eekblad voor NedtóHand W. .A. URBAN AUTOSTALLING Frankenslag 12 Handel in auto's en toebehooren TELEFOON - 50049 SCHEVENINGEN ONDER HOOFDREDACTIE VAN G. W. KERNRAMP Redacteuren: H. BRUGMANS EN TOP VAN RHIJN-NAEFF Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM KEIZERSGRACHT 333 Uitg.: N.V. DE GROENE AMSTERDAMMER AMSTERDAM ma.na.tK TOfe AND HEEL Socfcs OPGERICHT IN 1877 No. 2565 ZATERDAG 31 JULI 1926 ,U N I O N S A C R E" Dieu ne fff qncques deux Troyes, ne deux Romes, A/e /era-;'/ deux Trances, , ? ? quand faillie ' sera la noslre, asser ja affaiblie" Chastellain DE utopische socialist Fourier dacht zich als zooveel andere staten-bouwers-in-droomen, wier ^ller vader de Grieksche wijsgeer Plato is, de Fransche Republiek door filosofen bestuurd en geleid door geleerden. Aanhangers van Poincarézouden zich bij zijn triomfante wraak over zijn verkiezingsnederlaag van den Uden Mei '24 een oogenblik kunnen' ver beelden, dat Fourier's droom nu bezig is werkelijkheid te worden. Na de mislukking van het rechtsch georiënteerde ministerie Briand-Caillaux gestrui keld over de noodig geoordeelde, maar niet verkregen volmachten , na de nog jammerlijker mislukking van het ministerie Herriot te snel gevallen om te ?weten waarom het eigenlijk viel is immers Poincar gekomen (en dat alles in n week!) met een minis-/ terie van uitgelezen mannen buiten de partijen om", met een kabinet van nationale eenheid" waarin n Briand n Herriot zijn opgenomen als om te demonstreeren, dat het een hoogere eenheid dier tegen?deelen zijn wil en daarmee reeds blijk van zijn filoso fische afstamming gevend. Zijn met spanning verbeide regeeringsverklaring Dinsdag j.l. afgelegd in de Kamer en tegelijkertijd "voorgelezen in den Senaat heeft, blijkens de groote meerderheid, die de daarop gevolgde motie van vertrouwen verwierf, die geestdrift niet verminderd. 358?131 bij 50 onthoudingen; alleen communisten «n socialisten en enkele beginselvaste radicalen stemden tegen den man, van wien tegenstanders zeggen dat hij alles weet en niets begrijpt," maar ?die in elk geval volgens objectiever oordeel in 1923 <le Roer-bezetting doorzette en door de daaraan verbonden kosten en politieke onzekerheid den franc de eerste ernstige slagen toebracht. Het is gevaarlijk zich tegenwoordig aan al te volstrekte politieke oordeelvellingen te wagen, maar de nuchtere lezer dier regeeringsverklaring, ?wien de ontroerende aanblik van Poincarémet Herriot en Briand ter eenre, Sarraut en Painlev ter andere zijde niet over zijn nuchterheid heen heeft kunnen helpen, kan zich niet aan den indruk ont trekken dat hier een spel gespeeld is, aan welks «rnst de spelers zelfs nauwelijks kunnen gelooven. In werkelijkheid komt, vreezen wij, het ministeriePoincarédichter bij een troep ervaren acteurs dan bij toet filosofisch ideaal van Fourier. Een geestig publicist heeft in de Engelsche Nation" der vorige week, van te voren, bedoelde regeerings verklaring als volgt opgesteld: Mijne heeren", liet hij Poincarézeggen, de regeering zal <le frank verdedigen met alle hulpmiddelen der natie. Wij ?doen een beroep op u om onze pogingen tot herstel van het vertrouwen te steunen. Wij verplichten ons niet te raken aan ?de heilige goudreserve van de Fransche Bank, die een voor werp van vereering is voor alle ware.Franschen. Wij verplichten ?ons, niet over te gaan tot eenige leening of tot buitenlandsche credieten, niet over te gaan tot een kapitaalsheffing, de be lasting niet te verhoogen, de biljettencirculatie niet te vergrooten, de vlottende schuld niet te consolideeren, onze schulden aan Engeland en Amerika niet te betalen, kortom «iets te doen dat iemand onaangenaam kan zijn en dus het vertrouwen weer kan ondermijnen. Zelfs al zou door de ma chinaties van onze booze vijanden de frank dalen tot 5000 in het pond, wij zullen het vertrouwen nooit verliezen. Frankrijk heeft de wereld gered. Het zal zich zelf redden. Debout les morts l De frank zal zijn slag van de Marne hebben!" Deze woorden van den Franschen correspondent van het Engelsche radicale weekblad zijn meer dart een geestigheid, zij zijn een voorspelling gebleken op n punt uitgezonderd: de belastingen, inzonder heid de indirecte zullen verhoogd worden, maar het is voor ons zelfs de vraag of op dit ne punt waarop Poincaréen zijn ministerie dat dan ook niet uit filosofen maar uit doodgewone doorgefourneerde parlementaire rotten bestaat radicaal heeft durven zijn, meer zal kunnen worden bereikt, dan dat de verhooging men hoopt op 2 i milliard goed maakt wat de schatkist door de waarde-vermindering van de franc verloor en zal blijven verliezen. Zelfs het vertrouwen van de geldmachten immers, waarop Poincarésteunt zijn voorstel tot verlaging der successierechten van groote vermogens is er een nieuw bewijs van heeft de franc nauwelijks eenige dagen in zijn glij-val kunnen stuiten. En geen wonder waarlijk. De toestand der Fransche financiën is geen kwestie, die Frankrijk alleen kan klaren, daarom niet, omdat zij haar oorzaken niet vindt in uitsluitend Fransche verhoudingen, maar mede en voor het grootste deel een kwestie is van internationale politiek en internationale economie. Men stelt het en zoo doet nu ook Poincaréen zoo deed al tijden lang Bokanowski, de finantieele kop van zijn ministerie, al is hij maar minister van handel gaarne voor, alsof het dalen van de franc uitsluitend een kwestie zou zijn van gebrek aan vertrouwen". Ook al wilde men dit toegeven, dan nog kan men de verklaring voor dit wantrouwen slechts zoeken in de bovenbedoelde internationale verhoudingen, wier knooppunt naar onze meening is gelegen in de finantieele overheersching van Amerika over Europa. Dèar immers, aan den overkant van den Atlantischen Oceaan, ligt, sinds den wereldoorlog, het centrum der wereld- en zelfs der Europeesche politiek. Inderdaad, bij de verwarrende hoeveelheid der feiten en de verbijsterende snelheid waarmee zij elkander verdringen, wordt in de zeven jaren, nu sinds den vrede van Versailles verloopen, de groote lijn der Amerikaansche finantieele hegemonie steeds duidelijker zichtbaar, de richtingslijn waaraan men al de andere kan meten, ook de nog zwakke reactie die, uit verweer, wil komen tot een hechtere aaneen sluiting van het Europeesche vasteland, tot wat men de Union Sacrée van Europa zou kunen noemen; een denkbeeld, voor gestaan o. a. door een zoo invloedrijk journalist als Jules Sauerwein van de Matin, zonder dat er intusschen nog iets van valt te zeggen, of deze tegenstrooming in de toekomst zich zal kunnen door zetten. De jongste ontwikkeling van Amerika, waardoor alle belangrijke Europeesche aangelegenheden over schaduwd worden, moge op zichzelf begrijpelijk zijn, de snelheid waarmee zij zich voltrekt is zóó groot, dat de politieke voorstelling van den ontwikkelden leek haar niet kan bijhouden. Wie wel eens een blik geslagen heeft in de bekende boeken van Ford b.v. zal iets van Amerika's telkens tot een verder uiterste opgevoerde productie-capaciteit zijn gaan begrijpen en wie het geluk had het onlangs verschenen Das Amerikanische Wirtschaftswunder" van Julius Hirsch te lezen, dat beter, want algemeener hetzelfde DE GROENE AMSTERDAMMER P r Ij s per jaargang ? 10.?bij vooruitbetaling Per No. 25 Cent. Advertentiên ? 0.75 per regel INHOUD: 1. Dr. Jan Romein, Union Sacrée". 2. Ickdien, De maritieme plannen van minister Lambooy. 3. Prof. Dr. H. Brugmans, De Fransche revolutie Joh. Braakensiek, Ludendorff opnieuw gecom promitteerd. 4. Dr. Jan Walch, Franciscus van Assisi. 5. F. J. W. Drion, Het veelbesproken verdrag L. J. Jordaan, Zeeziek. 6. Annie Salomons, Bij komst igheden. 7. Dr. Jac. P. Thijsse, Uit de Natuur W. Heskes, Tooneelteeken ingen. 9. Elis M. Rogge, Voor Vrouwen. 10. Cornelis Veth, De jan Steen-tentoonslelling. 12. T. M., Reisbrieven uit Zuid-Amerika A. Plasschaert, Schilderkunstkroniek. 13. B. Person, Bernard Show, zeventg jaar. 15. Paul Sabel, De Java-China-Japanlijn Caro line Eitje, Een joodsche encyclopedie. 16. J. D. Voskuil, Toegepaste Kunst Tom Schitperoort, Toerisme Kumgra Nosalis, Rijm L. J. Jordaan, Film-litteratuur Uit het Klad schrift van Jantje. 17. Joh. Luger, Lucht, land en water Ir. A. Schillings, Limburgsche tafreelen. 18. Herman Middendorp, Om zestig mlllioen, met teeken, door Prof. J. H. Jurres en G. Westermann. 20. Richard Heuckeroth, Radio Charivarius, Charivaria J. G. Sinia, Batavia. Omslag: Problemen. Bijvoegsel: Joh. Braakensiek, Het min steriePoincaré. Kersen Pralines Bifrondepfrissch aangename smaajpj £t ep ctea elett orutevfant f aan on&m thema behandelt, hij zal begrepen hebben hoe dit economische wonder de grondslag moest worden voor Amerika's overheerschenden rijkdom, die zoowel aan links als aan rechts, zoowel aan de Engelsche Rothermere-pers als jongstelijk aan den communist Cachin in de Fransche Kamer zulke bittere ver wijten ontlokte. * * * Niet alleen de boeken, zooals het spreekwoord zegt, ook de woorden hebben hun geschiedenis, en de ontwikkeling van het woord daalder" tot dollar" draagt zelfs een stuk wereldgeschiedenis in zich. Als daalder is het geld van de Republiek der Ver enigde Nederlanden in de 18de eeuw naar de opge stane Engelsche koloniën gegaan om hen te steunen bij hun politieke bevrijding, als dollar keert hij na anderhalve eeuw terug naar Europa: de brenger, gewenscht en verwenscht tevens, van economische onderwerping, als de almighty dollar" inderdaad, waar buiten geen heil meer schijnt. Ook niet in een Union Sacrée". De van scepsis getuigende aanhalingsteekens uit onzen titel kunnen wij daarom bij een beschouwing over haar, ook al was zij nu in Frankrijk >;oo echt als zij ons onecht lijkt, voorloopig niet missen. JAN ROMEIN