Historisch Archief 1877-1940
NO. 2554
DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
13
SCHILDERKUNST
DOOR A. PLASSCHAERT
Paul Schultze, De Bron, Den Haag
T De jonge schilder Schultze, mij bekend door een
vroeger vrouwenportret, dat hij, naar ik meen, ook te
Domburg indertijd liet zien, en dat meer den
luministischen kant uit was, laat anders-geaard werk in
de Bron" zien. Ik zal van al het tentoongestelde van
twee schilderijen slechts iets zeggen, en wel van twee
naakten; het eene schilderij is een schilderij met twee
keer een figuur, nmaal het model naakt, een keer
datzelfde model gekleed. Beide werken zijn in bepaald
opzicht onvolledig, dat met het enkele naakt het
meest. Daar is wat men van het lichaam ziet op
nauwkeurige, stof-uitdrukkende wijs geschilderd,
terwijl het witte vleesch in kleur en geest een afzon
derlijkheid bezit. Het andere naakt is wat de partij
der borsten aangaat, voltooid, en wat liet gekleed
model aangaat, voldoende benaderd. De onvolledig
heden, waarover ik het had, is bij het eerste schilderij
(het naakt alleen) dat tegenover de schildering van
het vleesch, wat er aan kleedij op is, onvoldoende is
geschilderd (waar bleef de stofuitdrukking etc.)
terwijl bij het tweede de vormen onder het middel,
dij etc., aarzelingen vertoonen. Toch bevatten deze
twee schilderijen een aanwijzing: Paul Schultze heeft
zich te ontwikkelen, als een nauwkeurig schilder, aan
welke nauwkeurigheid een voorkeur, laat ik het
zeggen, voor een zeker accent van het lichamelijke,
een persoonlijken klank kan geven.
Arti et Amicitiae, Amsterdam. Notities
Zouden er tegenwoordig te veel kunstgenoot
schappen zijn als feitelijk te veel tooneelgezelschappen,
of zouden de werkelijke schilders het meer zoeken in
de tentoonstellingen, gevormd door werken van
enkele groepen, of zelfs van een enkeling, en zouden
deze tentoonstellingen nog, en voldoende, worden
aangevuld door de tentoonstellingen in den kunst
handel? Wanneer ge geregeld de uitstalling der
schilderkunst nagaat zoudt ge het zeggen, f
zouden de werkelijke schilders zich bij voorkeur
bewegen buiten die kunstgenootschappen, omdat
zij ze inderdaad als verouderd beschouwen, en buiten
de tegenwoordige kunst? Ook dat is mogelijk;
waar'schijnlijk; haast gewis, wanneer ge de getallen der
bezoekers nagaat, of daarvan hoort wonderlijke ver
halen. Maar hoe het ook zij, ook over deze tentoon
stelling van Arti et Amicitiae kan met enkele notities
worden Volstaan. De leden zonden hun gewone werk
in. De dames oftewel Amsterdamsche Joffers zijn
present; Bastert is er met een Herfstochtendje; de
moderneren met geen bizonder werk of goed werk
(van Blaadcrcn, Colnot, Filarski), Grauss is er,
Hulshoff Pol, Karsen met zijn ,,Gang", Roeland
Koning, die óf geen spanning genoeg heeft, óf
melodramatisch is; Ernst Leyden met een portret en
een landschap; Mauve met een zee (78); van Raalte
(portret); het stilleven van Mej. van Regteren Altena
is te gelijk; Schuhmacher zond zijn Russin" (in
groen, rood, zwart etc., waarbij ik een nog eens
gemaakte opmerking zou moeten herhalen) etc. etc.
Inderdaad deze tentoonstelling is niet een der tref
fendste !
Mattlüen Wiegman, Stedelijk Museum,
Amsterdam I
Algemeene bepaling. De algemeene indruk, dien M.
Wiegman's werk geeft is eene van ingetogen ernst,
van een vasthoudenden arbeid, van een lust tot sobere
zekerheid.
Er is bij Wiegman nooit werklijke neiging tot
zwierigheid, maar integendeel een neiging tot uiteilijk
zich binden, zich te beperken meer en meer, om tot
het grooter en inniger spanning te geraken. Deze
eigenschapjbepaait onmiddellijk de kleur als geheel,
want het spreekt van zelf: deze psychische staat
heeft, als iedere andere zielstoestand, in de schilder
kunst een stellige vertolking. Deze eigenschap bepaalt,
om dezelfden reden, de wijze van den vorm te geven;
zij bepaalt de gansche constructie van het schilderij.
Het schilderij van Matthieu Wiegman is door deze
neiging tot sobere zekerheid van zoo groote hechtheid,
dat het soms in mekaar-geklonken lijkt, en soms als
gezwaluwstaart, zooals degelijk timmerwerk dat
was het schilderij van Wiegman heeft iets onwrik
baar s.
Maar het heeft nooit iets doods en nooit iets arms;
soberheid hier is geen armoede, maar ontzegging van
overtolligs! De kleur bij Wiegman is niet schraal; zij
is naar binnengekeerd, ot liever, zij groeit van binnen
uit; zij is nooit een verrukkelijke schijn, maar zij is
een uit het hart der dingen wellende noodzakelijkheid ;
zij blijkt de bekentenis van liet wezen der dingen; daarvan
is zij rijk.
En de vorm?
Ook deze heeft zich meer en meer volledig gemaakt.
Terwijl in het vroegste werk die vorm, men vergunne
mij het woord, zich als cenigszins druilerig" voordoet
en, misschien, in 't wankele, het gevoelige dacht te
vinden, wordt hij, meer en meer volmaakt, een
sterkbepaald deel der ruimten; hij is een concentratie,
gesteld, gezet tegenover de overige, toch ook be
wogen ruimte. Het spreekt, opnieuw, hieruit van zelf,
dat Matthieu Wieginan's werk ook hier nooit de
uitbundigheid der vreugde vertoont, maar van deze
vreugd alleen het staege en stiller glanzen. En niet
geregeld vertoont het werk deze vreugd, maar
toch van uit den vorm breekt deze innerlijke
klaarte uit in een voller, soms fijner, leren der kleuren.
Meer en meer; en meer en meer verzekerd ! Endat
is wat zonder twijfel de schilder thans zoekt, en
wenscht:
geconcen/reerden vorm.
innerlijke kleur :
glanzen en bepaald y.i/'n !
En wat heeft ten slotte, Wiegman geschilderd?
Matthieu Wiegman is een schilder van stillevens.
vau landschap, van figuur; van groepen.
l". In de stillevens vindt ge hem stillig, en
teruggehouden van v,,nn, rijp van kleur; strak in
de samenstelling; -
-2°. In de landschappen vroeger minder gebonden
maar thans meer massa, en meer massief;
3". in de figuur vindt ge hem vol schakeering:
soms Ri>maansch, als in zijn uitdrijving uit het
Paradijs;
Soms vol innerlijk drama, als in zijn Joh - - soms
met een hoogmoedige staatsie (hoe zuiver is dat !)
wanneer hij een doode teekent in het doodshemd:
soms geeft hij een houding van uitzien, wachten
en bepeinzen, als in het meisje zittend in een stoel,
dat daar zit met d'oogleen neer, en met den mond
gesloten;
soms breekt de natuur mild, soms tragisch uil
om den mensch soms is die mensch een gedachte
en een eenzaamheid.
Immer Matthie nWiegman is dus een sterk schilder,
ernstig, si.ber; in soberheid rijk; bij vasten vorm
nooit dood; hecht, maar niet uit theoretischen upzet :
soms statig; innerlijk; van binnen naar buiten; en
eenvoudig, omdat de gewone, de daaglijksche dingen,
mits oinglansd, hem de eeuwige zijn....
BOEKBESPREKING
Maria de Vries \'n«el. Van het schavot je.
Haar n 11125. Hiillundiu-driikkerii.
Mevrouw De Vries Vogel, leerares aan een Hoogere
Burgerschool, vertelt in dit In ek van haar indrukken
in de klas. Zij doet het in den Vorm van kleine schetsen,
die telkens een geval van haar ervaringen behandelen.
Ik weet niet of de schrijfster met haar boek een
pacdadogische bedoeling heeft gehad of een artistieke :
mogelijk beide. Dat het werk in geen van beide
gevallen geheel geslaagd mag \vi rden genoemd,
komt in de eerste plaats doordat mevrouw De
Vries, die blijkbaar vee! voor haar vak en haar
leerlingen voelt, min of meer dupe van zich zelf
geworden is. Zij spreekt over haar leerlingen, zooals
een met eenzijdige moederliefde aangedane vrouw het
doet over haar kinderen, en weidt uit over allerlei
voorvallen en voorvalletjes, die haar zelf allicht
belangrijk voorkomen, terwijl ze, objeclie\ er bekeken,
vaak niet veel om 't lijf hebben.
Maar mevrouw De Vries heelt nu en dan ook wel
fijne observaties gedaan en ze opgeschreven op een
prettige, onderhoudende manier, l laar notities zijn
niet schoolmeeslerachtig en toonen aan, dat men
leeraar kan zijn en tegelijk een gewoon mensch. De
bewijzen voor de/e mogelijkheid worden de laatste
jaren gelukkig talrijker.
11KRMAN .MIDDENDORP
SPIEZ. HOTEL DES ALPES
a. h.Thunermeer. Beste 2e r. Hotel ter plaatse. Eig. E. STEGMAN.
T A R A S P & ENGADIN
1250 b d Zee V U L P E R A
DE BELANGRIJKSTE BADPLAATS VAN ZWITSERLAND.
De wereldberoemde Mineraalbronnen, de hooge Engadiner lucht en zon
vormen een, in Europa, ongeëvenaarde combinatie, welke schitterende
resultaten levert bij ziekten der spijsverterings- en stofwisselingsorgaiun,
zenuw- en tropenziekten, enz. Zomersport : Tennis, Golf etc. Prosp.
No.32 gratis door de Badeverwalt. Kurh.TARASPen Virk.bur.VULPERA.
? - gm - - «n ?** GRAND HOTEL et PALACE. Schitt. gelegen
\f f \g f* If in uitgestrekt park. ICO kam. waarv. 40 met
? ?" ? "? ? privébad. Tennis, Orkest. G. Taverney, Dir.
- - - m ^^ M ^ HOTEL PENSION ALPENBLICK - Fam.
«Af f* fm (« 1 ?*fc Hot. Ie r., verhoogde ligg. m. pr. tiitz. App.
? ? ^" ^** ^*B ? ^* m. Bad. Strandbaden. Pens. v. a. fr. 1 .
WE G G 1 S PirHiiiilllBliiïH.,ianVtr-.SS!
^? ^^ ^" B ^* Kam. m. str. wat. Strandbad. Eig. tennisb.
WW ^^ f± ? g^ HOTEL POST-TERMINUS,
F"_ C^ C^ 1 ^^j a. h. .meer. Prettig Eam. Hotel met 130
bed"? ^^ ^*" " ^* den. Uitst. kenk. Pension vanaf frs. 11.-.
WENDEN PALACE IOTEL NATIONAL.
? W & BW \& fci «^ 13()() M. b. d. Zee. Het leidende hotel i. h.
Pens. vanaf frs. 18.-. E.
BOI
WfïM f* C* ft! Park Hotel Beau Site", Deg. l-'am. Hotel.
C Vi \3I t n Pracht. 1'^:. a. h. bosch. Pens. v. a. frs. 13.-.
(Bcrner Oberland) Eig. E. BÜHLMANN.
ZËRfM JkTT 'ML* SEIIER 1^?? ?
ftm ??§B^ 1WI f^ ? 1 renomm. ter plaatse. Mod. Comfort.
,620 M. ad. voet ^^i^ ^^^.
vd Matterhorn. Prosp. door de Directie.
Z.» f^ _ -^ om HOTEL HAB1S ROYAL. Rust. lig..-, b.h.
IJ ff ? m» P4 st. Kam. m. str. wat. en bad. Kam. v. a.
*?* ^^ frs. 5.-. Pens. v.n. fr. 14.-. Pr. tüinterras.
Z\jkj ET 1 C 1 KH AA ft KI Hotel Simmcnthal". Zeer mooi gel. l.iin.
?? t ?«? ??? ?« *? '^ Hotel. Nabij bosch. Tuin, goede kenk. en
(Lijn Spiez-Monticnx) keld. Gar. Arraiigem. Eig. 0. Ledergerber.