DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2562 *? SCHILDERKUNST DOOR A. PLASSCHAERT De meubels van de Klerk in Wendingen" De afbeeldingen van de meubels, -door de Klerk ontworpen, geven aanleiding om zelf nog eens te .overdenken, welke de eischen aljn aan een meubel van tegenwoordig te stellen. En dan ontmoet ge . dadelijk allerlei merkwaardigs, en veel tegenstrijdigs. Wannér ge toch erkennen moet, dat het meubel van tegenwoordig vooral moet voldoen aan den eisch van nuttig en tevens gemakkelijk vervoerbaar te zijn (wij bewonen, ten minste de meesten van ons, bewonen een huis, om spoedig weer te moeten -verhuizen; een meubel moet nuttig zijn. Dat spreekt van zelf, en dat werd zoo gemaklij k door sommigen ver geten ! dat het noodig is te herhalen. Wij hebben een tijd doorgemaakt (het geringst was in Holland de afwijking van die nuttigheid), dat het leek of sommige meubelbouwers uit lust tot nieuwigheid, dachten dat ze al het noodzakelijke, om een bizar spel, konden verhaspelen, en dat de menschen plotse ling ten behoeve van hun invallen een ander lichaam hadden gekregen. Maar dat is voorbijgegaan; alles wat tegen de natuur is gaat voorbij. Het moderne meubel is dus nuttig, en die nuttigheid moet, wij moe ten allen sober leven, zoo eenvoudig mogelij k worden voorgedragen. Dat sluit geen gratie uit, en dat bedoelt ook niet ten eerste uniformiseering, maar het meubel moet toch eenvoudig zijn, willen wij aan niet te ontkennen oekonomische eischen niet te kort doen. . Die soberheid moet meebrengen (wij worden alle hoe langer hoe kleiner behuisd) dat ook metde ruimte, die het meubel inneemt, zeer moet worden gerekend; wij z.ijn ook daar tot spaarzaamheid genood en genoopt. Het sobere meubel, dat aan de eischen van gemak voldoet, en dan zoo min mogelijk ruimte inneemt is dus een noodzaak voor den-modernen meubelbouwer. Vervolgens het meubel moet licht zijn, dat beteekent niet-zwaar-naar-'t gewicht. De gewone meubelen van het huis worden toch onop houdelijk verplaatst, onophoudelijk gehanteerd. Zij moeten dus geen voorwerpen zijn, die een athleet alleen kan hanteeren; voor een normalen -mensen moeten zijlicht zijn. En zij moeten, voor al ons ver huizen, gemakkelijk vervoerbaar zijn. In deze rich ting is door niet velen nog gezocht. Ik geef toe dat wij ook hier ons te hoeden hebben voor overdrij vingen en excessen, maar ook hier is toch met ernst, zij 't ook met schroom, te zoeken. Een zuivere over.wegingis ook hier noodig, en vele oplossingen, veel goede oplossingen daarvan hopen we te beleven; ik weet, dat er in studie genomen zijn door menschen die, eenmaal met-zoo iets begonnen, het niet spoedig opgeven. Deze eischen, te stellen aan het moderne meubel, ze schijnen voor allen zoo onontkenbaar en van zóó eenvoudige waarheid, dat het neerschrijven ervan, ais iets noodeloos met bedeesdheid, haast vervult. Maar wat zien we ? We zagen de meeste meubels in volkomen tegensprastr met de zoo even geformuleerde eischen. We zien ze bizar, oneenvoudig (niet altijd in Holland), tegen de nuttigheid in; we zien ze te groot, te zwaar. Dat bizarre, dat te groote, dat te zware is voorname lijk van Duitsche origine. De moderne Duitscher heeft al lang de neiging te willen overbluffen door de materie, waarmee hij werkt; hij houdt van het woord kolossaal; en dat heeft ons al menigenleelijke part gespeeld, want deze Duitschers zijn actief, van onophoudelijken ijver; een georganiseerde verkoop-in 't groot is hun lust en h'un leven, en daardoor hebben zij andere volken gedwongen (om te concurreeren, want het leelijke heeft altijd een kans meer dan het schoone bij de menigte) dergelijke zaken na te bootsen. Het moderne meubel voldoet in 't alge meen dus niet aan de eenvoudigste noodzakelijkste eischen, terwijl het tevens nog tegen den goeden smaak ingaat. In 't algemeen kunt ge dus zeggen, dat wij pas aan 't begin zijn van de schepping van zulk meubel, dat stipt van eenvoud en vol mogelijke beperking noodzakelijk moet wezen. . Wat zien we bij het meubel van den charmanten mensch, die de Klerk was? Het bizarre, dat in de bouwkunst van de Klerk kon .zijn, vinden wij ook daar, en ik zou zeggen, ook daar vinden wij de phantasie,die,in staat tot het nieuwe, ook in staat is tot het verwarrende, en tot het on praktische. Uit het voorgaande volgt vanzelf, dat mijne sympathie moet gaan naar het meest rationeele, eenvoudige meubel, dat de Klerk heeft ge maakt, en niet naar die meubels, die een oogenblik verrassen, zooals de boekenkast (op bladzij 7) die meer een huis van kleine afmetingen in een kamer is, dan inderdaad een bergplaats, een kast, zooals de boekenkast op bladz. 11 er wel eene is. Het ele ment, verrassing- of verbazing-wekken, is een uiterst gevaarlijk element in een meubel; die verrassing, die verbazing wordt dikwijls tot aanstoot, en tot ver veling ! En ook de versiering van het geraamte van Kunstzaal VAN LIER ?O Css m*M*l fcH PurtÉMtoor U !?«?» (N-H.) eva 6V9 ANTIQUITEITEN - OOSTBRSCHB KUNST SCHILDERIJEN - NEGERPEASTIBK Dagelijks ook dei Zondags geopend het meubel kan niet spaarzaam genoeg zijn; zij moet lijken als van zelve te zijn ontstaan en niet gewild; een boekenkast als die op bladzij 6 onderaan is als geheel onpraktisch, en bizar als ornament in de kamer. De meubels van de Klerk hebben nog twee eigenschappen, die ik vermelden zal. Ze zijn, in 't algemeen, te zwaar, te moeilijk, verplaatsbaar en ze vertoonen als geheel of in onderdeelen nog dat eigenaardige, dat de vormen ervan eer op die uit metaal geschapen lijken, dan uit het hout. Ook dit is een fout. Daarom lijkt mij het meubel van de Klerk in 't algemeen geen voorbeeld voor de toekomst, maar alleen een persoon lijke uiting, met fouten dikwijls, maar met een persoon lijke charme wel voorgedragen. MUZIEK IN DE HOOFDSTAD DOOR CONSTANT VAN WESSEM Alexander Schmuller als dirigent, .Ernst Wendel HET hooren van verschillende dirigenten is inte ressant en heeft bijna altijd tevens een didactische waarde. Men leert opvattingen van een bepaald werk vergelijken; waartoe men niet komt wanneer men steeds een en denzelfden dirigent hoort en diens op vatting dus als criterium blijft aanvaarden. Zoo moet men bijv. in Duitschland over Mengelberg's Beethoven-vertolking niet te spreken zijn. Wij daar entegen zullen ons wellicht met de ons te populair geworden door duisternis, naar licht" of de strijd met het noodlot bekroond door jubelende overwinning"-opvatting van Beethoven's 5de symphonie, zooals deze Zondagavond door den Duitschen dirigent Ernst Wendel gedirigeerd werd, niet meer kunnen vereenigen. De traditie speelt ongetwijfeld een groote rol in de vertolking of liever de opvatting van muziek, de traditie van een geheele periode. De 19e eeuw heeft daartoe het zijne bijgedragen met zijn onverteerbare muzie'kphilosophische analyse-zucht der gedachten, die een componist in muziek zou hebben omgezet. Vooral Beethoven heeft als de Titan gegolden, gestandbeeld door Max Klinger, bezongen in tallooze boeken (waarvan het oude romannetje van von Wintersthal Furioso" een curieuse voorlooper is), geanalyseerd en bespiegeld, zoodat men ten slotte geen noot in.Beethoven's partiture meer kon vinden, waarvan de vertolking, de opvatting" niet stond voorgeschreven. Een dirigent, die Beethoven's 5de symphonie niet dirigeert als een en al athletiseerende heldhaftigheid heeft de noten niet begrepen. Dat is de conclusie, die valt te maken. En zelfs het publiek is aan de dramatische vertolking te zeer gewend ge raakt, om haar op zijn beurt niet van den dirigent te eischen. Ernst Wendel, die de 5de symphonie van Beet hoven geheel in dezen geest dirigeerde, behaalde dan ook een reusachtig succes. Toch zoekt Wendel muziek te geven, in een mooie sonore ontvouwing van den klank. Zijn dramatiek vindt hij meer in sprekende" rythmische nadrukkelijkheden, vertragingen, ver snellingen, enz. Zijn uiteenzetting" was dan ook zoo duidelijk en populair, dat niemand in twijfel er over geweest zal zijn, dat het eerste deel der symphonie, gedirigeerd met abrupte, hamerende accenten, de strijd met het Noodlot (dat al sinds Schindler aan de deur klopt") verbeeldde, het laatste deel, breed, en voldaan triomfantelijk, als gezwaai met vlaggen, de bekronende overwinning in dien strijd bracht. Maar Wendel is een goed dirigent en men kon met genoegen naar hem luisteren. Waardeering cok hadden wij voor zijn uitvoering van MUZIEK D STRIJKINSTRUMENTEN D SNAREN: O H D A HD Achter St- Pieter 4 P rj O. rV/\OK Utrecht D Tel. 443 PIANO'S D D VERHUREN D D VLEUGELS Max Reger's Mozart-variaties, omdat Wendel mildelijk de leelijkste van deze variaties, die Reger's cere brale noten-schrijfwaanzin op zijn geweten heeft,. weg dirigeerde, zoodat ze nauwelijks opvielen en die welke wat liefelijker versieringen laten hooren bij een reeds door Mozart met welluidende variatiesbezongen thema (uit de a-dur piano-sonate) extra onderstreepte. Het klonk nadeze bewerking" wezen lijk niet kwaad hier en daar. * * * Ook Alexander Schmuller zagen wij op een dezer zomer-concerten in het Concertgebouw weer op het podium; doch nu niet als violist, maar als dirigent. Be grijpelijk trok dat de aandacht. Men kende Schmuller als violist, als vioolleeraar, als voorvechter van Reger, als conferencier tegen Strawinsky en tegen jazz", maar dat hij dirigenten-gaven bezat wist men nog niet. Inderdaad, men moet toegeven, dat Schmuller zijn programma van Russische muziek voor een diri gent van geen (of weinig) routine er verdienstelijk. afgebracht heeft. Ik kan niet behooren tot degenen, die Schmuller's. directie andere kwaliteiten toekennen. Het dirigeeren van een bekend werk als Tschaikowsky's 5de symphonie en van Scriabine's Poême de l'Extase", was voor Schmuller slechts een middel om te zeggen wat hij nu van deze werken dacht. Zelfs de introductie van een onbekend werk, nml. de suite uit Rimsky Korsakoff s Coq d'or"-muziek, plaatste Schmuller's. directie niet op een ander niveau. Dat Schmuller geen geboren dirigent is, verried duidelijk genoeg; zijn onvermogen om in het orkest dynamische span ningen te wekken. Zijn rythme is als dat van zijn viool spel : fijn, maar niet markant, niet physiologisch zou ik zeggen. Deze omzet tusschen muziek en bewe ging is toch een der eerste middelen waarmede een dirigent op zijn orkest werkt. Het bleef bij een gever». van kleur, klank, stemming, exposévan lijnen. en bouw, een curieuse afwijking hier en daar van het bekende (vooral in Tschaikowsky) hoewel het niet altijd duidelijk was of deze afwijkingen tot de on gelukjes" van den dirigent, dan wel tot zijn opvattin gen behoorden. Maar in ieder geval, het was interes sant, al was het niet altijd boeiend, door gebrek aan werking naar buiten, en het getuigde van de zakelijke overweging de muziek door de muziek telaten spreken, niet door trucjes. Al was het nu nog al opvallend,. dunkt me, dat het pathos van Tschaikowsky blijkbaar de vrijmoedigheid van den dirigent van noode heeft. De noviteit, die Schmuller ons bracht, de Coq d'or-suite" van Rimsky Korsakoff, is belangrijker van fijne instrumentatie dan van inhoud. Het is een muziek getrokken uit een opera, d.w.z. dat eenige instrumen tale gedeelten daaruit tot een suite voor orkest zijn vereenigd. De muziek lijkt me nog al,,illustreerend" en haar groteske phantasie" is wellicht bij een han deling aannemelijk, doch zulk soort muziek verdraagt wij maakten hèc reeds meer mee niet dat er in de concertzaal nog eens alle licht op valt. Het is nogal een mager aandeel, dat de originaliteit in dit werk heeft, niet alleen herhaalt Rimsky Korsakoff zijn eigen vroegere Aziatische effecten voortdurend (de klankstemming van,,Sheherazade"bijv.)doch ook is er steeds de Wagneriaansche chromatiek, gekleurd met Frar.ckiaansche bijklanken en een soort Slavische melodie, dien Brahms tot de finale van zijn viool concert zou geïnspireerd kunnen hebben. Wij betwijfelen of dit werk hier populair zal worden. Misschien dat eerlijkheid" alleen het niet doet en dat hier toch de dirigenten-trucjes moeten meehelpen? Electrische Warm water-Voorziening MET NACHTSTROOM A 2. CT. PER K. W. U. Vraagt inlichtingen en brochure en D. O B E R l N K & C Elcctr. Techn. Bureau Prinsengracht 456 Tel. 37452 G; J, DE KONING & Zn. Sanitaire Inrichtingen Keizersgracht 447 Tel, 43688 Vakkundige installatie tegen dezelfde tarieven als de Gemeente Electriciteitswerken. Op onze monsterzalen in werking te zien. FIAT AUTOMOBIELEN Agent voor het geheele Gooi: Auto Garage Kroijmans Soestdijkerstraatweg 66 HILVERSUM Tel. 306 Bezoekt s.v.p. onze SHOWROOM en vraagt demonstratie PRIJZEN VANAF F 2500.?.