roene lammer eekblad voor Nederland Cognac M a r t e 1 1 ONDER HOOFDREDACTIE VAN Redacteuren: H. BRUGMANS, TOP NAEFF Secretaris der Redactie : C. F. V A N D A M Uirg. : N.V. DE GROENE AMSTERDAMMER OPGERICHT IN 1877 No. 2549 G. W. KERNKAMP EN G. NCLST TRÉNIT KEIZERSGRACHT 333 AMSTERDAM Interuiovon TOE AND HEEL ZATERDAG 10 APRIL 1926 DE STEMMING OVER DE SCHADELOOSSTELLING DER DUITSCHE VORSTEN DAAR de handhaving van de Duitsche republiek een van de voornaamste pijlers is, waar het nieuwe Europa en de wereldvrede op moeten wor den gebouwd, is dit gebeuren niet alleen voor Duitschland, maar voor de gehetle wereld van ont zaglijk belang". Het gebeuren", waarvan hier wordt gesproken, is de stemming, die eenige weken geleden in Duitsch land werd gehouden over het communistische voor stel om een plebisciet te doen plaats hebben, waardoor het Duitsche volk zal uitmaken of zijne gewezen vorsten zonder schadeloosstelling zullen worden onteigend. En het hier boven afgedrukte citaat is ontleend aan de redevoering, waarmede de heer Vliegen het Paaschcongres van de S.D.A.P. heeft geopend. Bij zijn overzicht van de voornaamste gebeurte nissen in de buitenlaiidsche politiek maakte hij ook gewag van de schadeloosstellings-kwestie; hij her innerde er aan, dat de vorstelijke families een rekening hadden laten indienen, waarop de gezamenlijke vorderingen een bedrag van 2' , milliard goudmark bereikten, en betuigde ironisch zijn dank voor den onschatbaren dienst, dien zij daarmede aan de republikeinsche gedachte hadden bewezen. Immers, door hun inhaligheid hadden zij juist bewerkt, dat niet minder dan 13 millioen stemmen zich hadden verklaard voor het houden van een plebisciet. Daarin zag hij blijkbaar een bewijs, dat ,,de republikeinsche gedachte" veld had gewonnen: althans, de uitslag van de gehouden stemming had volgens hem deze beteekenis, dat ,,het effect van Hindenburg's verkiezing tot president erdoor te niet is gedaan". In dit oordeel staat de heer Vliegen niet alleen. Het groote aantal stemmen, dat het communistische voorstel verwierf, is voor de meesten een verrassing geweest; ook heeft men in bladen van verschillende richtingen een soortgelijke conclusie kunnen lezen als die, welke hij trok, n.I. dat er in Duitschland toch meer republikeinen zijn, dan men gemeend had. Voordat ik op deze conclusie iets ga afdingen, wil ik een en ander aanvoeren, dat de ant (monarchale beteekenis van de gehouden stemming juist kan vernoegen. In de eerste plaats dan: het initiatief daartoe ging uit van de communisten; de sociaaldemocraten liepen er aanvankelijk niet warm voor, zijn dit pas gaan doen, toen zij begrepen dat de communisten anders van de gelegenheid gebruik zouden maken om onder hunne duiven te schieten. Maar het vaderschap van het voorstel bleet aan de communisten; reeds daardoor konden een aantal kiezers, die overigens den inhoud van het voorstel nog niet zoo verkeerd vonden, worden afgeschrikt. Vervolgens was deze stemming eigenlijk maar een proefstemming; er moesten alleen zooveel stemmen ten gunste van het voorstel worden uitgebracht, als noodig was om het eigenlijke plebisciet te doen plaats hebben, d.w.z. 4 millioen kiezers moesten zich er vóór verklaren. De/e omstandigheid zal de opkomst van de kiezers vermoedelijk niet hebben bevorderd; er zullen er wel velen geweest zijn, die, in de meening dat de 4 millioen toch wel zou worden gehaald, het aan anderen hebben overgelaten dit resultaat te doen bereiken; deze gemakzuchtige!! zullen dan gedacht hebben: wij kunnen ons de moeite van den gang naar het stemlokaal nog sparen totdat het ineeneiis is. tot het werkelijke plebisciet wordt gehouden. Ondanks dit alles nu is het benoodigde aantal stemmen verre overtroffen; niet 4, maar l,'-i millioen kiezers (en kiezeressen) hebben zich vóór het voorstel verklaard, eu daarmede dus tegelijk al uitgesproken, dat zij aan de vorstelijke families geen schadever goeding toegekend wenschen te zien. Zijn er dus in elk geval 13 millioen republikeinen in Duitschland? in elk geval" moet er bij; want het is immers mogelijk, dat er ook nog republikeinen worden gevonden, wier gevoel van billijkheid zich verzet tegen een onteigening zonder eenige schade loosstelling. Gesteld dat dit zoo ware, dan zou iemand kunnen opmerken, dat het aantal republikeinen in het laatste jaar niet sterk gestegen is in Duitschland. In April Hl'25, bij de verkiezing, waardoor Hindenburg het presidentschap der republiek heeft gekregen, werden ophem(om ronde getallen te nemen) 14.1)48.(KMI stemmen uitgebracht, op Marx, den candidaat der republikeinsche partijen, 13.7(iO.OOO en op den commu nist Thaelmann l .931.0(10 stemmen ; telt men die van Marx en Thaelmann samen, dan komt men tot ver boven de 14 , millioen. Nu behoorden tot deze republikeinsche" stemmen ook die van het centrum, dat niet urn priucipieele, maar om opportiinileitsredeneii vóór de republiek is; maar men moet aan den anderen kant niet ver geten, dat niet alle centrum-kiezers liet parool om op Marx te stemmen hebben opgevolgd. Intusschen, ook al zou men moeten aannemen, dal in April l(J2öruim 14' , millioen kiezers getuigenis hebben gegeven van hunne republikeinsche gezind heid, dan toch zou het onbillijk zijn uit het aantal van 13 milliocn stemmen, dat zich thans voor het commu nistische voorstel heeft verklaard, te concludeeren tot een achteruitgang van het aantal republikeinen; zoo straks zijn de redenen genoemd, waardoor de stemming over dit voorstel werd gehandicapt. Maar, afgezien van elke vergelijking met het aantal stemmen, dat in April H'25 op de legencandidaten van Hindenburg werd uitgebracht, lijkt het ons niel geheel juist, de 13 millioen kiezers en kiezeressui, die hunne stem gaven aan het communistische voorstel, tot voorstanders van de republiek te verklaren: zoomin als wij, wanneer straks, bij het werkelijke plebisciet, het dan vereischte aantal van 20 millioen werd bereikt, daaruit zouden durven concludeeren. dat slechts een minderheid van het Duitsche volk monarchaal gezind is. Want er is niet gestemd, en er zal straks niel ge stemd worden: voor of tegen hel behoud van de republiek, maar vóór of tegen het onteigenen van de vorstelijke families zonder schadeloosstelling. En dat is iets geheel anders. Onder de Duitschers van den ouden stempel, die geen vuriger begeerte hebben dan het herstel der toestanden van vóór den oorlog, zuilen er wel zijn, die het een sclmrkeiistreek noemen, om aan il e ge wezen koningen, groothertogen, hertogen enz. niel hel volle pond uit te betalen. Maar vermoedelijk zullen er onder hen. die in hun hart trouw zijn gebleven aan de monarchie, nog veel meer worden gevonden, die een beetje zijn geschrok ken van dat bedrag van 2' , milliard goudmark. dal de advocaten van de vorstelijke families zoo nctje> hebben uitgerekend. En zich ook hebben geërgerd aan sommige po^ieu. die op een enkele rekening voorkomen, /oi.aK pen sioenen wegens diensten van /ei, mticmi-n a;"-d. waarvan de Rekenkamer moeilijk kan ve: :.'??':?. :i. dat zij in \ land*, belang /mi verriihi. DE GROENE AMSTERDAMMER INHOUD: li. 7. 'J. 10. Prof. Dr. G. W. Kernkamp, l)( ^tftnmtin: -ie/ tl f *ï>iaüi'l<i<>**tcllini: tier Dititst'he Vorken. Joh. Spakier, I1<ie\'cn uit Suriname. Air. <i. H. Arnhardt ,|r., Oneerlijke iiml'tenai en -Jol). Draakensiek, D f h'inkiite u-etten in l-'r,tnkr:jl,. Prof. Di. H. Brugmnns, .?\ni>/<T</<jmsr//< /$//>"nilerhedt'n. Dr. u. Slijper, l-'.en nmrliiripir L. J. Joi daan, Di' :nuk Geelkerken. Annie Salomons, BijkomKti^hciien. Dr. Jac. P. Tllijsse. Uit tit' \uniut. lis. M. Rogge, Voor Vrouwen. Top Naeff, Dram. Kroniek -?O, van Tn -scnhroek, Toc^cp.iste Kunst. Herman de Man, Holt. Tufereelen. Carry van Bruggen, tiie/>en -- Henrik Silmhe, l k /e categorie vaii luvale onderdanen /.il in ge dachle hit helastingbillet reeds hebben aanschouwd. waarop /ij straks zullen bcmeikcn, dal liet vaderland zich van /ijn schuld legen de gewezen soiivereinen hielt gekweten. De 2' , milliard goudmark /uilen \an de belaslingbelalers niel behoeven Ie «orden gceischt : zun'n vaart zal hel niel loopen ! mii de zaakwaarnemers van di- ver-ten valt nog «el !e pralen; daar is een commissie uit den Rijksdag trouwens al lang niee lu/ig: lu' is alken maar Me \ raag, hocxeel ei /ai « orden algedongen. En juist omdat de Rijksdag Oaaroxei nog niel lol een Melhuliei hes-hul N Bekomen, kan hel uien k«aad zoo ,/a! menu;.,: gedacht hebben om akasl maar , m n hei ', o< ?: -' i. i i ie! eon in m M is l en Ie stemmen: hoe niet r <tcmmu. Mal haalt, des H meer «ordt de schrik erin gebracht: de gewezen vorsten zullen begriipeii. dal hun het Mek.-el op den neus /ai vallen. als ze het onderste uil Me kan «illen hebben: de fv'uk'sdag /al e1' uil keren, dal IIM. om U1 \oorkonien dal bij plebisciet «ordl besloleil geen ceiil schade vergoeding uit te keercn. het b., ilrag \an deze laaislc zooxee! dien! Ie verminderen, dal hel kan «'orden .gebillijkt Mooi' elk. die /ilK legeno\er gcuezeii i''; -1i1: /lel1 oiet ,iau Mie;--lai \\ \( vihn!Mig maken i o; !:)[N! ..u', tie U s M K- uil ei'.1 L;<. honden M^nimine '? . o! \\' Mi', o ot.' l ok h 1.1 i . i .v t : i U i i iou ai elia!( 'd i f j ni ":iki-ir.--'.'ln m'Zimlheid ? :io :(i ' Duil-elu '?'?>]]?( /on