r^e Groene fl>c_/VVeckbI voor Nederland W. A. URBAN AUTOSTALLING Frankenslag 12 Handel in auto's en toebehooren TELEFOON - 50049 SCHEVENINGEN ONDER HOOFDREDACTIE VAN G. W. KERNRAMP Redacteuren: H. BRUGMANS EN TOP VAN RHIJN-NAEFF Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM KEIZERSGRACHT 333 Uitg.: N. V. DE GROENE AMSTERDAMMER AMSTERD'AM TOE AND HEEL OPGERICHT IN 1877 No. 2560 ZATERDAG 26 JUNI 1926 KRONIEK VAN DE WEEK De verwerping van het referendum in Duilschland. Reconstructie van het Fransche kabinet. Mussolini IN sommige Brabantsche en Limburgsche dorpen is er de vorige week in de Katholieke kerken gebeden opdat er een einde kome aan den overvloedigen regenval. Het zal wel niet nauwkeurig bekend zijn, hoever de kring van uitwerking van dergelijke gebeden zich uitstrekt; mocht ook Berlijn daar nog onder vallen, dan zou men den uitslag van het Zondag 11. gehouden referendum mede kunnen toeschrijven aan de Brabantsche en Limburgsche afweermaatregelen. Immers, als het op den morgen van 20 Juni maar niet zulk verrukkelijk zomerweer was geweest zoo klagen de voorstanders van dat referendum zouden er in de hoofdstad heel wat meer kiezers hunne stem voor de onteigening zonder schadeloos stelling hebben uitgebracht, in plaats van naar buiten te trekken. Het zijn wel de ware broeders niet, die liever een Zondagsuitstapje maken dan hun .burgerplicht te vervullen, maar bij stemmingen moet je het óók hebben van de onechte leden der familie. Het is altijd plezierig, als je voor het mislukken "van een zaak, waarvoor je geijverd hebt, nog andere redenen kunt aanvoeren dan die, welke met de zaak zelve te maken hebben, en bij verkiezingen pleegt ?de verliezende partij zich dan ook het genoegen van ?dezen troostgrond te verschaffen. Maar ook al had Jhet Zondagmorgen baksteenen geregend, zou het referendum wel geen meerderheid hebben gehaald. De voorstanders van de verbeurdverklaring waren A\ dadelijk zwaar gehandicapt door den eisch, dat hun voorstel niet moest worden aangenomen met de -meerderheid van het aantal der uitgebrachte stem men, maar met de helft -}- l van het aantal der stem gerechtigden; daardoor kwam de onverschilligheid ?van het percentage kiezers, dat altijd maling aan de .-stembus heeft, direct ten goede aan de tegenstanders ?der onteigening; wie niet opkwam, stemde feitelijk legen. Maar bovendien was het een geweldige macht, ?waartegen die voorstanders moesten optornen. Zij ?stonden tegenover een coalitie van Hindenburg en .alles wat bij zijn naam zweert, de bisschoppen en de Evangelische geestelijken; de door hen uitgegeven leus om van de stembus weg te blijven, weerhield 'vooral op het platteland menigeen van den gang naar het stembureau. Van de politieke partijen ?ijverden alleen de communisten en sociaaldemocraten ?voor de verbeurdverklaring; de democraten waren ?verdeeld en lieten hun volgelingen vrij. J^Zoo kan men zich er niet over verwonderen, dat 'het bij den slag op het hoofd van Jut niet gelukte ??den knal teweeg te brengen, die aan de omstanders ?verkondigt dat de hanteerder van den hamer zich naar behooren van zijne taak heeft gekweten. Tot :20 miliioen kon hij het niet brengen; verder dan 15 ..millioen reikte zijne kracht niet. Een prestatie, die intusschen menig aanhanger "van het ancien régime een bedenkelijk gezicht zal hebben doen zetten. Een der leiders van de Duitsch-nationalen had in een vergadering betoogd, -dat het een schande zou zijn voor het Duitsche volk, wanneer het referendum meer stemmen verwierf dan er reeds bij de voorloopige stemming voor waren ?.uitgebracht; dit laatste aantal nu is Zondag 11. nog met 21/2 millioen vermeerderd. Bij de laatste Rijks dagsverkiezingen behaalden de sociaaldemocraten en communisten tezamen 10 millioen stemmen; volgens dezen maatstaf hebben zich dus op 20 Juni ook ongeveer 5 millioen kiezers van de overige par tijen voor de onteigening verklaard. Vóór of tegen de republiek is het bij die stemming niet gegaan; onder de tegenstanders van het referen dum vindt men ongetwijfeld voorstanders van de republiek, maar die niet mede wilden werken tot een radicale onteigening; zooals er onder de vóórstanders ook velen zullen zijn, die aan de monarchie de voor keur zouden geven boven de republiek, wanneer de eerste goedkooper" bleek te zijn. Maar de 15 mil lioen, die Zondag hunne stem hebben gegeven aan het voorstel tot verbeurdverklaring, zijn in elk geval niet uit het hout gesneden, waaruit men de loyale onderdanen" vormt. En wanneer het straks tot een Rijksdagsontbinding mocht komen en de kwestie van de schadeloosstelling der vroegere regeerende families de inzet van de verkiezingen zou worden, zouden de rechtsche partijen wel eens een gevoeligen klap kunnen krijgen. Dit vooruitzicht zou hun tot aansporing kunnen strekken om eindelijk een meerderheid te verschaffen aan een regeeringsontwerp tot regeling der schadeloos stelling. De meeste Duitschers gevoelen het als, op zijn zachtst uitgedrukt, een onbillijkheid, wanneer men de vroegere vorsten geheel van hun bezit be rooft ; verscheidenen van dezen hebben er wel voor gezorgd, hunne garderobe zoo goed te vullen, dat zij dan nog niet in hun hemd zouden staan; maar dit doet niets af aan de rechtskwestie van de schade loosstelling. Niet over het toekennen van een schadeloosstelling, maar over het bedrag daarvan heeft zich tot dusverre in den Rijksdag geen meerderheid kunnen vormen; de conservatieven wilden het onderste uit de kan hebben; het Centrum en de democraten vonden, dat de heeren met een minder diepen teug kunnen volstaan. Ook over het thans aanhangige ontwerp blijken de meeningen nog zeer verdeeld te zijn, blijkens de beraadslagingen daarover in de juridische commissie van den Rijksdag. Toch dringt de tijd. Op 30 Juni zal de termijn verstreken zijn, waarvoor de zoogenaamde blokkade-wet geldt, d.i. de wet, waardoor voorloopig alle processen met de gewezen vorsten zijn geschorst. Misschien zal de geldigheid van die wet worden verlengd; maar ook al gebeurt dit, dan blijft toch de wenschelijkheid bestaan, dat de Rijksdag zoo spoedig mogelijk tot een beslissing geraakt. Er liggen echter nog tal van struikelblokken op den weg, o.a. de kwestie, of het regeeringsontwerp met een gewone, dan wel, omdat het een wijziging der grondwet zou vereischen, met een meerderheid van -?.5 der stemmen moet worden goedgekeurd. Is dit laatste het geval, dan mag de kans op aanneming gering worden genoemd en zal het moeten komen tot Rijksdagsontbinding en nieuwe verkiezingen. Nog meer dan in Duitschland heeft de volksver tegenwoordiging in Frankrijk hare onmacht getoond om een oplossing te geven aan de voor het land aller belangrijkste vraagstukken. De jongste kabinetscrisis is wel is waar niet het gevolg van een parlementair votum, maar de onzekerheid in het regeeringsbeleid ten opzichte van het financieel herstel moet toch in laatste instantie worden geweten aan de toestanden in het parlement, waar de tallooze partijen en cóteDE GROENE AMSTERDAMMER P r ij s per jaargang ? 10.?bij vooruitbetaling Per No. 25 Cent. Advertentiën ? 0.75 per regel INHOUD: i. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 9. 10. 11. 12. 13. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Prof. Dr. O. W. Kernkamp, Kroniek van de week. Dr. E. van Raalte, Frankrijk's moeilijkheden met Elzas?Lotharingen. Joh. Braakensiek, Mussplini's Heimwee Mr. J. v. d. Scheer, Internationale samenwerking. Prof. Dr. H. Brugmans, Amsterd. bijzonderheden. Spreekzaal?L. J. Jordaan, Het Nieuwe kabinet Briand. Annie Salomons, Bijkomstigheden. Dr. Jac. P. Thijsse, Uil Je Natuur. Jan D. Voskuil, Toegepaste Kunst. Elis. M. Rogge, Voor Vrouwen. Constant van Wessem, Muziek in de Hoofdstad. Mr. H. G. Koster, De halve wereld rond. Prof. Dr. D. Cohen, Held en lafaard. Carry van Bruggen, Grepen J. G. Sinia, De Menoembing. Jhr. Mr. H. Smissaert, Op den Economischen Uitkijk. Uit het Kladschrifl van Jantje Henrik Scholte. Tooneel Agnes Maas-vanderMoer, Dr. E.Allos. Barbarossa, Uit den Gemeenteraad, met teekeningen door J. W. Bloem. Andreas Latzko, De gestolen koning. Corn. Veth, Weleer en Nou, H. Middendorp, Boekbespreking Kumgra Nosalis, Rijm. Charivarius, Charivaria Cel 2, Telefoontje. Omslag: Spelproblemen. Bijvoegsel: Joh. Braakensiek, De uitslag van het referendum. rieën zich niet kunnen opwerken tot een eendrachtig handelen, met achterstelling van speciale belangen. Briand heeft thans een ministerie gevormd van republikeinsche unie dat alweer meer naar rechts zal zijn georiënteerd, ook al is Poincaré, het schrik beeld van radicalen en socialisten, er niet in opge nomen. De ervaring van het laatste jaar doet echter betwijfelen, of de Kamer, zelfs nu een volledige valutadébacle mér en meer dreigt, bereid zal blijken een vaste meerderheid te verschaffen aan een ministerie, dat het mes in de wonde wil zetten. Wie aan Frankrijk, als redder uit den financieelen nood, een Mussolini zouden toewenschen, mogen intusschen bedenken, dat zulke figuren, hoe nuttig zij ook mogen v.\\n voor interne diensten, voor het behoud van den vrede in Europa het grootste gevaar kunnen opleveren. Wat zou er gebeuren, als Frankrijk een dictator kreeg, die, evenals Mussolini met heimwee aan de loopgraven dacht" en die tevens handelde naar zulke oorlogszuchtige gevoelens? Bij Mussolini blijven de oorlogsdaden gelukkig nog uit, ondanks alle geheimzinnige aankondigingen daarvan, ondanks alle gebral van toekomstigen -militairen roem. Het is nog maar het gekakel van een kip die haar ei niet kwijt kan; zij had het willen leggen in Klein-Azië, maar daar was, dank zij het verdrag over Mosoel, de plaats bezet; moge zij nog lang kake len -- en er dus nog lang mee blijven rondloopen ! KERNKAMT