No. 2564 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 9 M [A N' N E N OVER VROUWEN HENRIËTTE ROLAMD HOLST VAN DER SCHALK DOOR DR. W. VAN RAVESTEIJN MOGEN wij, het werk van Henrïtte Roland Holst-van der Schalk onder n formule trachtend saam te vatten, het in zijn geheel als lyrisch kenschetsen? Men'zal misschien zeggen: formules zijn uit den itoooze en leiden ten doode. Maar het afwegen en ?vergelijken is ons nu eenmaal ingeboren en, of wij ?willen of niet, rangschikken "we toch altijd personen ?en merken ze met een zekere rubriek. En zooals voor wie het werk van een andere groote schrijfster, hier te lande wel wat onrechtvaardig uit het oog verloren, George Sand namelijk, eenigermate «verziet, er moeilijk twijfel mogelijk is aan het vóór alles epische, dus menschen en karakters scheppende, ?van haar arbeid, zóó, meenen we, zal een latere gene ratie in onze bekende communistische tijdgenoote vooral de lyrica zien. Lyrisch, niet alleen omdat.zij, die, zooals men weet, later ook heel wat proza heeft geschreven, begonnen is met lyriek, zij 't dan ook voor een toen nog zoo jonge vrouw, zeer wijsgeerige, maar omdat, ondanks de uitbreiding later, van haar sgedachtensfeer en werkingskring, de bundels harer lyrische poëzie toch steeds om zoo te zeg gen het snoer zijn gebleven, waaraan al het andere slechts vastgeknoopt zat en... -waaraan men heel haar leven met groote ?duidelijkheid kan aflezen. Doch, zal men allicht weer opmerken: rekent gij dan het omvangrijke prozaAverk, het reeds gepubliceerde zoowel als ?dat, wat nóg in de jaargangen van tijd schriften en bladen sluimert, rekent gij ?werken als: De Revolutionaire massa.Aktie, die omvangrijke studie over het thema der massale werkstakingen, de iPhilosophie van Dietzgen en haar Beteekenis voor het Proletariaat, Kapitaal en Arbeid in Nederland, De voorwaarden tot vernieuwing der dramatische kunst, om van de studies over Rousseau en Garibaldi, de laatste in romanvorm, te zwijgen, soms ook al tot het lyrische genre? Met uw verlof! Met strenge weten schap heeft om een voorbeeld te noe men een werk als dat over het Drama «n de mogelijkheid of onmogelijkheid aijner vernieuwing, zeer weinig, met ge voelens daarentegen heeft het alles te maken. Het eindigt, in zijn algemeene ?conclusies, met een kreet van vertwijfe ling, zooals wij in het, ook naar den vorm lyrische, oeuvre zoo tallooze ma len aantreffen. Het is zeer blijkbaar igeschreven om over een onderwerp, dat voor de .schrijfster sinds den aanvang van haar publieke loopbaan, zeer terecht, in het middenpunt harer .belangstelling stond, zoo mogelijk tot een resultaat, ..een haar bevredigende oplossing te geraken. Werk nu, dat in die mate overwegend, het karakter draagt van voort te komen uit een behoefte tot persoonlijke igeruststelling mag, dunkt ons, wel met eenig recht ?overwegend lyrisch worden genoemd. En het zou niet zoo moeielijk zijn mits men er de ruimte voor had van al het proza-werk dezen karaktertrek als /fceheerschend aan te toonen. Wij gelooven niet, daarmee aan de beteekenis.en .de waarde van Mevrouw Roland Holst's arbeid ook maar iets te kort te doen. Zij blijft ermee in de lijn f.harer grootste voorgangsters-landgenooten, Zuster Hadewych, die geheimzinnige geniale dichteres, ? die in den dageraad onzer letteren eensklaps schittert met een glans, slechts te vergelijken met dien van Willem, die den Madoc maakte, een Anna Bijns, van wie reeds Dr. O. Kalff, de overleden geschiedschrijver ?onzer letteren, terecht getuigde, dat zij onder al haar tijdgenooten-rederijkers en rederijksters zich onder scheidde door het gevoel, dat hare poëzie bezielt, de hartstocht, die erin trilt, het onbevangene en frissche harer opvatting, de scherpe blik, waarmee :zij de maatschappij rondom zich gadeslaat". INKOOP Brillant, Paarlen, Platina, Goud en Zilver. JL LAMME R S, Juwelier, Ao 1845 OUDEGRACHT 149 UTRECHT EXPERT der Nederlandsche Spoorwegen. Sinds Henriëtte Roland Holst, zooals zij het in haar eersten, onder den invloed van de socialistische beweging staanden bundel: De Nieuwe Geboort, in 1902 verschenen, zegt gegroeid was tot een weinig macht en liefelijk haar stem hief om te hooren", is er, vooral in de laatste jaren, een geheel nieuwe generatie lyrici in dit land opgestaan, slechts met den overvloed aan dichters in het tijdvak der rederijkers en later dat van Tollens te vergelijken. Deze allen stellen er hun glorie in, de maatschappij rondom hen niet alleen niet met scherpen blik, maar in 't geheel niet gade te slaan. Latere generaties zullen zeker in Mevrouw Roland Holst die onafgebroken strooming tusschen haar lyriek en d» meest bewogen deelen der maat schappij van haar tijd eenerzijds apprecieeren, andererzijds de intensiteit en innigheid dier gevoelens waardoor zij met een zoo groote mystieke dichteres als Zuster Hadewych vergeleken mag worden. Maar, gelijk het in onze rustelooze en verscheurde tijden vanzelf spreekt, heeft Henriëtte Roland Holst de sublieme en onbewogen hoogten der contemplatie slechts zelden kunnen bestijgen. Reeds uit haar eersten socialistischen" bundel, dus in de gedichten, die haar stemmingen vertolkten nadat zij in de jaren na '95 met de socialistische beweging toenmaals voor haar in de jonge S.D.A.P. belichaamd kennis had gemaakt, kan men, bij de vleet, de verzen ver zamelen, die van twijfel, ja wanhoop in eigen kracht om socialistisch propagandiste volgens het zichzelfvoorgestelde ideaal te zijn, getuigenis afleggen. En heel haar leven in de ongeveer dertig jaar, gedurende welke zij zich nu met die taak heeft beziggehouden, dan eens intensiever en dan weer bijna in 't geheel niet, heeft het bewijs geleverd, hoezeer zij in die jonge jaren de grenzen van haar kunnen juist onderscheidde. Vrouw die niet waart waf g'u zelf scheenf Ie wezen e/? van bevrediging 'f zoef hebf gemist, de zin die w' in uw (aal verborgen lezen is dof ge in uw kracht u hebf vergisf. Toen de bergkammen lokkend voor u rezen van dat land waar ge den naam nauw van wist leek alle lieflijks voor u weggewischf in'f heemlijk dal dat ge verlief voor dezen Ge vloogf de sfeilfe op, voelend als bevederd en daglang liepfge onverschrokken voort, rond u het rauwe en wilde en halfgekende, maar toen schemering viel, die 'f hart verfeederf. laagfge neer.weenend mei gebroken lenden van heimwee naar hef land van uwgeboorf. Zoo ziet zij zichzelf in De Nieuwe Geboort". En is het in den loop der volgende, aan politieke lotswisselingen zoo rijke tientallen van jaren anders geworden? Men behoeft slechts de hoofdmomen ten uit dat tijdvak aan zijn geestesoog voorbij te laten gaan, om te zien, hoe waar het is, wat de dichteres nog in den in 1923 verschenen bundel: Tusschen Twee Werelden getuigde: Ik weef mijn ziel een land fe zijn, waardoor veel scheuren -loopen; mijn geesf vloeit van nafure gelijk wafer naar alle kanten uit en gelijk was laaf zich mijn hart tot alle vormen kneden. Het vers is van 1919 en het is opgedragen aan Friedrich Adler, den Oostenrijkschen socialist, die in 1917 den Minister-President Sturgk doodde. Het is, in het algemeen, misschien een van de meest karak teristieke politieke gedichten, uit de pen van Mevrouw R. H. gevloeid. Het legt den aard van haar commu nistisch geloof", zoo sterk gevoelsmatig"' en zoo.. dwéepend zou men haast zeggen, in bijna ontrotrende wijze bloot. Juist daarom ook behoort het tot de poëtisch-zwakke deelen harer productie, waarvan men in al haar lyriek zoo veel voorbeelden kan aan treffen. Hoe vaak daalt de poëzie daar, de wankelende politieke schreden der dichteres begeleidend, tot een soort strompelend proza! Maar welk een zuiverheid, we,lk een hoogte bereikt haar Muze, wanneer zij, door den wind van het gevoel alleen gedreven, opstijgt tot waar Weemoed en Deernis het leven als een landschap in avondscheme ring doen overzien ! Daar, waar zij peinst over een geliefde doode, of waar, zooals in Verandering en Eenheid, een mijmerlied, in den bundel ,, Verzonken Grenzen" van 1913?de eenzaamheid en broosheid van het leven, ook van haar leven , aan haar zielsoog voorbij trekt. Vrouwelijk moge haar poëzie, ook in die beste oogenblikken blijven, wij gelooven, dat geen man, zelfs al ware hij een vooral verstandelijk en niet bizonder gevoelig georiënteerd politicus, haar dan zijn bewondering zal kunnen onthouden. En wij vermoeden, dat nog geslachten, vele geslachten die bewondering en dat genot zullen deelen ! Maurras, de bekende Fransche royalistische poli ticus, tevens echter een uitmuntend literator en KLEEDING VAN DE MAAND Teekening voor .de Groene Amsterdammer" door Hermine Ijzerdraad, ZOMERJURK VAN AMANDELGROENE CREPE. VESTJE EN CEINTUUR VAN CRÊPE IMPRIM Hotel Duin en Daal" - Bloemendaal Str. koud en warm water op alle kamers PRIVÉBADKAMERS Telefoon 22223 essay-schrijver, besluit zijn fraaie studie over de romantische liefde, geschreven naar aanleiding van het beroemde geval" De Musset-George Sand,met deze woorden, die een prachtige karakteristiek van het lot inhouden, dat de tot het uiterste doorgevoerde liefde, zooals die in de jaren tusschen 1830 en '40 werd beoefend, aan de groote Fransche schrijfster bereidde: Tres douce, résolue a n'affilger qui que ce fut, elle avait du tre inhumaine; tres fiere, s'amoindrir et s'humilier jusqu'amentir souvert, longtempset de sang froid; amie du calme, heureuse seulement par la possession de soi-même, errer et flottersous l'orage et se sentir liée misérablement a ses maux." In het leven van onze groote Nedeilandsche dich teres heeft de politiek tot nog toe een rol gespeeld en een werking geoefend, met die van de romantische liefde in het leven van George Sand te vergelijken. Maar zouden wij daarom uit het leven van een dezer beide groote vrouwen hetzij de eene, hetzij de andere willen missen? VERZOEKE ALLE STUKKEN VOOR DE REDACTIE m TE ZENDEN AAN HET SECRETARIAAT VAN DE GROENE AMSTERDAMMER", KEIZERSGRACHT 333, AMS.TERDAM. DRINK WEINIG MELK maar gpede melk, van betrouwbaar GEZOND VEE. HOFSTEDE OUD-BUSSEM KERKSTRAAT 187. TELEFOON 49344.