No. 2559 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Het alleen voor voetgangers begaanbare z.g. ..Kippebruggetje", thans nog de eenige directe verbinding tusschen Naarden en Bussum. (Dit bruggetje werd van hout geconstrueerd om in tijd van oorlog on middellijk afgebroken te kunnen worden). Beide schetsjes door D. F. Versteeg. baar is, daar deze ondergrondsche vestingen geheel onvoldoende verlicht zijn en het op historische en aethetische gronden niet aangaat, lichtopeningen in de muren te breken. Mocht een dergelijk bezwaar vroeger al gegolden hebben, tegenwoordig, sedert de algemeene toepassing van het electrisch licht, is dat gelukkig komen te vervallen. Zoo zijn bijvoorbeeld de onderaardsche kelders en kerkers van de ook thans nog voor militaire doeleinden gebezigde, aan den Tiber gelegen vesting de Engelenburg" te Rome (oorspronklijk Mausoleum van Keizer Hadrianus, gesticht in 136?139 n-. Chr.) electrisch verlicht. Een schaar van vreemdelingen daalt daar daaglijks in af. De geleiders knippen nu en dan het licht uit, om een indruk van den oorspronklijken toestand aldaar te geven; hetgeen het fantastische en aan grijpende voor den bezoeker niet weinig verhoogt. In 't kort denken we ons de toekomst van Naarden's vestingen als Historisch monument aldus: dat boven op de wallen, op de daartoe aangewezen plaatsen, de sedert eeuwen gebruikte, in grooten getale in ons land nog aanwezige kanonnen en mortieren, benevens hun kogels, granaten, bommen enz. in historische volgorde opgesteld worden, en dat verder de daartoe geschikte casematten en onderaardsch verspreide bergruimten tot Historisch militair museum worden ingericht. Na persoonlijke opneming ter plaatse bleek het ons, dat een verruklijk wijdsch wandelpark met heerlijke vergezichten, gejijk Holland nog niet bezit, hier aan gelegd kan worden, waartoe alleen het vlakmaken van sommige plaatselijke verhoogingen noodig is, zonder dat dit laatste ook maar eenigszins aan den grootschen algemeenen indruk van het geheel a/breuk behoeft te doen. Nogmaals, een dergelijk park met een dusdanige bestemming zal nig in ons land zijn. Ongetwijfeld zal het een stroom van buiten- en binnenlandsche touristen tot zich trekken. En heel wat voordeeliger voor Naarden's inwoners zal dat zijn, dan het slechten der wallen, het dempen der grachten en het daarvoor in de plaats oprichten van woningen, welke laatste daarenboven (en dit schijnen velen te vergeten) de verkoop- en huurwaarde der oude, bestaande wo ningen in de plaats-zelf binnen de vesting ongetwijfeld zeer drukken zouden. Voor ons echter blijft, zooals gezegd, het historisch en aethetisch argument het voornaamste. Wat men nu van Naarden's vestingwallen en grachten van benedenaf ontwaart, is reeds schoon en grootsch; doch niet te vergelijken is dit aspect, bij wat men aan schouwt boven van de wallen. We moeten bekennen, iets zoo wijds en geweldigs hier nooit vermoed te hebben. GEPROMOVEERDE PORTIERS DOOR MR. G. II. ARNHARDT JR. T_7 R is een tijd geweest, dat, als iemand het diploma -*-1 der 5-jarige H.B.S. bezat, er met eenig respect over hem werd gesproken: Zoozóó, heeft hij de 5-jarige afgeloopen! De gediplomeerde was een volgens de wet van '63 gepatenteerde algemeen ontwikkelde, vele deuren werden schielijk voor hem ontsloten, vele hooge en hachelijke ambten", om met den Schoolmeester te spreken, waren voor hem bereikbaar, en hij kreeg vrijstelling van allerlei examens of gedeelten daarvan. Dit vervaarlijke papier was zóó verheven, dat men het langen tijd niet eens noodig had om apotheker of notaris te worden. Helaas, dit diploma kelderde met eenparig ver snelde beweging. Om er" te komen werd mér vereischt: men deed staatsexamen, en voorzoover men niet tegen die beruchte klip werd te pletter geslagen, ging men voorwaarts en werd meester in de rechten. Alsdan kon het gebeuren dat je repetitor met den bleeken glimlach der veelbeproefden zeide: ,,Nu heeft U twee einddiploma's H.B.S." Na den oorlog is 't, meen ik, nog erger. Inderdaad hebben, een jaar of zoo geleden, doctores juris gesolliciteerd naar een plaats als klerk op 'n klein gemeentehuis. Ingenieurs vragen naar een plaats als armbezoeker, ja, als amanuensis aan een lyceum. Hetzelfde H.B.S.diploma waar je vroeger het heertje mee was, is thans in handen van velen die snakken naar een plaats als stadhuisschrijver. Zie hier waartoe de onderwijswaanzin ons heeft gevoerd! Het diploma van de vijfja rige, eerst instituut voor algemeene ontwikkeling, dan voorportaal voor Delft en Breda en de Universiteit, is thans 'n blaadje papier van vrijwel geen beteekenis meer als het niet het fundament is voor mér studie. De twee- en twintig vakken geleerdheid kan de gediplomeerden nog een soort intellectueelc standing geven, doch geeft geen aanspraak meer op een be hoorlijke middenstandspositie. * Schatten zijn door de overheid uitgegeven om tot in onmogelijke plaatsen middelbaar onderwijs voor 'n schuifje verkrijgbaar te stellen en dit is genoten door personen die er nooit lust, maar steeds last van zullen hebben. Immers, wie veel heeft geleerd en geen kans ziet om vooruit te komen, voelt zich verongelijkt. Het primitiefste werk wordt thans gedaan door menschen met een vooropleiding voor hoogeschoohtudie. Het is als 'n houten kiosk op een zware betonfundeering, een onderheid kippenhok. Gelooft gij, dat de man die 'n boekwinkeltje op een dorp houdt, die 'n pietluttig zuivelfabrickje heeft, die politieagent is, met een tevreden gevoel aan zijn H.B.S. denkt, of smaakt het hem wellicht wrang? Draagt hij niet den last van zijn opvoeding, inplaats dat zij hem tot een zegen is? Men had beter de lagere school kunnen uitbouwen, er aesthetica en wat ethica kunnen leeraren en wat kunst. Daar heeft men wat aan, niet aan 22 vakken waarop niet wordt voort gebouwd. Levensgeluk zit niet in diploma's die men niet gebruiken kan. Volgens de nieuw-ontworpen regeling van den Rijkswaterstaat zouden alle admi nistratieve ambtenaren de 5-jarige moeten doorloopen. Welzeker, men zou 't voor iedereen kunnen voor schrijven, 't Zou nog wat meer miljoenen kosten, maar is men er niet in alle landen trotsch op, te kunnen verklaren: ,,ln ons land wordt zooveel miljoen voor onderwijs uitgegeven". Alsof dit iets zegt aangaande het nuttig effect of over het cultuurpeil! Men ziet Kunstzaal VAN LIER e^O 5SS n«a«t het Po»tkmtoor te Laren (N.-H.) css c-o ANTIQUITEITEN OOSTERSCHE KUNST SCHILDERIJEN -NEGERPLASTIEK Dagelijks ook de» Zondags geopend NAARDEN MET DE VESTINGWERKEN mensehen met het diploma, die spreken met een Hooghaarlcmmerdijksch accent of 'n tongval die sterk aan klompen herinnert. Beschaving hebben ze niet, ze kunnen hun eigen taal zelfs niet behoorlijk uitspreken. Maar gelukkig kunnen ze goochelen niet logarithnien, de thermoscoop van Looser, stereometrische isomerie en bolvormige driehoeksmeting. Maar de Christelijke en maatschappelijke deugden, waartoe ons lager onderwijs heet op te voeden, zijn hun wellicht volkomen vreemd gebleven, ten/.ij Pa of Ma daar in een verloren oogenblik voor hebben weten te zorgen. Wat zouden de menschen met mooi, frisch en sportief lager onderwijs beter gebaat zijn geweest dan met al die geleerdheid! Wat zouden ze met wat schoonheid, wat verfijning beter zijn gebaat in hun duffen, sinipelen werkkring, dan met een verleden dat mooier is dan de toekomst ! Toen de leerlingen nog voor het overgroote deel minSchetsje van een vasten steenen boocjbrug in aansluiting'met de vestingwallen, thans mogelijk geworden. (Dit schetsje heeBt niet de pretentie een bepaald ontwerp te zijn, maar dient slechts ter illustratie van de overtuiging, dat een goede en harmonische oplossing zeer wel mogelijk is.) stens uit den goeden burgerstand kwamen en het den weinigen anderen niet moeilijk viel zich de meerderheid tot voorbeeld te nemen, behoefde men niet te veel op personen te letten: het diploma deed een behoorlijk cultuurpeil vermoeden. Men is toen gaan meenen dat de waarde in het papier-alleen zat. Thans is het diploma zoo gevulgariseerd, dat het bezit ervan geen bepaald bes.chavingspeil meer mag doen veronder stellen : men gaat dus weer meer op de personen letten. Zooals er bij de Rijksbelastingen voor de hoogere functies een geschiktheidsexamen" bestaat, zoo zullen soortgelijke toetsen meer en meer moeten worden aangelegd en er zal een groot aantal candidatcn van ondermaatsche cultuur afvallen, terwijl van de overigen alleen de besten hun weg naar boven zullen vinden. Het intellectueele proletariaat zal er steeds grooter door worden. Als men ziet hoe allerlei diploma's in steeds primitiever milieus afdalen, krijgt men wel zeer stellig het gevoel hoe beschaving pas echt waarde aan een diploma kan geven, en dat men moet maken dat weinig beschaafde personen geen plaats kannen vinden op onderwijsinrichtingen boven de verbeterde lagere school. Men zou dan ruimer keuze hebben voor dienstboden, winkeljuffrouwen, loop jongens en dergelijke, voor de werkzaamheden waar voor bijna ieder te groot" en te ,,hoog" is door zijn onderwijs, maar niet door zijn persoonlijkheid. Ja ja, elke kelner heet Ober" (hoe heet dan 'n ober?), een winkcliertje heet Weledelgeboren Heer", waarom zou men geen fleschjesspoelers met 5-jarige kweeken? Laat ons democratisch zijn en niet meer eisenen, zelfs niet meer wenschen, dat aan eenig papier 'n zekere allure" gepaard gaat ! Laat men en nu in ernst eens selectie uitoefenen op wat naar H.B.S. en Hoogeschool gaat: n inzake beschaving, en inzake geestelijk peil. Zeker, men zal niet spoedig willen breken met: steeds meer scholen, die leeraren afleveren die weer scholen noodig hebben om 'n baantje te hebben enz. enz.: de vicieusc cirkel, of de altijddraaiende mallemolen. Men zal 't echter op den duur moeten doen. Geej de massa, die nooit mér dan massa-werk doet, een simpele, ruime, warme, u/s 't kun mooie, opvoeding. Geef hun kracht en :on, schoonheid en levensblijheid, geef hun een goed loon en goede levens omstandigheden. Doch bezwaar alleen hen methoogere intellectueele ontwikkeling, die deze noodig hebben voor hoogere functies voorzoover de samenUi'ing die be/iiieft. En gooi geen miljoenen weg voor een schoolopleiding die in enge furctie, in enge hersenen, in enge zielen elk redelijk doel vmirhijschiet. Peuplez les coles et votis viderez les prisons1' riep Victor Hugo, en de groote romanticus was verder dan ooit van de waarheid. En zoo /al men, denk ik, in latere jaren lachen, of huilen, over de vulga risatie van de intelleetneele kennis, over een stelsel dat steenen geeft voor brood, dat penny wise and pound foolish" is, dat doctorsopleiding eiseiit, althans duldt, voor klerken en bedienden, dat betonfundecringen Ie:;! mn kippenhokken op te bouwen. Ik kan niet schrik denken aan het oogeiiblik, waarop ik eens een portier zal moeten kiezen uit een serie sollicitanten, waarvan de simpelsten doctor in de klassieken of in de biologie /uilen zijn. Omstreeks dien tijd zullen wij eerst recht zijn aangeland in de gouden eeuw der efficiency.... BOOTMOTOREN MOTORBOOTEN Bingham & Liigt - Slepersvest l - Rotterdam