No. 2563 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 13 HET VOLKOMEN H U W E L IJ K DOOR DR. JOH. G. SALOMONSON ' B*. ?V De man der wetenschap, die zich meer dan een kwart-eeuw lang aan theoretische en practische vraag stukken heeft gewijd; de schrijver, die aan vele en velerlei gedachten vorm heeft gegeven; de vrouwen-arts met uitgebreide ervaring; de vertrouwde van vele mannen en vrouwen; de mensch, aan wien niets menschelijks, de man, aan wien niets mannelijks vreemd is gebleven; de echtgenoot, die geluk en leed -van het huwelijk heeft ervaren; de man-van-vijftig. jaren eindelijk, die geleerd heeft het leven met wijze resignatie te beschouwen, die te oud werd om nog jeugd-domheden te doen, maar te jong gebleven is um ohne Wunsch zu sein"; ? zij alle tezamen kun nen, nepen voerend, tot dit werk geroepen zijn " zoo lezen wij in het Persoonlijk woord bij den aan vang", dat Dr. van de Velde, de schrijver van de hier onder aangekondigde omvangrijke studie, l) die in kor ten tijd reeds haar tweeden druk beleefde en gelijk tijdig in twee talen verscheen, tot zijn lezers richt. ; Eén pen, gevoerd door zoovelen, n schrift te doen i; .-schrijven is voorwaar geen geringe taak. i De oplettende lezer,-die dit mér dan 300 blz. dikke 1 -boek teneinde gelezen heeft, zal dan ook hebben kun nen opmerken, dat het schrift" telkens wisselt, al naar gelang Dr. van de Velde, in zijn bewonderens waardige veelzijdigheid en eruditie, die aan een soms verontrustende grondigheid gepaard gaan, zich in «en andere gedaante aan ons vertoont. Ongetwijfeld vinden alle hooger genoemde karak"ters"in denrschrijver in gelijke mate een weisprekenden -tolk,, doch ik vrees, dat de kracht van Dr. van de Velde's overtuiging zich niet gelijkelijk, uit de ver schillende hoofdstukken, aan den lezer zal kunnen rnededeelen. Het boek toch is geschreven voor den echtgenoot *en den arts, voor leeken en niet-leelcen dus,- van een medisch standpunt beschouwd. Het beoogt mér te .zijn dan eenig ander boek op dit overigens niet meer maagdelijke terrein vooral van Engelsche en Amerikaansche zijde Worden wij immers in de laatste jaren bestookt met, zij het ook veelal minder doorwrochte handleidingen" van dezen aard ; het wil den echtajenoet den weg wijzen naar de Elyseesche velden van het Volkomen Huwelijk en tevens den arts in staat .stellen in meerdere mate met voorlichting, de blijkbaar steeds groeiende scharen van, in zake het huwelijk, hulpbehoevenden terzijde te staan. De graad van geestelijke verwantschap tusschen den Jezer en de juist aan het woord, zijnde personificatie van den schrijver zal van grooten invloed zijn op het «l kaar begrijpen in de dikwijls uiterst precaire materie, ?die overigens steeds zoo voorzichtig mogelijk en met ?een hoog verantwoordelijkheidsgevoel door den auteur gehanteerd wordt.Zoo zullen de bijna Bijbelsche vermaningen, waar mede het 1ste Hoofdstuk van de Eerste Af deeling sonoorj^ftvangt: Ik leer U het Volkomen Huw'lijk. Niet het^olmaakte. -^ Dat kunt slechts Gij zelf leeren, wanneer Gij het Volkoom'ne kent. De kunst des huw'fijks ging in 't Avondland verloren. Gij kent niet anders dan den roes van d'eersten tijd, dien Gij misbruikt.,..", door haar pretentieuze inklee ding, den argeloozen Nederlandschen arts wat van streek brengen, doeh, omgekeerd, den candidaat voor het Volkomen Huwelijk misschien stichten en zeker over de eerste moeilijkheden heenbrengen, die hem straks het verteren van de vele bladzijden elementaire anatomie en physiologie van den mensch toegelicht met mooie platen en vooral ook van de cuisine" van het Volkomen Huwelijk (als ik het zoo eens noe men mag) zullen bereiden. , Want hier worden dingen besproken met een bon digheid en tevens met een gedetailleerde zakelijkheid, die menig braaf, doch misschien onvolkomen huis vader de haren te berge zullen doen rijzen. Voor een deel misschien als gevolg van de vrijmoedige wijze waarop de intimiteiten van het huwe4ijksleven ont leed en toegelicht worden, of wel om de ongedachte mogelijkheden en nieuwe perspectieven, die de steeds bijzonder heldere uiteenzettingen van Dr. van de Vel de den echtgenoot openen. Doch voornamelijk wel uit hoofde van het feit, dat de, voor den eenvoudige van geest dikwijls verbijsterende inhoud van vele hoofdstukken hier en daar wordt voorgedragen op de technisch-wetenschappelijke wijze, die hem misschien in den Gids voor den Radioliefhebber" of in de Handleiding voor het Müllern" prettig aandoen, maar die hem bij de openbaring van de verborgenheden van het leven wat koud op het lijf vallen. Zoo zullen de tallooze citaten van schrijvers uit alle landen en tijden, hoe belangrijk en goed aange bracht de meeste ervan ook mogen zijn, in het weten schappelijke werk, dat dit boek steeds wil blijven en TABA SIGAREN *» ** ZIJN TOCH DE BESTE ** ~ ook ongetwijfeld in vele hoofdstukken is, den medischen lezer wat ongewoon aandoen. Deze zelfde aanhalingen echter en niet het minst de tweemaal terugkomende Ihtermezzi reeksen van stukken proza, versregels en kernwoorden, betrekking hebbende op het liefdeleven van de menschen zullen daarentegen den ongetwijfeld hier en daar in hooge mate verontrusten echtgenoot weer op zijn gemak brengen en in staat stellen om even uit te blazen van de inspanning, die hem het volgen van den niets ontzienden, alles uitpluizenden en aan het licht brengen den physiöloog zal kosten. Het ligt niet in de lijn van dit blad, de stof, die in de verschiljende hoofdstukken behandeld wordt, aan een nadere'bespreking te onderwerpen. Slechts moge opgemerkt worden, dat veel buiten het bevattingsvermogen van den leek zal komen te vallen. Afgezien nog van het feit, dat het kennisnemen van vele, zelfs voor den huisarts uiterst specialistische verhandelingen, voor den echtgenoot onmogelijk noodig geoordeeld kan worden om zijn huwelijk volkomener te maken. En hier komt een zeer gewichtig punt ter sprake: zou werkelijk n onvolkomen huwelijk door het eer lijke, haast hartstochtelijke streven van den schrijver volkomen worden? v Zou deze schat van kennis en ervaring waarlijk kunnen medehelpen tot het opnieuw doen opbloeien van die kwaliteiten, die in het Avondland verloren gingen?" Ik betwijfel het, doch help het den verdien stelijken schrijver hopen. Waar de psychische factoren voor een Volkomen Huwelijk bij beide echtgenooten aanwezig zijn en die blijven, dit geeft de schrijver zélf duidelijk genoeg te kennen, van beslissenden invloed daar zou dit boekeen bijna volkomen huwelijk misschien volkomen kunnen maken. Maar hoe dikwijls blijven deze eerste eischen voor een gelukkig samenleven van man en vrouw onver vuld in deze haastige tijden, die voor het ontwikke len van beschouwelijkheid en zelfcritiek zoo weinig gelegenheid laten? En hoe vaak zal een huwelijk, dat, gemeten met den maatstaf van Dr. van de Velde, ver beneden de gren zen van toelaatbare onvolkomenheid blijft, in de oogen van de betrokkenen volmaakt schijnen? Zulk een huwelijk is volmaakt, ook wanneer het den kennersblik van den huwelijksphysioloog niet be vredigt: de psychische componenten beslechten hier het pleit en kritiek zoo goed als onrustverwekkend drijven moeten vér van deze echtgenooten blijven. Voor hen is dit boek dan ook niet geschreven, zult ge zeggen. Toegegeven, maar evenmin is het geschre ven voor de op sensatie belusten, die de oprechte be doelingen van den auteur zullen misverstaan en zijn aanwijzingen zullen ter harte nemen voor alles, be halve voor een volkomener huwelijksleven. Ook dan zou dit boek zijn doel missen en, in zekeren zin, een gevaar vormen \ Maar in hooge mate belangrijk blijft het, om de uit nemende wijze, waarop deze Nederlandsche medicus, die zoo lang temidden van zijn kunstbroeders, door de vruchtbaarheid van zijn geest en de originaliteit van zijn denkbeelden een bijzondere plaats heeft in genomen, zijn rijke ervaring tendienste van anderen gesteld heeft. Zij het ook, dat de beperking, of liever nog, de splitsing van de stof met het oog op de lezers, aan de strengheid van opvatting van zijn werk zou ten goede gekomen zijn \ 1) Het volkomen huwelijk. Een studie omtrent zijn physiologie en zijn techniek. Voor den arts en den echtgenoot geschreven door Dr. Th. H. van de Velde. Leidsche Uitgeversmaatschappij, Leiden 1926. FILM-LITTERATUUR DOOR L. J. JORDAAN Grand CaféRestaurant DE HEEMRAAD' N. BINNENWEG 276 ROTTERDAM 8 Billards Orchestre SPRATO Psychologische Beschouwingen over Film en Bioscoopbezoeker door Gerard van Duyn. Hollandia-drukkerij. Baarn Deze in druk uitgegeven rede, indertijd op het Arnhemsche Bioscoopcongres uitgesproken, vormt een welkome bijdrage tot de, nog zoo schaarse, ernstige film-litteratuur. Hier klinkt een ander geluid, dan het barsche anathema der steile, moreele of aesthetische, ketterjagers en de eeuwige grapjasserij der jolprent-hansworsten. Hier is een ernstig man aan het woord, die met belangstelling en zefs met liefde zich verdiept heeft in het merkwaardige ver schijnsel, dat, meer dan welk ander ook, onzen tijd beheerscht en de richting der komende cultuur zal bepalen. Ik ga hier van het standpunt uit, dat iedere be schouwing, die blijk geeft van waarachtige belang stelling in het bioscoop-vraagstuk dient te worden gewaardeerd en aangemoedigd al ware het alleen maar als vriendelijke aansporing voor de groote pers, die wie vond toch het rampzalige begrip vóór-lichten" uit? in deze materie no^ steeds achteraan strompelt. Behalve deze algemeene appreciatie, verdient de brochure van den heer van Duyn echter een warme aanbeveling terwille van het ongetwijfeld belang wekkende materiaal, dat zij verzameld heeft voor de ? studie van de psychologische beteekenis der film. Dit is om maar met de deur in huis te vallen voor mij persoonlijk tegelijk haar verdienste en haar zwak. Op heldere, overtuigende wijze ontleedt de heer van Duyn de nerveuze moderne psyche en beredeneert met groote nauwkeurigheid haar verhouding tot de film. Hij legt met klemmend betoog het complex van instincten en onbevredigde driften, welke ons onder bewustzijn vormen, bloot en toont aan hoe de film daarop reageert aldus komende tot een, voor den psycholoog, alleszins bevredigend resultaat. Wat ik er echter in mis, is de groote samenvatting de mach tige opzwaai, die, na al dit geanalyseer, de film verheft tot een logischen, natuurlijken uitingsvorm van de artistieke scheppingsdrift van onzen tijd. Wat er in ontbreekt is de breede visie, die zoowel in het dreu nende stampen van den jazz-band, als in het flitsend voorbijjagen van het lichtbeeld, het rhythme en den geest vermag te ontdekken, van een nieuwe, ge weldige toekomst. Het is met alle. respect voor den kundigen auteur te veel analyse en te weinig synthese \ Hoe weinig die hoogere, symbolieke beteekenis van de film door den heer van Duyn wordt gevoeld, blijkt wel hieruit, dat bijna al zijn beschouwingen" evenzeer als op de film, van toepassing zijn op iedere andere willekeurige uitingsvorm. Immers we kennen de populaire film even goed als de amusements lectuur, de unterhaltungs-musik en het volksstuk, die alle gescheiden zijn van en dikwijls tegenover gesteld aan het kunstwerk in algemeenen zin, hetzij dit door middel van het orkest, het tponeèl of h^t projectie-doek tot ons komt. ' Vandaar dan ook, dat de aesthetische beschou wingen verreweg het zwakste deel van het boekje vormen. Hier toch openbaart zich een zekere nuch terheid, een gebrek aan artistiek sentiment, speci aal ten opzichte van de zuiver cinematografi sche schoonheid, die in het overigens voortreffelijke betoog een pijnlijke lacune achterlaten. Zoo komt de schrijver tot raadselachtig ontboezemingen als de volgende: Een film b.v. als Hef cgbinef van Celigari" .is zeer verdienstelijk, doch vertoont ook veel fouten. Hij is b.v, veel fe plaatjesochtig (!) en de ruimteatmosfeer (sic), die de figuren in de film rond zich dienen te hebben (!) ontbreekt vaak geheel. en verder: Uit het feit, dat de film opgebouwd is uit ver schillende bouwstoffen, beeld, tekst en muziek, vloeit voort, dat voor de film minder dan b. v. voor de litteratuur hef gevaar (!) van vervalling in een uiterst subjectivisme dreigt.... Dit groote aantal personen, dat gemoeid is met het maken van een filmopname houdt een fe sterk individualisme van de film legen. Dit alles nu is niet bijster fraai en ook niet erg duidelijk, maar er blijkt toch wel zoo veel uit, dat de auteur in den Caligari" het meest verdienstelijke element: de streng gestyleerde compositie, over het hoofd ziet terwijl hij in zijn laatste citaat toont de voornaamste voorwaarde voor ieder kunstwerk (ook voor het gesamt-kunstwerk i) niet te beseffen, t.w. de eenheid in vorm en gedachte die in de cine matografie al meer en meer leidt tot centralisatie van alle factoren in handen van den regisseur" beter gezegd den film-schepper of cinegrafibt. Zoo is er m^r en ma? aus het aesthetische deel van het werkje niet onbedenkelijk genoemd worden des te beter lijkt mij de psycho-analytische beschou wing, in al haar onvermijdelijke beknoptheid. Wat de heer van Duyn ^tgt ov.r de film als ener gie-bedding, als equivalent voor den z.g. dag droom" als moreele en sexueele factor in het gedachten-complex van den modernen mensch is zeer belangwekkend en (ik zei het reeds) van groote waarde voor de kennis van de psycho-og ache be teekenis der film. Het brengt ons aanzienlijk nader tot de verklaring van de geheimzinnige, fascineerende macht welke de bioscoop op het huidige geslacht uit oefent en die wetenschap kan den film-kunstenaar zoowel als den film-criticus slechts ten goede komen, terwijl ieder belangstellende in de cinematografie er met interesse van zal kennis nemen. Waarom ik de lezing warm kan aanbevelen l HOTEL DES PAYS-BAS Wagenstraat 102 DEN HAAG. Rustig familiehotel. Koud en warm stroomend water op alle kamers. Aanbev. J.M, v. d. SANDE.