20 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2554 UIT HET KLADSCHRIFT VAN JANTJE ^S2«r N^ \^r «^ *?*»- -<§^&^/^? l/j k> .^^tesg&P. ^<^3frw^* »c^\ '?' '»' '«' ?/ ' m* I s=~?K' >-V^ c$ Ju>*dfr ^n föw&XZddïr {ê^^^^^^^T. tf&M&s**,^**: \ ^~*^ï£~?rr~~~~~~~~~~~n "7^ ^ii ~s-fS** VA. ^«h?* :^^^^/y fW ; /0 >0^J^ MUZIEK IN DE HOOFDSTAD DOOR CONSTANT VAN WESSEM De muziek bij ,,7V" van Karel Albert WE waren benieuwd naar de muziek bij ,,'l'yl", het stuk, dat door het Vlaamsche Volkstooneel Jiier zou worden opgevoerd. Wij kenden Karel Albert, 'den 24-jarigen Antwerpsehen componist, hoofdza kelijk nog door naam en reputalie, weinig door zijn muziek, die vooral den laatsten tijd zich met het tooneel had verbonden (o.a. bij Efrefenow's Vroolijke Dood"). Wij hadden bij Strawinaky's ,,L'Histoire dn soldat" een nieuwere scène-muziek gehoord, die feitelijk toch het karakter der muzikale tusschcnspelen handhaafde, d.w.z. ook in een concertuit voering zeer goed zelfstandig was aan te hooren, hoewel zij de stijl van de tooneel-opvocring meebepaalde. Wij kouden ons ook een andere opvatting van scène-muziek indenken, die, welke thans door Karel Albert blijkt toegepast, n.l. van muziek, die ?de meer muzikale muzikaal ook bedoeld in emotioneelen zin plaatsen in het stuk onderstreept en naar voren brengt, die mier rythmisch uitgedrukte gemoedsbewogenheid en muzikale kleur volgens de stemming geeft dan ceil gesloten, op zich zelf staand muziekstuk. Het ligt natuurlijk voor de hand, dat een componist, voor het tooneel schrijvend, wanneer daar, zooals bij ,,Tyl" op een harmonika wordt ge speeld of een signaal gegeven of op dansmuziek in een bar wordt gedanst, hij de daarvoor aangewezen muziek zal schrijven. Doch er zijn ook rythmischemotioneel te bepalen stemmingen in het stuk, waarvoor Albert zeer geslaagde uitdrukkingen heeft gevonden, daar waar van rythmische begeleiding van slagwerk wordt gesproken of daar waar, zooals de markies de Bel Esprit een rythmisch geaccentueerd imaginair duel heeft uit te voeren, en rythmische J. H. DE BOIS, HAARLEM KRUISWEG 68 Fine Prints - Pictures - Books heftigheid zeer juist de stijgende opwinding als het ware mee-bezieli. l lier, op zulke plaatsen, is Karel Albert zelfs gelukkiger van vinding dan in de lyrische en melodische gedeelten het ..Vliegende Hollander"-achtige zeilen-hijschen ! , hoewel de bar-muziek b. v., niettegenstaande haar wat ,, gewone" type, door enkele aardige rythmische vertragingen en diminueiido's de overheersehing of het meer voor den achtergrond wijken naar gelang de handeling het overheerscheii of wijken in de aandacht verlangt, goed uitdrukte en er de juiste stemming aan ver leende. Albert 'a opvatting van scène-muziek blijkt dus, terecht, niet meer een inlasscheu van muziek bij tooneel, doch een muzikaal onderschrijven gelijk c/) met de lyrische' of emolioneele uitdrukkingen in het stuk zelf. e muziek van Karel Albert bij ,,'I'yl" werd in den Stadsschouwburg door een klein orkest van ge wone bezetting (d. w./., vrijwel zonder afwijkende instrumenten) onder leiding van Jac. Koenen uitge voerd. Het is een bekend en reeds veel besproken feit, dat de Stadsschouwburg-accotistiek met den klank van bepaalde instrumenten, in het bijzonder he*^ koper, steeds overhoop Ifgt. Ddat de muziek hier en daar den gesproken tekst nog al eens overhecrschtc mag men minder op rekening van een zich onjuist instellen op de klanksterkle. dan van 'onbekendheid met deze accoustische grilhghcdcii in het eerste theater van de hoofdstad zetten. BOEKBESPREKING De weg, dien de epische kunst heeft afgelegd van de oude heldendichten tot den modernen roman, is lang. Maar het verband is er nog altijd. De taak van de epiek is nog altijd het rustige beschrijven, het breeduit weergeven van wat buiten de subjectieve gevoelssfeer van den dichter ligt. Het Wordings proces van de epiek is veranderd. De tijd van het compliceren is voorbij, de tijd, waarin een machtige dat, wat door anderen was tot sland gebracht, kon neerdwingen tot de beperkte beteekenis van bouwstof voor een grootscher geheel. Sedert de renaissance, die voor de Wcsterschc landen immers de eerste ont plooiing van de persoonlijkheid in kunst en leven, beteekent, kan dat al niet meer. Psychologisch niet. N. V. G ernr . Stc :-: KLI-:ERAIAKERIJ :.: f Haarlem, K i ois.-i raa t 7 'i'e'cioeu l 07.Ïi L.'it:-l.iili'!ul K- k\\-,il. KioelM.',!- Stollen ? :! \ oorv. ?.?Oo'ilen \mi- a t HU, n;-i,H-:i t '? ^.?^..?^.^^'?^ * \ Maar het kan ook praetisch niet \\aar is de Titan die de dui/.enden r»mans van n tijdperk zou kunnen verwerken tot een .,reber-runi;:n"V 'IVeli dien sommige romans liet \erlaiigen in je i.pki men, dat iemand het in onzen tijd ni.g eens mocht gaan proheeren. limans, die zelf al een heel eind dien kant uitgaan, die ie gcdaclitcnlcveii op weg lielpen 0111 zoo iets misschien moet ik zeggen: zon iets zonderling* te veronderstellen ; bi eken waarin op zich-zelf al een poging gedaan vvTdt om ?/en maatschappelijk tijdperk te omvallen. Ik denk hier aan de r.?mans van Dickciis, Balzac, Zola, i n sto jewski : moderne heldendichten in pro/a. ..Zijn ge/in" \an Ernist l'oole zonder dat de schrijver nu nog mei een van de vier gciii einden op een lijn kan worden gesield gaat nok die richting uil. liet is /eer goeile, en vmr'il /.eet' zmver-episehe. kunst, liet geeft de innerlijke worsteling weer \an een vader, die het zieieleven van zijn kinderen wil meeleven, uu:,: hij al zijn goeden \\il en al zijn edelen drang on\eri::iidi-lijk, altijd '.'.eer. liet individuccle van elk dier kinderen vervaagd en vertroebeld ziet door het onbcwust-collcctic\ e: hu is de vader en het zijn alle drie zijn dochters, l >e conflicten, die daardoor ontstaan, heeft de schrijver uitgewerkt met een scherpen kijk in het mcnschelijke zicleleveti, en een wijden blik over de kentering der begrippen en hun waardebepaling bij de wisseling der geslachten; zoo is liet boek Iegelijk boeiend door de scherpe be lichting van eeuige belangrijke karakters, en doordat het treffend de breuk tttssclien tw'e.' tiiden laat zien. l)il laatste maakt het boek van algemeener beteekenis. koppel! liet hechter vast aan het. ongeschreven, epos \an de verandering der psychische waarden, dal gevormd wordl door alle romans van de laatste vijftig jaar bij elkander. l let Nederlandsch van den heer Klberts is uit muntend. 11K R M A.N MIDDENDORP