No. 2551 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND BOUWSTOFFEN, MAAR GEEN HUIS DOOR DR. U. HUBER NOODT T U R K IJ E'S NACHTMERRIE Teekening voor ,,de Groene Amsterdammer" door Joh. Braahensiek Nicolas Ségur, Ie Génie Européen. DE tijd is nog ver, dat de Vereenigde Staten van Europa werkelijkheid zullen zijn geworden. 'erder nog, dan velen denken. Maar ondanks alle .apering, verdeeldheid en reactie trekt zich de bechaving van ons werelddeel al meer en meer samen. !et verschil tusschen de nationaliteiten van Westuropa, hoe scherp ook nog, richt zich naar een kere nivelleering en naar een onderscheid van ;eestesgesteldheid, dat op een geheel ander plan ligt an dat der-zg. typische eigenschappen" der volken. 'elfs zou men de Europeesche cultuur op ge vaar af, te simplistisch te schematiseeren en bloc kunnen :ellen tegenover de Aziatische en de neo-angelaksische Noordamerikaansch-Australische beschang. En daar het centrum der maatschappelijke ontikkeling neiging vertoont, zich te verplaatsen uit nze landen naar andere deelen der aarde, is allicht et oogenblik gekomen, den algemeenen cultuuriestand van het tegenwoordige Europa te analy:eren, en zoodoende na te gaan, uit welke elementen e geestelijke beschaving bestaat, die ons beheerscht, n of zij de energie zal bezitten, ook wanneer zij op en achtergrond zou worden gedrongen, zich verder ontwikkelen, of dat zij, zonder meer, ten doode is pgeschreven. Deze studie zou, hetzij door een .uropeaan of wel door iemand van elders gemaakt, toeten gegrond zijn op feiten en geheel vrij moeten ijven van metaphysische speculaties. Tot het ontzaglijk materiaal, dat hifTrvoor noodig is, rengt Ségur nu het zijne bij. Doch zonder eenige nclusie te trekken. De schrijver totnogtoe in oofdzaak bekend om de publicatie zijner Convcrsaons avec Anatole France geeft ons een verzameling ;says over een reeks grootu Europeanen" op het ;ebied van philosophie en letterkunde, toont ons hun 'erk, dat hij, als goed leerling van Taine, het resultaat cht des conditions de la race, du milieu et ilu moment. ij stelt den lezer voor een bonte rij intellecten (de pstellen zijn van uiteenloopende data), maar waar ij verwachten de groote lijnen, die het te onder'eken terrein omgeven en indeelen, te zien geschetst, aar vinden wij niets, of zoo goed als niets. Blijkbaar 'eest de schrijver, door te veel te zeggen vervelend worden; en zou houden we een (of: het) probleem ver, om zelf op te lossen. Onze gegevens zijn overigens breed genoeg. Wij «schouwen de geboorte der Grieksche tragedie nder leiding van Nic-tzsche, na ontroerende bladjden over France te hebben gelezen; van Tolstoj en sen keeren wij onzen blik naar Dante; en na ons op asrnldere wijze de beginselen van Bergsons stelsel hebben verklaard, wijdt Ségur tintelende, soms heel ndeugende- bladzijden aan de ontembare hartschten van Madame de Noailles. Hij deinst nu eenaal voor geen verschillen terug, heeft er geen zwaar tegen Maeterlinck tot kouten uit te noodigen zich eenige oogenblikken later geïnteresseerd te rbazen over Einsteins meedoogenlooze theorieën. De keus der onderwerpen verbaast den lezer op het rste gezicht. Waarom juist Keats, waarom Loti? ,aar wij begrijpen al spoedig, dat de schrijver op:ttelijk uiteenloopende gestalten heeft besproken, e voorbeelden der Europeesche" mentaliteit et nog meer, dan technisch noodig was, te beperken. De hoofdzaak is natuurlijk de behandeling. Het hijnt wel, dat de tijd definitief voorbij is, dat men n Franschen bekrompenheid kon verwijten, waar ;t 't observeeren en begrijpen gold van wat uitlemsche genieën voortbrachten. Of vertoont zich 'k hier het verschijnsel der internationale nivelering, waar ik hierboven van sprak? Men kent de 'agicomedie der omwerking" van Shakespeare door ucis. Terwijl sinds De Voguëde Russische litteratuur n Franschen lezer bijna genieengoed is geworden, nu een Ségur op zeer bevattelijke, maar geenszins verstandige wijze den onkimdigen lezer inlicht er het oeuvre van Ibsen. Het boek is niet groot, jna driehonderd pagina's van het gewone romanrrnaat; de wijze van uiteenzetting is dus beknopt, er en daar vrijwel aphoristisch. Doch dit schaadt et aan de diepte van opvatting of aan de juistheid n conceptie. Zoo schrijft hij b.v. over Tolstoj: Door de kracht en den klank zijner woorden, die leken op schitterende daden, heeft Tolstoj zeker et voor de grootheid, maar voor den naam en het 'estige van Rusland evenveel gedaan als Peter de roote. Europa hield dertig jaar lang de oogen op die pen gevestigd, zooals het ze vestigt op den degen van een veroveraar. . . . Lang voor zijn dood beïnvloedde de schrijver van .Anna Karenina niet meer de ver beelding en liet brein zijner lezers, maar hun ziel". En over Ibsen: De ziel van l lenrik Ihsen werd, zonder zijn geloot' in het ideaal op te geven, het tooneel van alle twijfeling en alle ontgoocheling, die het eind der negentiende eeuw doorkruisten. Dat kunst en leven niet niet elkaar in overeenstemming /ijn te brengen, dat de liefde zich verbreidt en zich geeft, en dat het individualisme zich concentreert en zich afzondert, - dit feit bleek Ibsen in al ziin raadsel achtige grootheid. En zijn genie, steeds op de wijsgeerige problemen gericht, schiep er behagen in, bleef er bij stilstaan, de/.en al,inden strijd te volgen tussclien moraal en natuur, heidenseh en christelijk ideaal, dat sinds eeuwen het meiischdom verdeeld houdt". Hier en daar teekent Ségur even raak in enkele woorden slechts, l.oti heeft volgens hem het geheim ontdekt tic trnnsjonnci' des imifs i'» airi'sst's; Madame de Noailles wilde de natuur heroveren door de liefde et, se faisant s/icnr des plantcs, cl/c c/iantti les saisuns, adiira les licrhes, carcssa les Ic'gnines, flirlu presi/ue uree les /mits. . . . Toch nopen soms epitleta, kor'e definities, zelfs g heele beschouwingen, tot tegenspraak. Is fruielies het juiste adjectief voor de bonte liaisons van Loti? Gelijkt O/Jiing en Vrede op een gothische kathedraal? Verdient Anatole Fraiue's Jeannc d'Are het vernie tigende: lentative nntl/ienrcnst' et nianqiiée'? Niet bij den goeden meester leerdet gij dit koelbloedig exccuteeren ! Tocc|ueville noemt hij ergens fniid. En hoe gaarne zou ik de eerste twintig bladzijden van het boek eens wat nader beschouwen ! Want, om het zacht uit te drukken: des schrijvers opvatting over den invloed van de achttiende op de ncgentiendeeeuw wijkt af van de bestaande begrippen en is maar niet zonder meer klakkeloos te aanvaarden. Zij maakt zelfs korzelig: Matinee Barrès Ie ilernicr enfant désordunnévan . . . . Rousseau ! Na lezing van dit merkwaardige boek heb ik ge zocht naar de slotsom, die Ségur had kunnen trekkui uit zijn goed doordachte en oorspronkelijke denk beelden over Ie génie cnrnpéen. Misschien brengt lut geslacht, dat thans de gelederen komt vervangen van het door den oorlog wcggemaaide of verstompte intellect, nieuw bloed en vooral,... nieuwe hoop. Want ik begin te gelooveu, dat Ségur teruggedeinsd is voor het vastleggen zijner gevolgtrekkingen. Zelf zegt hij, op de voorlaatste bladzijde, sprekend o\er Baudelaire: Hij verpersoonlijkt op albeheersehende wijze het dnivelsch verzet van den modernen mensch, die alles moe is, dien het leven verveelt, die deze oudgewordiMi, steeds onbegrijpelijke wereld, welke hem omringt, haat, die verschrikt is, zich steeds weer alleen en in steeds grooter benauwdheid te zien, naarmate de intelleetueele horizon vóór hem uit wijder wordt". Wanneer dit zijn conclusie is Hotel Duin en Daal" - Bloemendaal Str. koud en warm water op alle kamers PRIVÉBADKAMERS - Telefoon 22223 N I E U W E U I T G A V K N R. r>i>c.~M\\, .Y/Vmiv Itclicn?ch'«>l. SlnistuUie A. 5e d nik. K', l!"--, ie .\afdr. Tcckcnbuch niet <)i:tlrcl:l;cn. 20e d nik. K'. Bos, _'(' Aui'i/r. 'l'cckcnhutk nut Umtic/;l;c:i, 2f>e druk. K'. I!u>. \'iiiirlniiper, Ie 'l\ekenatlas. Se druk. 15. L \\KM\N, 'l'ncsltindcn en (irlYiirir/i/sst'ii 11. 14e druk. IS. L\\i<\\\\, \'ran.en en Opgaven lm idem. 2e druk. 15. l,AAKMAN, l\'e/;cn<icicningcn. Toegepast Rekenen v. h. l'u; leerj. 11. I.AAKMAN. Anhrnurdeii idem. PAi:i>Aii(M,isc!ii: r>ii>,i.mïm:i:K, redactie l >. \\'< uters, 111 l-'énélon. B. \Vorn;i<s en |. \. n. Si'i-:i\, I.eren en (ie:midlieid \ en II. ' B. VVoiTKKS en J. l |O<M;\\ I:HI , (icscliiedenis des Vaderlands l, 2e dr. P. Wol H:KS, J. T. m: JVH:K en J. ! Inocv. I:KI-, Historisch Allusie. Litgaven \an P. Noordhoff. GRANDS VINS DE CHAMPAGNE - POL ROGER 6 Cie. Agent General: JAGER GERLINGS, Haarlem. ONVERSCHIETBAAR IBERIATOILE 1 VOOR GORDIJNEN EN WANDBESPANNINGEN EEN EFFEN WEEFSEL MET RUSTIGE KLEURSCHAKEERINGEN .45; 3 O c. M. BREED ER METER