10 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2558 Naar een penteekening van loon de Jong Naar een penleekening van Toon de Jong [ LAREN 17de EEUWSCHE HOEVE AAN DEN BRINK LAREN OUDE ARBEIDERSWONINGEN LAREN DOOR H. J. M. WALENKAMP CZ. The Saxon Village in Holland near Amsterdam. ONDER bovenstaanden titel verscheen van de hand van den bekenden schrijver en strijder voor behoud van het natuurschoon in ons land, Henri Polak, het vorig jaar een aardig geïllustreerd, door het Gemeentebestuur van Laren uitgegeven boekje over dit steeds nog zoo schoone, hoewel, evenals zoo vele andere, op onderscheiden plekken verminkte Gooische dorp. Dit frissche, op de eerste plaats voor Engelsche en Amerikaansche globetrotters geschreven werkje toont Laren natuurlijk in alle opzichten van zijn beste zijde; en dit zelfs wel zoodanig, dat velen der lezers van de geregeld verschijnende artikelen van den auteur Polak, de bescherming van het natuurschoon beoogend, zich afgevraagd zullen hebben, of hij hier niet al te opti mistisch sprak. Bijna uitsluitend de lichtzijden van iets te toonen, héft echter, vooral in deze zwartgallige tijden, een uitstekenden kant. Beter te rooskleurig dan te pessi mistisch ! Vooral geldt dit hier, daar deze uitgave niet alleen ten doel heeft, vreemdelingen over ons uniek oud-Saksisch dorp in te lichten, maar het tevens de inluiding gold der feestelijke herdenking van het 12^-jarig bestaan der eerste Schoonheidscommissie in ons land, welke commissie naar men weet te Laren in 1913 ingesteld werd. Een waarlijk zér bijzondere gebeurtenis, welke de historie niet verzuimen zalr in haar annalen met een gouden stift aan te stippen. Na in enthousiaste, welgestijlde zinnen den vreem delingen geschetst te hebben, dat er in Holland nog wel wat anders te vinden is dan uitsluitend kanalen, windmolens, pofbroeken, koeien, kaaskoppen en gras land, en dat de verrukkelijke heuvelachtige en beboschte Gooische zand- en heidestreken reeds sedert heuglijke tijden het toevluchtsoord, het paradijs van onderscheiden binnen- en buitenlandsche artisten waren, vertelt de schrijver verder van het eigenaardig karakter en de schoonheid der Gooische dorpen, en hoe Laren de paarl ervan is: f The most picturesque of these latter is undoubtedly that hearing the old Saxon name of Laren. The name itself will certainly be familiar to those who have any knowledgc of modern pictorial art. For famous artists, like Mauve, Neuhuis, Kever, Israels and others have depicted views of the village itself, of the surrounding scenery, of the inteiïors of its farms and homesteads etc. Many British and Ame rican artists, struck by the beauty of the paintings of these and other masters, have made Laren their place of abode, often during a great number of years, and worked hère to their heart's content amidst the manifold beauties of the village and the countrysidc. The last of them went away when the great war broke out *). But Laren has remained one of the principal art centres of Holland". Voortgaande over Laren, verklaart de schrijver, hoe het in n woord een pracht-dorp is. Zijn boekje bevat de apologie van een beminlijk, welgezind schrij ver in feeststemming ! Zelfs meer dan de lichtzijde der medaille toont het; en wij zullen ons er wel voor wach ten, dit vreigdevol moment hier te verstoren. INKOOP Deze sympathieke kleine uitgave werd spoedig op den voet gevolgd door een grootere van den zelfden schrijver en van verwanten inhoud, doch nu in 't Hollandsch, en nog rijker dan de vorige verlucht door reproducties naar schilderijen, aquarellen, etsen, teekeningen, alle van Larensche'artisten, plus foto's naar modernen landhuizenbouw, welke laatste echter te klein van afmetingen van niet voldoende verscheiden heid zijn, onder den titel: Laren in het Gooi, de schoonheid van het oude dorp en hetgeen gedaan werd om deze te behouden en te hernieuwen. Uitgegeven door het Gemeentebestuur van Laren (N. H.) ter herdenking van het 12J-jarig bestaan der eerste Welstandsbepaling" in ons land. De sympathieke inleiding is van Jhr. A. Roé'll, Commissaris der Koningin in Noord-Holland. Dit werkje vormt dus het eigenlijk feestnummer bij het 1ste jubileum der Larensche Schoonheidscommis sie. Het werd ruimschoots gratis verspreid; een vrien delijke geste van het Gemeentebestuur, alom zeer gewaardeerd. Deze uitgave verdient zelfs (van de noodige aan vullingen, vooral wat de opnamen naar de moderne landhuisarchitectuur betreft, voorzien, en eenigszins omgewerkt) ter bevordering van Larens bloei en liet vreemdelingenverkeer alom tegen matigen prijs als gids in den handel te worden gebracht; evenals dat geschiedt met de gidsen van zooveel andere bekende plaatsen in Nederland en daarbuiten, l Je Larensche zal dan voorzeker onder de beste een eerste plaats innemen. cc/7 /ec/ccmn<- van Co Brillant, Paarlen, Platina, Goud en Zilver. H, L AM M ER S, Juwelier, Ao *845 OUDEGRACHT 149 UTRECHT EXPERT^der NederlandscheJSpoorwegen. JOREN VAX DE l'ROTESTAXTSCIIE KERK De Wa?kL,nk Schoonheidscommissies -- men moge erop meeneii aan te merken hebben wat men wil, en dit helaas niet steeds ten onrechte zijn voor de/en onzekeren tijd onmisbaar. Ondanks alle dikwijls gegronde, doch meestal ongegronde aanmerkingen over hun eenzijdig heid, kortzichtigheid en het door enkele wankele broe ders misschien soms stiekum bevorderen van het eigen belang, dient er veel meer goeds dan kwaads van ge tuigd te worden. Zij verrichten een nuttig en onmisbaar werk, hetgeen, indien het niet langer gedaan werd.. den afschuwlijken chaos in ons land van alle plaatsen (en dat zijn de meeste) waar geen schoonheidscommis sies bestaan, nog vergrooten zou. Nu althans zijn er reeds enkele oazen in de woestijn. Om in de buurt van Laren te blijven, behoeft men zich slechts een kwartier buiten het centrum van het dorp te begeven, om de waarheid dezer stelling in al. haar nuchtere klaarheid te zien aangetoond. De Eemnesserstraatweg (deel van den Rijkshoofdweg van Amsterdam naar het Zuiden) opwandelend., komt men binnen een kwartier aan de Gooiersgracht., de grens van Laren, evenals van het Gooi zelf. Hit r begint de gemeente Eenmes. Deze gemeente heeft geen schoonheidscommissie. Welnu, wat daar in de buurt en verderop gebouwd wordt, is treurig. Men behoeft zich waarachtig niet aftevragen, waar Eenmes begint en Laren eindigt:, men ontwaart dit direct aan de soort en de qualiteit dezer bouwerij: onmiddellijk springt dat in het oog. Het is, of de makers dezer huizen geredeneerd hebben ~ Hier ben ik buiten schot, en kan ik dus doen en laten wat ik wil". En het merkwaardigste hierbij is, dat, indien men op deze minderwaardige werkwijze aanmerking durft maken, men van de belanghebbenden met 'n stalen snuit ten antwoord krijgt: Vindt u het niet goed V' Nou, mooi is het niet; 't kon mooier. Maar 't zijn ook geen villa's ! ----- 't Zijn maar doodgewone burger\\-oninkies". Alsof het al niet reeds sedert lang allerwege in ons land bewezen was, dat ook de eenvoudigste woningen goed en schoon kunnen zijn, als ze maar door goede en toegewijde krachten ontworpen en gebouwd wor den. De eenvoudigste dingen zijn zelfs vaak de beste Natuurlijk ! tegen revolutiewerk kunnen deze betere woningen niet op. 'n Waarheid als 'n koe; evenals het 'n zelfde waarheid is, dat 'n deeglijk werkman nooit tegen een prutser of 'n beunhaas kan opwerken 't End draagt echter de last". Maar dan hebben de knoeiers hem meestal reeds lang gesmeerd ! en <.k eigenaars en bewoners zitten met de gebakken peen.u . Wandelen we mi van deze fraaie bouwerij verdei langs de zoo schilderachtige, historische Gooiersgracht (de overlevering wil, dat hier graaf l;loris V vermoord werd) naar het Noorden, dan belanden we binnen een kwartier op het gebied van het al-oude dorp Blaricum l la! hier althans is een schoonheidscommissie aan 't werk ! Maar, juichen we niet te vlug. . . . Want de edelachtbare Raad dezer plaats heeft zich de eigen aardige gewoonte aangewend, alle adviezen dezu commissie die hem niet bevallen, te negeeren. (Naai men weet, hebben de schoonheidscommissies ;;!krwege in ons land slechts een adviseerende stem; liet eindbesluit blijft aan de Raden), Welnu, de meerderheid van den raad van Blaricmr geeft in verscheidene belangrijke en niet belangrijke gevallen toestemming tot bouwen tegen het ad vlo der Schoonheidscommissie en dat van Burgemeestei en Wethouders in: daarbij, als haar kaptein, aange vuurd door n.n dame-raadslid, de echtgenoote van een der vermaarde cx-c'ge n bouwers in deze ge teisterde streken. Verder /,ijn mijn vriend, de oudWet houder, de landbouwer Jan Rigter ('t spijt me dat ik lum 'n lik uit de pan moet geven) en de aan nemer van der Lek de luitenants dezer illustre aanvalsgarde op Blaricum's schoonheid. Zóó dan wordt in deze gemeente een in alle op zichten noodige welstand door een gedeelte van haai Nederlandsche Munt l Holland's beste 10 cents sigaar