DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2554 M E D I S C H K K R O N T E K DIK WORDEN EN MAGER WORDEN DOOR PROF. DR. W. STORM VAN LEEUWEN //. / )r //oo/iA'or/ne/j van vetzucht, f n t/e mij Jelen lol beperking tlaarvun. WE zullende theuretische beschouwingen nu laten rusten nadat we het volgende hebben vastgesteld. Men kan het basaalmetaboiisme meten, en groote afwijkingen van den norm gemakkelijk bepalen. Het beoordeelen van kleinere verschillen is moeilijk, vooral juist bij de vetzucht, omdat ik niet weet niet welken norm" ik vergelijken moet. Indien echter het basaalmetaboiisme laag is, zal bij het gebruik van een hoeveelheid voedsel die voor een normaal mensch, die overigens dezelfde levenwijze volgt, juist genoeg is, een overschot blijven dat als vet wordt afgezet. En ten slotte: de dikke man ver bruikt voor een zelfde hoeveelheid uitwendige arbeid evenveel voedsel (brandstof) boven het basaal metaboiisme, als een magere man. Nu de vraag: waarom zijn sommige menschen zoo dik? In de allereerste plaats en ondanks alle protest omdat de meesten heel gewoon te veel eten. Ik zou wel eens als voorbeeld willen vertellen, wat de vrouw van een heel dikken man mij van zijn menu opnoemde en hoe dat eindigde met een pannekoek van vijftien aardappelen, die zij 's avonds om elf uur hem nog voor bakte, maar sedert het verschijnen van PALLIETER" doet een ander maar beter over dit onderwerp te zwijgen. Alle geleerdheid en metingen van basaalmetabo iisme terzijde stellend, kunnen we dus zeggen: de meeste dikke menschen eten royaal weg te veel, daardoor worden ze dikker, en ik wil niet zeggen luier maar trager in hun bewegingen, daardoor nog dikker, enz. Zij zijn dus te vergelijken met een auto waar te veel olie en naar verhouding van den te verrichten arbeid ook te veel benzine in gedaan wordt. Bij een auto loopt die overmaat er tenslotte uit, bij den mensch wordt de overmaat afgezet in vet. Wat is het remedie voor deze menschen? Minder eten of meer lichaamsarbeid verrichten? Het laatste is uitstekend, wordt ook door den patiënt het liefst aanvaard, maar het is een gevaarlijke therapie, want het geeft zulk een beerlijken eetlust, en een glaasje bier smaakt daarna eens zoo goed. Minder eten en minder drinken, of ze hoog springen of laag, daar moet het van komen. Waarom minder drinken? Wel, voor een mageren man doet het er niet toe, die wordt door veel drinken niet dikker, maar in de dikke vetlagen, die bij een lijder aan vetzucht aanwezig zijn, zit een massa vocht. Blijkbaar houdt dat abnormale weefsel veel gemakke lijker water vast dan normaal weefsel. Dus nog eens: minder eten, minder drinken, dan komt de rest van zelf. We kennen het verhaal van Justus van Maurik daarover en.... in den oorlog is liet in de centrale landen wel bewezen. Diabetes en vetzucht verdwenen, vermageringskuren waren overbodig, de badplaatsen leden gebrek. Er is een tweede categorie, die relatief niet veel eet en toch maar steeds dikker wordt. Hun mag men niet verwijten, dat het hun eigen schuld is en dat ze teveel eten. Dikwijls hebben ze geprobeerd om mager te Worden door minder te eten en hebben zich dan slap en akelig bij gevoeld. Hier is vermoedelijk een stoornis in de stofwisseling, die ik in de sterk uitgesproken gevallen kan nieten en in de lichte gevallen slechts kan vermoeden. Bij hen is de ver mageringskuur moeilijker dan bij de eerste categorie en waar zij de veeleters --? eigenlijk hun kuur wel zelf konden d.ien (dikwijls kunnen ze het niet/maar dat is hoofdzakelijk een kwestie van wilskracht) hebben de anderen er wel meestal een arts hij noodig. Hoe die het dan inrichten zal, daar kunnen we niet op ingaan, maar twee punten wil ik ervan bespreken, omdat ze vooral het laatste ook aan de ieeken bekend moeten zijn. Het eerste punt is, dat ook voor deze categorie beperking van voedsel er aan te pas zal komen. Meestal zal de arts tot hen zeggen : (ie eet wel niet te veel, vergeleken met anderen, maar ge eet te veel voor uW doen. Het is droevig, maar er valt niets aan te veranderen. Het tweede punt heeft betrekking op de behande ling met schildkliertabletten. De schildklier heeft een zeer grooten invloed op de intensiteit van de stofwisseling. Bij menschen, die deze klier missen of waarbij hij slecht functioneert kan het basaal-metabolisme wel tot op de helft dalen en bij menschen met een vermeerderde schildklier^ functie (de ziekte van Basedow) kan de stofwisseling wel 80 pCt. te hoog zijn. Bovendien is de werkzame stof uit de schildklier een van de weinige producten van interne secretie", die hun werking behouden ii:i in^at; yn ddtni gep-i^bfri1! U' zun Dat b^tc'rk^ni, dat men door het eten van scruldklipttabipttpn dr stofwisseling sterk kan doen stijgen, Een ideaal middel tegen vetziiclit dus? Dat zou het zijn als de werkzame stof uit de schild klier (het thyroxine, waarvan de Amerikaan Kendall de chemische samenstelling heeft bepaald) niet tevens een sterk vergift w'as, dat met name het hart ernstig beschadigt. Het is zóó. In die gevallen, waarin de stofwisseling werkelijk duidelijk verlaagd is, kan de arts zooveel thyroxine geven dat het normale niveau bereikt w< rdt, en dan doet het thyroxine geen kwaad, (ieeft men echter meer dan noodig is, dan verdwijnt wél het vet, maar wordt tevens het hart beschadigd. En dat is een beschadiging van een zeer onaangename soort, liet hart kan daardoor mul. eens en vocral minderwaardig worden, zoodat een slepende hartkwaal ontstaat, die met den dood kan eindigen. Trouwens de kwaal behoeft niet slepend te zijn, ook vrij acute sterfge vallen zijn op deze wijze voorgekomen. Men zal denken, liet is voldoende dat de arts hier van op de hoogte is, waarom nu et de leek het weten? Omdat van deze schildkliertabletten misbruik gemaakt Wordt. Gedurende den oorlog trof het de aandacht van een van de Engelsche keuringscommissies, dat zij kort achter elkaar een aantal patiënten wegens hartgebreken moesten afkeuren, en het waren aile ge breken van hetzelfde type, een uitzetting van het hart, een frequente pols en dat bij jonge mannen, die er tevens slecht uitzagen. Men kreeg achterd cht, nam ze op in een ziekenhuis, maar vond aanvankelijk niets, en ze waren inderdaad ongeschikt voor den dienst, daaraan was geen twijfel. Eindelijk vond men bij een van hen een fleschje met wit poeder. Het werd onder zocht en het bevatte scliildkliersubstaiitk'. Deze mannen hadden willens en wetens zichzelf een hart kwaal bezorgd, op raad van iemand die zich daarvoor liet betalen. Vermoedelijk hadden ze gehoopt, dat die hartkwaal na een paar dagen wel weer voorbij zou gaan, maar velen zullen bedrogen uitgekomen zijn. Het lichaam kan veel verduren, maar met schild kliertabletten moet men voorzichtig zijn. Dat was gedurende den oorlog, waar mannen uit vrees van in den strijd invalide te worden zich maar liever vóór den strijd reeds invalide maakten. En nu in vredestijd? Ook nu is een waarschuwing noodig, omdat schildklier-substantie voorkomt in sommige vcrmageringstabletten of poeders, die in den handel worden gebracht. Er zijn verscheidene methoden om mager te Worden: diëetregeling, lichaamsbeweging, enz, enz, sums ook zal de arts geneesmiddelen geven of inspuiten, maar er is slechts n middel dat mager maakt /.ouder dat deze andere maatregelen erbij noodig zijn en dat is de thyroxine. En juist dat ne middel mag de leek iniiiit op eigen gelegenheid aanwenden. Vermageringspillen bevatten in den regel laxeer middelen en soms schildklicrsubstantic erbij. De eerste zijn alleen wat duurder dan gewone laxeertabletten, het laatste is tevens zeer gevaarlijk. Ik heb de twee hoofdvi rmen van vetzucht be sproken, er is tiog ecu derde vorm, waarbij een zeer ernstige stoornis in de stofwisseling bestaat, meestal van gecompliceerde natuur, waarbij de patiënten niet alleen te dik zijn maar het vet ook op een abnormale wijze is verdeeld, zoodat men haast van een misvorming mag spreken. Die gevallen behoi ren geheel bij den arts thuis. Herhaaldelijk heb ik in liet bovenstaande gezegd: Minder eten" en minder drinken"; en /.onder nu in details van de diéetregeling te gaan, kunnen we dit toch nog ecu beetje preciscercn. Het drinken is het gemakkelijkst af te handelen. Men beperke in de eerste plaats de hrcvcelheid vli.eistof, dan denke men eraan dat vloeistof, die tevens voeding bevat (bier, sommige soepen) ,,dubbel" werken.En dan, wie weinig zout eet, zal minder drinken en zal zijn weefsels er toe brengen minder water vasl te houden. Nu nog het eten. Het lichaam heeft een bepaalde hoeveelheid eiwit per dag noodig om in behoorlijke conditie te blijven. Die minimum hoeveelheid werd vroeger op icilgr.per dag gesteld. Tegenwoordig na de ervaringen uit den oorlog weten we dat het wel met wat minder kan en kunnen we het wel op 50 of 0(1 gr. zetten. Hi ewel men bij een vermageringskuur dikwijls niet schromen zal den patiënt gedurende e-enigen tijd geheel te laten hongeren, zal toch het definitieve dieet altijd we-1 minstens 50 gr. eiwit moeten bevatten. In ieder geval moet de leek, die op eigen gelegenheid een kuur" gaat, doen zorgen, dat hij zij n ei u i t niet te laag brengt. Vleesch, viscli, eiwit, karnemelk, zijn v >edingsmiddelen, die rijk aan eiwit enbetrekkeiijkarm aan koolhydraten en vetten zijn. Deze laatste, de koolhydraten en vetten, moeten natuurlijk sterk ver minderd worden. H< sterk, dat hangt in hoofdzaak van de hoeveelheid arbeid af die per dag wordt ver richt. Daarvoor zijn geen vaste regels te geven. Een enkel Woord HOL; over de vraag of men in de eerste plaats de koolhydraten of juist de vetten zal ; M ^'?««?l v MR. l'. W. A. CORT VAN DER LINDEN, Minister van Staat. oud-Minister en lid van den Raad van State, werd Vrijdag j.l. 80 jaar. BATENBURG & FOLMER (G. W. FOLMER) DEN HAAG, HUYGENSPARK 22 BERGPLAATSEN VOOR INBOEDELS MET SAFE-INRICHTING VERHUIZINGEN ONDER GARANTIE INTERNATIONALE TRANSPORTEN weglaten, l let laatste schijnt het meest rationeel, immers: vet wil men juist niet hebben en bovendien heeft vet een tweemaal hoogere verbrandingswaarde dan koolhydraten, dus l gram vet doet ruim twee maal zoo \eel kwaad als l gram koolhydraat. Dat is waar, maar men vergete niet dat de mensch geen machine is en dergelijke rekensommen niet altijd opgaan. Dieet houden, honger hebben, zijn moeilijke dingen, vooral ais het lang moet duren. Nu isjhet zoo, dat vet zeer sterk de passage van liet voedsel van de maag naar den darm vertraagt, u'at béter-kent, dat na een vetloozc voeding de maag veel eerder leeg is, dus het hongergevoel" veel eerder begint, dan na een vetrijken maaltijd. Vijftig gram vet staan in voedingswaarde gelijk met meer dan honderd gram koolhydraten, maar wie op een schraal dieet staat en honger heeft, kan do< r vijftig gram vet te nemen misschien bereiken dat hij tweehonderd gram kuoihvdia'i-n kan achterwege laten! Kon. Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER 6 Co. c\5 (MI c\s DEN HAAG SVD Gxf) ttxs AMSTERDAM - ARNHEM Verz, van Tentoonstellinggoederen