roenc Amsterdammer feekblad voor Nederland W. A. URBAN AUTOSTALLING Frankenslag 12 Handel in auto's en toebehooren TELEFOON 50049 SCHEVENINGEN ONDER HOOFDREDACTIE VAN G. W. KERNRAMP Redacteuren: H. BRUGMANS EN TOP VAN RHIJN-NAEFF Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM KEIZERSGRACHT 333 Uitg.: N.V. DE GROENE AMSTERDAMMER AMSTERDAM Interxuotum TOE AND HEEL Sodks OPGERICHT IN 1877 No. ZATERDAG 22 MEI 1926 UIT DE GESCHIEDENIS VAN DEN DAG IN de afgeloopen week heeft men op den 18den Mei het feit herdacht, dat, zeven en twintig jaar geleden, de internationale conferentie te 's Gravenhage werd geopend, die bekend is gebleven onder den naam van de Eerste Vredesconferentie. Velen onzer zullen zich nog herinneren, welk een beweging het in de wereld verwekte, toen bekend werd dat Tsaar Nicolaas II de mogendheden had uitgenoodigd tot een gezamenlijke beraadslaging over de beste middelen om aan de volkeren de wel daden van een duurzamen vrede te verzekeren en een einde te maken aan den wedstrijd in bewapening." Op de groote verwachtingen, die men van deze bijeenkomst koesterde, werd vooral hier te lande al spoedig een domper gezet, toen het bleek, dat de Zuid-Afrikaansche republiek geen uitnoodiging had ontvangen, omdat Engeland haar volledige souvereiniteit betwistte. De geringe resultaten van de conferentie, en het vlak daarna uitbreken van den Boerenoorlog deden het aanvankelijk enthousiasme al spoedig verkeeren in bitteren hoon. Intusschen blijft die 18de Mei 1899 een merkwaar dige datum, omdat van toen af het vraagstuk van scheidsrechterlijke beslissing van internationale ge schillen en vermindering der bewapening uit de beperkte sfeer,- waarbinnen het tot dusverre belang stelling had gevonden, werd overgebracht naar het forum van de openbare meening. Ondanks alle teleur stellingen, ondanks, ja juist ten gevolge van den wereldoorlog, heeft de begeerte naar vrede door recht zich steeds krachtiger doen gelden. Daarom is het te rechtvaardigen, dat de 18de Mei werd gekozen voor den dag, waarop men in tal van landen de Volkenbondsgedachte heeft verlevendigd. Want de Volkenbond zal alleen kunnen gedijen, wanneer in breede kringen van het volk aandacht wordt gewijd aan zijne handelingen en kritiek wordt uitgeoefend op de regeeringen, voor zooverre deze in gebreke blijven den Volkenbond aan zijne bestem ming te doen beantwoorden. Aan hen, die bij deze herdenking wilden wijzen op den verren afstand tusschen de toestanden, zooals ze in werkelijkheid zijn, en die ,welke men eenmaal hoopt te bereiken, bood de geschiedenis van de laatste weken daartoe ruimschoots stof. In verschillende landen wordt nog altijd strijd gevoerd, ook tusschen burgers van n volk onderling; en de aanwijzingen, dat een land als Italiëeen gevaar oplevert voor het behoud van den vrede, kunnen ook de lezers van deze artikels zich herinneren. Van den burgeroorlog in China hebben wij juist in den laatsten tijd betrekkelijk weinig gehoord en er zullen bovendien niet velen zijn, die uit de berichten erover wijs kunnen worden; maar een einde genomen heeft hij nog niet. In Syriëschijnen de Franschen den voornaamsten tegenstand te hebben overwonnen; maar de strijd in Marokko is opnieuw ontbrand, nu Abd el Krim de vredesvoorwaarden, die Spanje en Frankrijk hem wilden opleggen, van de hand heeft gewezen. Het voorbeeld, dat de landen van Zuid-Europa gaven met de vestiging van een dictatuur, heeft nu ook in Polen navolging gevonden. Maarschalk Pilsudski heeft zich daar, na hevige gevechten in War schau, van de regeering meester gemaakt. Zijn naam is in de jongste geschiedenis van Polen niet onbekend; na zijn loopbaan begonnen te zijn als socialistisch leider en in den wereldoorlog als generaal van een Poolsch legioen te hebben medegestreden aan Oostenrijksche zijde, organiseerde hij het leger van den nieuwen Poolschen staat, voerde in 1920 oorlog tegen Sovjet-Rusland en werd president van de Poolsche republiek, welk ambt hij in December 1921 neerlegde. Voor zoover men dit uit de tegenstrijdige berichten kan opmaken, zal deze staatsgreep misschien nog tot eenigen binnenlandschen strijd, maar niet tot verwikkelingen met het buitenland aanleiding geven; de betrekkingen tusschen Polen en Sovjet-Rusland zullen er echter niet beter op worden. In Duitschland is wederom gebleken, hoe groot daar de invloed nog is van de monarchaalgezinden, die op herstel van den toestand vóór de revolutie uit zijn. Bij twee kwesties: die over de nationale vlag, waarbij Luther als rijkskanselier is gesneuveld, en bij de huiszoekingen bij aanhangers der völkische" partij, die verdacht werden een staatsgreep voor te bereiden. De vlagge-kwestie is vrij plotseling opgekomen, door een verordening, die Hindenburg, met goedvin den of op aanstoken van Luther heeft uitgevaardigd, waarbij aan de vertegenwoordigers van het Duitsche rijk in het buitenland werd voorgeschreven naast de vlag van de republiek: rood-zwart-goud, die van het vroegere keizerrijk: rood-wit-zwart, te laten waaien, welke nog altijd als handelsvlag dienst doet. Men moet zich er over verbazen, dat Luther niet heeft voorzien, welk een aanstoot de republikeinschgezinde partijen aan deze verordening zouden nemen ! Rood-wit-zwart zijn de kleuren, die alle tegenstanders der republiek vereeren; deze vlag is voor hen de nationale vlag gebleven; zij spuwen op het roodzwart-goud. De bedoeling van de nieuwe verordening was dan ook om te gemoet te komen aan de bezwaren, die de Duitschers in den vreemde meerendeels nationa listen en monarchisten, naar het schijnt tegen de officieele vlag van de Duitsche republiek koesteren; om hun gevoelens te ontzien, zou voortaan van de Duitsche oorlogsschepen in vreemde havens en van de gezantschappen en consulaten ook het geliefde rood-wit-zwart wapperen ! Maar de vereerders van deze kleuren in Duitschland zelf begroeten de ver ordening tevens als een teeken, dat de regeering een concessie wilde doen aan de gezindheid der partijen van rechts. Van de verschillende moties, die in den Rijksdag werden voorgesteld om de verordening af te keuren, werd ten slotte alleen een motie van de democraten aangenomen, waarbij wantrouwen werd betuigd, niet tegen de regeering in het algemeen, maar alleen tegen den rijkskanselier Luther; het mocht hem niet baten, dat hij trachtte te lavceren en in uitzicht stelde, dat de verordening voorloopig niet zou worden uit gevoerd. Zoo is de rest van het ministerie niet in zijn val meegesleept; de eenige verandering, die heeft plaats gegrepen, is deze, dat Luther als rijkskanselier vervangen is door Marx, een democratisch-gezind leider van de Centrum-partij, die ook vóór Luther dit ambt reeds heeft bekleed, en in den laatsten tijd de portefeuille van justitie had. Uit de debatten over de vlagge-kwestie in den Rijksdag zij nog aangestipt, dat de sociaal-democra tische woordvoerder Breitscheid zijne redevoering besloot met de woorden: wij houden vast aan het symbool van het Rijk: zwart is het kruit, rood is het DE GROENE AMSTERDAMMER P r ij Per s per j a a r g a n g ? 10. bij vooruitbetaling No. 25 Cent. Advertentiën ? 0.75 per regel INHOUD. 4. 5. 6. 7. 9. 10 11. 12. 13. 16. 17. 18. Prof. Dr. G. W. Kernkamp, Uit de geschiedenis van den dag. Prof Dr. W Storm van Leeuwen, uik en mager worden Jhr. Mr. H. Smissaert, Een deugdelijk middel? Joh. Braakensiek, De Staatsgreep in Polen. J. Oderwald, Het Bergingsbedrij f. Dr Boris Raptschinsky, De Staatsgreep van Pilsudski. Mr. W. Emmen Riedel, Termijnen in belasting zaken L. J. Jordaan, Giftige gewassen. Annie Salomons, Bijkomstigheden. Dr. Jac. P. Thijsse, Uit Je Natuur Jac. Voskuil, Toegepaste kunst. Red. Elis. M. Rogge, Voor Vrouwen. Wybo Wever. Handel en Humor in het Buitenland. Th. Wink, De G rot i us-lette r. Top Naeff, Dram Kroniek. Het Gouden Feest der Ver. voor den Effectenhandel, teekeningen door B van Vlijmen. Paul Sabel, Rubber Cultuur Mij. ,, Amsterdam" Tentoonstelling van Arti et Amicitia. Willem van Doorn, Nieuwe Engelsche boeken. L. J. Jordaan, Bioscopy. Alida Zevenboom's Croquante Croquetjes Charivarius, Charivaria Uit het Kladschrift v. Jantje. Cornelis Veth, Weleer en Nou Joh. Luger, Radiogitis. Cel 2, Telefoontje. Omslag: Problemtn, Bijvoegsel: Joh. Braakensiek, Sic transit gloria mundi bloed en in gouden schijnsel schittert de gloed," Menig sociaaldemocraat in het buitenland zal bij het lezen van deze, niet juist van pacifistische gezindheid getuigende woorden, vreemd hebben op gekeken ! Ruim honderd jaar geleden, toen de Burschenschaften het zwart-rood-gotid als hare kleuren hadden aanvaard, gaven zij aan dit symbool deze uit legging: aus der Knechtschaft Nacht durch blutigen Kamp} ztir goldenen l-rdlieit". Bloed kwam er toen ook bij te pas; maar het zou althans vergoten worden in den strijd voor de vrijheid. Terwijl de crisis, door het aftreden van Luther ontstaan, nog niet was opgelost, deed de Pruisische regeering de opzienbarende mededeeling, dat zij, bij huiszoekingen in de woningen van verschillende leiders van vaderlandsche vereenigingen", de be wijzen in handen had gekregen van het bestaan van een plan, om een nieuwen Putsch te ondernemen, ten einde te verhinderen dat het referendum over de onteigening der gewezen vorsten zou geschieden; verschillende bekende hooge militairen, politici en industrieelen zouden in dit complot betrokken zijn. Men krijgt den indruk, dat bij deze berichten wel wat hoog van den toren is geblazen en dat politieke redenen niet vreemd zijn aan de ontdekking van dit complot, juist op dit oogenblik.jTot de uitvoering van zulk een Putsch zou het, naar onze meening, voorloopig wel niet zijn gekomen; tusschen de gezind heid en de daad ligt nog een lange weg; maar in elk geval is opnieuw gebleken, zoowel bij de vlagge-kwestie als door deze huiszoekingen, dat de Duitsche republiek nog altijd niet staat fest gemaiiert iu der Erden". KERNKAMP