rocne ammer voor Nederland later urotfött TOE AND HEEL Socïts ONDER HOOFDREDACTIE VAN G. W. KERNKAMP Redacteuren: H. BRUGMANS, TOP NAEFF EN G. NCLST TRÉN1T Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM KEIZERSGRACHT 333 Uitg.: N.V. DE GROENE AMSTERDAMMER A M S T E R D A M W. A. URBAN AUTOSTALLING Frankenslag l 2 Handel in auto's en toebehooren SCHEVENINGEN OPGERICHT IN 1877 No. ZATERDAG 17 APRIL DE VERGADERING DER CHR. HISTOR. UNIE TOEN de vorige week de heer ter Haar de algemeene vergadering van de Christelijk-Historische Unie opende, zei hij: De politieke toestand in ons land levert op het oogenblik n beeld van verwarring en onzekerheid. Mede van ons, van deze vergadering, zal het afhangen, of de verwarring voor klaarheid, de onzekerheid voor zekerheid zal plaats maken. Zoolang deze er niet zijn, zal het niet mogelijk blijken, vruchtdragend werk te verrichten". Het belangrijkste onderwerp, dat de heeren bezig hield, en waaromtrent de heer ter Haar de hoop uitsprak, dat er klare wijn zou worden geschonken, was: de jongste kabinetscrisis, met name de kwestie van het gezantschap bij het Vaticaan en de houding, die de Chr. Histor. Kamerfractie daarbij had aan genomen. Voor deze fractie, die daarin e!e leiding van den heer Snoeck Henkemans volgde, was de handhaving van het gezantschap in strijd met dj protestantsche beginselen; daarom stemde zij voor de motie van Ds. Kersten tot opheffing van den post bij hetV'aticaau, ook al had zij de zekerheid, dat bij aanneming daarvan de coalitie zou worden verbroken. Men wist, dat n van de vooraanstaande figuren in de Chr. Hist. partij een andere meeuing was toe gedaan, nl. de oud-minister Dr. de Visser. Maar hij was lang de eeiiige Chr. Histor. grootheid niet, die ter wille van de samenwerking met de overige rechtsche partijen het beginsel op non activiteit wilde stellen. Op de bovenbedoelde ver gadering van de Chr. Hist. Unie gaf het Herste-Kamerlid Jhr. de Gijselaar te kennen, dat hij de kwestievan het gezantschap van luttel beteekenis achtte. En den volgenden dag verkondigde de Chr. Histor. Baron de Vos van Steenwijk in de Eerste Kamei zelf, dat niets hem liever zou zijn dan het herstel der coalitie; over het gezantschap liet hij zich niet uit, maar zijn lofrede op het Kabinet-Colijn rechtvaardigt de onderstelling, dat hij, evenals zijn collega de ijsclaar, onze diplomatieke vertegenwoordiging bij het Vaticaan niet voor een zaak van zooveel belang houdt, dat wegens haar de coalitie moest worden opgezegd. Over dit geschilpunt nu, zoo mocht men verwachten, zou de vergadering der Chr. Hist. Unie een besliste uitspraak doen hooren; zij zou zekerheid geven, of de partij in haar meerderheid zich achter den heer Snoeck Henkemans en de Kamerfract ie schaarde, dan wel of zij het door hen gevoerde beleid afkeurde. Dr. de Visser leidde het debat in met een uitvoerige rede, waarin hij erkende, dat het Chr. Histor. beginsel zich verzet tegen een gezantschap bij het Vaticaan. Maar er zijn beginselen en beginselen; sommige behooren tot een lagere, andere tot een hoogere orde; de laatste zijn de absolute beginselen; daarmede is het geweten gemoeid; met zulk een beginsel mag men nooit in strijd handelen. Maar tot deze categorie van onschendbare begin selen behoort niet het protestantsche principe, dat van geen gezant bij het Vaticaan wil weten. Dit principe moet wijken, zoodra het in botsing komt met een hooger belang, in het gegeven geval hiermede, dat er in Christelijken zin wordt geregeerd; dit laatste doel nu kan volgens Dr. de Visser alleen worden bereikt door samenwerking van de groepen ter rechterzijde. Tegen hem kwam de heer Snoeck Henkemans in het krijt. Eigenlijk verschilde hij met zijn tegen stander alleen op n punt van meeding; maar op een belangrijk punt: in de waarileei'ing van de coalitie. Zeker, ook hij verklaarde de rechtsche samen werking op prijs te stellen, maar: er moet /iju een samenwerking van vrije mannen, waarbij de belangen van iedere groep worden geëerbiedigd; geen samen werking, waarbij de eene partij zich onvoorwaardelijk aan de andere onderwerpt; geen samenwerking onder Roomsche overheersching. Met dat laatste was de kwestie, die in de Chr. Hist. gelederen oncenigheid heeft verwekt, in het liart geraakt. Het gezantschap bij het Vaticaan is eigenlijk maar de aanleiding geweest tot het uitslaan van een brand, die allang smeulde. Onder de kiezers, aan wie de Chr. Histor. partij haar Kanierniandaten dankt, zijn er velen, die zich hoe langer hoe meer verontrust voelen door de wassende macht van de Katholieken; die met leede oogcn de oprichting van een K. K. universiteit hebben gezien; wien liet te- kras werd, toen onder het kabinel-Rnys zoowel de im'nisterpresidcut als de voorzitter der Tweede Kamer tol de R.K. partij behoorden: in wie het geiizenbloed begon te koken, toen het Eucharistisch congres te .Amster dam bijeenkwam. Bij deze elementair \oelende en van hoogere politiek gespeende kie/ers geraakte de coalitie gehaat, omdat zij had geleid tut ..Roomschc nverheerscliing". Van deze .soort van Chr. l listorischeii is de heel Snoeck Henkemans de vertegenwoordiger, /.ij vormen vermoedelijk de meerderheid zijner partij: volgens de krantenverslagen viel ook op de vergadering der Chr. Hist. Unie de meerderheid hem bij. Hij wilde het nu uitgemaakt hebben, of de partij liet met hum, en met de overige leden zijner Kamer fractie die voor de motiV-Keistcn gestemd hadden. eens was of nie't. Werd hun houding atgckeurd, dan zonden zij de conclusie daaruit trekken en hun man aat als Kamerlid neerleggen. De vergadering had liet iu hare hand um hierover een beslissing te nemen; de door de afdeeling Scheveningen ingediende motie bood haar daartoe de gelegenheid; bij verwerping daarvan zou hij weten wal hem te doen stond. Deze motie luidde: ,,De Chr. l list. Unie, gelet op de politieke gebeurtenissen der laatste vijf maanden, spreekt zich bij vernieuwing uit, geheel in overeen stemming met de houding der Chr. Hist. 'l weede Kamer-fractie, tegen instandhouding of herstel \an liet gezantschap bij liet Vaticaau". Bij de toelichting ervan zei de afgevaardigde van Schevcningcn nog eens uitdrukkelijk, dar de motie beoogde ,,klaarheid te brengen" zooals de Voor zitter gehoopt had ! Zou men trouwens van Schcveuingers iets anders verwachten, dan dat zij er haring of kuit van wilden hebben? Maar dit lag niet precies in de bedoeling van Dr. de Visser - en vermoedelijk ook niet in die van de meeste hoogwaardigheidsbekleders bij de Chr. Histor. Unie. De rede van den oud-minister was niet uitdagend, maar verzoenend. Hij zei het zoo mooi in zijne pero ratie: Wij allen staan en blijven op Chr. Histor. grondslag, het program der beginselen is ons aller program. Maar hij den opbouw kunnen verschillen openbaar worden omtrent vraagstukken van inrich ting en architectuur, die tot wrijving aanleiding geven, maar die nooit de begeerte mogen doen verflauwen, door gemeenschappelijke saiuenweiking de politieke Chr. Histor. woning te voltooien. Op die broederlijke gezindheid, op het onderling vertrouwen, dat daartoe noodzakelijk is, doe ik een dringend beroep". Maar nauwelijks had hij uitgesproken, of de Sch"venin<?ers trokken het mes e1: wilden bloed zien. DE GROENE AMSTERDAMMER I' r ij s per j a a i~ g a n ^ ? 10.-- - bij vooruitbetaling Per No. lifi Cent. Advertentiën ? 0.75 per regel INHOUD: 1. Prof. Dr. G. W. Kernknmp, De i-trgMicrina Jcr Clir. Hist. Unie. 2. Mr. H. van riolhnis, Conuuuiitile Aesttietiek Dr. L. H. Grondijs, Over den .\\ystieken Stant. o. Kapt h. d. J. G. Sinia, Wat gebeurt er in Atjeii? |dh. Braakensiek, Dr. de Visser np c terg. der 'Christel. ;/is( Unie. 4. Dr B. Raptschinsky, n.s/o/Vu'sA'v <~n S'Wfliwa. 5. i)r. S. A van Lmiteren, l:it de .Yni. U'ijs«ci rige In'H'Ciïiiig L. J Jordaaii, De Se/mk. Annie Salomons, Bijknmstig/ieden. Dr. Jac. I'. Tliijsse, (.;/( t/e Natuur. LLIis.'M. Rogge, Vour Vrouwen. Constant van VVc^sern, Af;;-/<7>: in <ie l i"»;dstitil. Jan Voskui], Het restiiureeien ran elü[Lleri;en. A. Plasschaert, Sehilderknnstkroniek --Constant van Wessem, Mn:iek Geor^e van Haemdonck. l lel \'<>i"jiliii. 'i heo J. Thijssen, Hel /'iiedu^'i^^e'i C'-n^re^. ihr. Mr. H. Smi^ai-i't, ()/' ''<'?' '".V<-/i".';;/>r/;; ;-; ' 0. 7. 9. III. l 1. 'l 'i/A-i/A. 1.. j. Jurdaan, /Ï/KM H/U', - Httu van hioek, 'iii'itep.iste Kunst. Coi.ii-lis Vi-1ll, UYIcrr ui \.-ii --- !r j van i\< u i (niys, (.'< 'luln^e/uL'. llaibaio^a, ( /( id'n (irrm-i iifcniMf. '.V ?< K. ru/i \ li/n:eii. S, Li- i-Ybit', ;>f .S/urn; iteinllit'-n ? e'h.M'ivai in-, C/iinietif u (.'el 1_', /', /r; ' l l/ /K i K/ui/.M/m /'.' run ./'"''/''. Omslag : ,s'/-<7/v i.'.'.'A'Vfhvi nijviK'Ksi'l- Joh. liraaken.-ii.-k, /u :./:/,?'. i Ie/i*/ />i't>Lii (tiunhi Kersen Pralines l Bijzonder- frissché? ::.^aangenamesmaak ] cp de ft naam yiinjêvj aan etf.rt vndctAsifU van afe i-,ii -Jak daarna kwam het aanbod \an uV;i \\e-r Snoeck Henkemans om hari-kari te plegen, al- <>,? niut ie-Sehe'.?eiiiilgen werd verworpen ' Het dreigde mis te loopen niet de broeder^:jk( L'.e/iiidheid in het ouderling vertrouwen. Hu het werd er niet heler op, toen Jhr. de liijseiaar i Ie \ergadering irriteerde door ete geringschatte-Héle wij/e, waarop hij over ,.de kwestie van het ge/;mt-ch.'ip" sprak; /ootl.it hij zelfs vaneen Leidena::r te lïoi.ren kreeg, ilal tic /e hem waardeerde als mensch. maar niet als lii) dei Chr. Hist. Urne-! Maar gelukkig daar verscheen Mr. >cliokking np het podium. ,.De vergadering juichte en zong hem toe: Dat 's Heeren ze'gen op U daal'.' Waarop Mr. Schokking in overweging gaf. elai men ..om geen verkeerden indruk naar buiten H- vestigen, geen uitspraak zou doen dan eene, die' allen bevre digt". Daar dn laatste nu blijkbaar onmogelijk wa.-, werd ,,onder algemee-ne instemming" beMoteii. alle moties in te trekken en heek-maal ..geen uitspraak te doen". Op zijn request om ..klaarheid en zekerheid" had ilc heer ter Haar nul gekregen; maar ele eenheid tier Unie was volgens hem gered. Hn Dr. ele Visser -prak ter zijde: Jilll //IJ\l>'Cll. Jiin f/ll\:i>f!l l lunst \ /c/ tic Ion in i/iuitf.' K K R N K A M i'