargelden aangeboden, doch zij weigerde, niet alleen omdat zij voelde daarmee haar vrijheid te verkoopen, doch ook om in haar zoo gelietd Frankrijk te kunnen blijven, dat zij als tweede vaderland had aangenomen en waarvan zij zich .den geest geheel eigen had gemaakt. Tegelijkertijd werd' zij zich bewust nog een ander;; taak te moeten vervullen, want zij bemerkte met duidelijke ontsteltenis, welke treurige positie de vrouw in het maatschappelijke en zelfs in het huiselijke leven bekleedde. Zij Ontdekte dat weduwen en wee/en, hulpeloos achtergebleven na den dood hunner natuurlijke beschermers, weerloos en zonder eenig recht, bloot stonden aan de bedriegerijen en truken der mannen; zij zag hoe belachelijk de vrouwen werden gemaakt, en hoe ten haren koste, in ge schrift of woord, a! wat ir-an was, zich vermaakte. Zij trachtte met onpartijdigheid den omvang en de oorzaak, dezer meening te. verklaren, en ofschoon zij met treurnis bekennen moest dat vele harer sexegenooten zich de/en spot en goedkoope geestigheid, waardig maakten, protesteerde zij heftig tegen een dergelijke onridderlijke en on rechtvaardige houding. Zij besloot haar talent volkomen ten dienste te stellen aan dit doel en schreef vi,l heiligen ijve", haar geestig b ginstuk ,,ü.phre au Uio.n o'Auteurs", een soort brief, zoogenaamd opgesteld door rille vouwen, die zich over ec_:i oneerlijke of Uit hartige behandeling van de zijde der mannen te beklagen hadden, opgedragen aan den god der liet de. Cupido verklaart zich natuurlijk onmiddellijk op de hand der beleedigdcn en Christine ontwikkelt zich als een vitstekendc, onpartijdige advokaat, die met een eerlijk, wel onderlegd pleidooi zon /rak verdedig'. Moedig en zonder aanzien des persoons, viel /ij schrijvers WAT KINDEREN DRAGEN Teekenfng voor de Groene Amsterdammer door S. Desagn Voorjaarsj irk van hch; gele wollen stof. Zwart b >rd;iurscl, zwart: kno.ipeti. Kraag en nioiiwops'agen wit. Jurkj; van roode en witte ruitstof. K 'loopjes en biezen rood. Kraagje en niouwopslagen wit. Jongenspakje va i licht groen linnen. Ceintuur, kraag en mouwop l.-gen wit. aan, die zich. ;:;;n bovengenoemde zonde hadden schuldig gemaakt. Zij d-.irMe liet zelfs wagen, den beroemden, veel geliefden Jcan d? Meim, den .schrjver va;i den ,,Roman de la R<;se", die op weinig vleiende en zelts helecdigcnde manier al wat vrouw is hekelt, te krüiseeren. Natuurlijk trok zij zeer de aandacht met een zoo onverschrokken uitval op het werk van dei' tot hiert-u- vi-iv.tgod-.-n meester. Doch hoewel /ij den haat v;-n velen tot zich trok, verwie'ïz'j zich als groote verg .ling de vriendschap van eenige harer machtige tijdgenooten. (Jok viel er nog een ander resultaat te boeken, een van veel gewichtigp'r en grooter draagkracht en dit is. da! haar werkje de aan leiding is geweest van het ontslaan cener littera tuur, welke tot doel had, de vmv eu haar rechten te verdedigen en hoog te kouden. \Vii zie", mannen z.ooais Mathicu Thomas, Jeau Bouchet, |e'>n Marot der vrouweneer 'naar eigen, werkelijke plaats geven in hun geschriften. \ls vervolg op haar eerste boek, zag het licht: , l.c Dit de la Kose" nog rechts'reekscher en onmiddellijker gericht tegen den geest van den ..Roman de la Kose", steeds afgewisseld door kleine, vlotte, geestige balladen. Zjj stelde vast, oordeelde, doch had niet den ruimen blik, een groot, algemeen overzicht over den toestand te geven, of de consequenties van een hervorming te overzien. Als tegcnluingsel van de zwoele liefde welke Jean de Mei'n beschrijft in zijn boek, heeft zij met buitengewone tiinlvid eu sierlijkheid een herderiuncliefde weer trachten te geven en den ongekunstelde!! eenvoud van hel landleven. Buiten de/e werken, welke alle, /->eals wij zagen, een bizonder doj op 'i oot; hadden, heeft zij nog vele religieiise gedichten, overdenkingen en gebeden geschreven, ook zag een soort i-thica het licht (opgedragen aar, haar zoon), waarin zij de deugden wilde onderwijzen of tenminste hou waarde probe.rde te too-ien. Hoe Chrisiine's meeniug over de vrouw luidde, zie;i wij behandeld in een ander geschrift, dat den titel draagt van ,,l.:i cite des dames". Dit gedicht, allegorisch zooals al haa1' werken r. u tiie van haar tiidgenoo;cn, geeft m ce" lietïijken vorm haar opvattingen weer. De vrouw, volgens Christine, is in de allereerste plaats: moeder van het gezin, daarna cchtgcnoo'e. waaruit volg'. dat zij zich met de hiiishnüdiiig eu kinderen moei bezig houden. Deze plicht wordt ais eer1 hooge, moeilijke taak beschreven, welke met toewijding, nauwgezetheid er' k:mst/imiigheicl moet worden volvoerd. Ze acht het niet ouder zich, de kkiuMe oiidcrilceleu \an de l".ush"Uih'ng te behandelen en de belangrijkheid daar\ai- a;iu 'e tooneu. Zij tracht steeds duidelijk te maken h"e de vrouw daar haar hesle plaat;, vindt, haar natuur lijke gaven het meest ontwikkelt en haar waardig heid hoog k, 'i 1 1 houden. Doch en hierop legt zij griMleu nadruk :<:>n de vrouw moet de gelegen heid opengesteld worden zich geestelijk, zoiukr eenige beperking te ./ut wikkelen, in geen enkele wij/c daarin te kort gedaan worden, leen wijde, ruime ontwikkeling kan nie, anders dan aan haar/el!, haar kinderen en haar huisgezin ten Natuurlijk bekommert Chris! ine zich niet om hi-t vraagstuk hetwelk tegenwoordig dri'igend de aandacht itiroent - van het ongehuw de n'-ei.-je, rl:iar du, zooal.- vanzelf sprekend, óf ondi-r de hoede bleef harer vrw:mten, zelfs van heel verre, "f in het klooster ging. De standen of liever de maat<ch-<ppelijke groepen: kerk, slaat er: huisgezin, waren veel scherper omliind en in deze drie cirkels werd elk individu op genomen. zonder onderscheid van rau<; of stand. \\ at haar stijl betref', zien we dat haar zinnen onevenwichtig gebouwd zijn, zwaar bevracht met middeleeuu.^che uitdrukkingen, onvolledig en vol fouten, hetgeen het Ie/en h:irer geschriften in de oorspronkelijke taal, vermoeiend en moeilijk maakt. Ze heeft echter eerlijk getracht de Fransciie taai van die eeuw wat lenigheid bij te brengen. wa.t luchtiger te maken, doch ofschoon dit pogen niet goed gelukt is, heeft zii de verdienste haar navolgers den weg te hebben gewezen naai' een ve''fijniiig er: verbreeding der taal. Het schijnt dat zij tot in haar laatste dagen geschreven heeft en met dankbare, overstroome'ide vieugde heelt zij nog de tödingen gehoord van Jeanne d'.Arc, die l-ïankriik trachtte te verlopen van ''et juk der Kngelschen. Van haar ei 'de weten we niets, doch wo zien dal haar Kleeke.iis als historiker. moraliste en dii hteres heel groot i> geweest en belangrijk zal bh.iven in de geschiedenis der middeleeuwen, welke ook d.: on/e is. Van haar wordt de spreuk bewaarheid: Ft ? '-s oeuvres lui survivront". DRINK WEINIG MELK maar goede melk, van betrouwbaar GEZOND VEE. HOFSTEDE OUD-BUSSEM, KERKSTRAAT 187. TELEFOON 493-44.