No. 2566 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR.NEDERLAND UIT DE NATUUR: EEN WET OP HET BEHOUD VAN NATUURSCHOON DOOR DR. JAC. P. THIJSSE III V\7" IJ hebben reeds een wet tot bev* scherming van onze vogels, uit gezonderd die van de zwarte lijst. De kikvorschen en mollen verheugen zich eveneens in wettelijke bescherming en zoo is het ook tot op zekere hoogte gesteld met de visschen en het jacht wild. De meeste van onze zoogdieren komen er echter bitter slecht af, ze worden in de jachtwet gebrandmerkt als schade lijk gedierte" en het lijkt dus haast een verdienste, ze te vervolgen en te ver delgen. De prachtige edelmarter, de klassieke vos en de niet minder klassieke das of de nederiger geplaatste bunsings en hermelijnen staan bloot aan algerneene voortdurende en onbarmhartige vervolging. De rhuwe Jachtwet heeft zich,' van het buitengewoon interessant wetenschappelijk vraagstuk over het nut en de betcekenis van onze in 't wild levende roofdieren al zeer gemakkelijk afgemaakt en ze zonder pardon naar den galg verwezen. De ongewervelde dieren hebben voorloopig in ons land nog geen bescherming van noode; ze worden niet noemenswaard bedreigd. In Engeland is dat anders, daar denkt men er hard over om sommige vlindersoorten te bescher men, die door verzamelaars te fel worden vervolgd. Heel enkele plan tensoorten, o.a. de blauwe zeedistel, worden in sommige kustdorpen bij politieverordening beschermd. Overi gens bestaat er nog geen wettelijke be scherming voor planten, hoewel hier enkele soorten wél door verzamelaars bedreigd worden en zelfs al uitgeroeid zijn. Op nog grooter schaal wordt onze t wilde Flora besnoeid door de ontgin ningen. De ervaring, opgedaan met de Vogelwet en de Jachtwet zouden mij ervan weerhouden, om te denken aan een wet tot bescherming van onze wilde planten, op gelijke leest geschoeid. Ik geloof, dat bescherming van onze Flora het best wordt bereikt door een regeling van de bescherming van geheele landschappen. Ook dit is reeds in praktijk gebracht door de Vereeniging tot Behoud van Natuurmonumenten. Artikel l van onze wet op het behoud van natuurschoon zou kunnen luiden: Er worden in ons Rijk voor het jsehoud van natuurschoon landschappen aange wezen, diébelangrijk zijn door hun vege tatie, hun dierenwereld, hun .geologische gesteldheid of om hun aesthetische beteekenis. Deze aanwijzing geschiedt door den Minister van Binnenlandsche Zaken op voordracht van een daartoe inge stelde commissie. Dérest volgt van zelf. Die land schappen worden gewijd aan het behoud van natuurschoon. Zij zullen in vol gende eeuwen getuigen van de oorspron kelijke flora en fauna van ons land en verdienen dus werkelijk den naam van natuurmonumenten. De commissie moet uitmaken, of die flora en fauna en geo logische gesteldheid werkelijk waard is, om behouden te blijven, maar ook of het mogelijk is, ze te behouden te midden van een dichte en roerige bevolking. Zij moet dus bestaan niet alleen uit biologen en kunstenaars, maar ook uit ingenieurs en financiers. Zij zal toch niet alleen de natuurmonumenten aanwijzen, maar ook voor elk natuurmonument een reglement ontwerpen, waarnaar het zal worden beheerd. Sommige natuurmonu menten zullen volstrekt ongerept moeten blijven en niet eens voor iedereen op eiken tijd toegankelijk zijn. In andere zullen wandelaars vrijelijk mogen rond dolen en zal men voor hun gerief zelfs paden aanleggen en pleisterplaatsen. Ook kan in vele natuurmonumenten jacht, visscherij, boschbedrijf worden uitgeoefend, zonder dat het natuur schoon, waarom het te doen is, schade zou lijden. De natuurmonumenten van de Vereeniging leveren hiervan allerlei voorbeelden: Griend, ongerept en slechts bij uitzondering bezocht, HagenauRhederoord voor ieder toegankelijk, met boschbedrijf, land- en tuinbouw en jacht, doch met volledige bescherming van schadelijk gedierte en de beplan tingen zoo opgevat, dat nimmer karak teristieke landschapsbeelden verdrinken in een boomenzee. Het Naardermeer mag alleen bezocht worden onder geleide. Ongeveer een tiende deel van het opper vlak blijft volmaakt ongerept en wordt zoo goed als nooit betreden. Op het overige deel wordt gejaagd, gevischt, riet en ruigt gesneden, boerderij ge dreven, zoodat daar een aantal gezinnen een goed bestaan vinden en het natuur monument de middelen vindt, om zijn schulden te delgen. AI die natuurmonu menten hebben hun eigen boekhouding, hun eigen reglement, in overeenstemming met den aard van h2t natuurschoon, dat men wenscht te behouden. Maar we hebben een wet noodig, om aan de ver bodsbepalingen van sommige reglemen ten kracht bij te zetten. Het is gewenscht dat de natuurmonu menten bezitting zijn van de Staat, Provincie en Gemeenten of van lichamen die zich wijden aan het behoud van natuurschoon. Wij gaan al aardig dien weg op. Verscheidene gemeenten hebben zich voor het behoud van natuurschoon reeds belangrijke offers getroost. Alleen is hun opvatting van natuurschoon dikwijls nog naïef en schijnen zij te denken, dat het hem alleen zit in boomen en vogels. De Provincie Noord-Holland deed een goeden greep met den aankoop van het landgoed Castricumsche duinen. De Staat stichtte eenige natuurmonu menten in het SEaatsdomein, maar kon in de laatste jaren slechts weinig of niets aankoopen, iedereen weet waarom. De Vereeniging tot Behoed van Natuur monumenten gaat stevig haar gang en zal waarschijnlijk binnenkort wel weer aan de markt komen met een rentelooze leening van een paar ton. 't Is natuurlijk veel prettiger, om voor een bekend en goed doel je geld renteloos te leenen aan de Vereeniging, dan altijd nog maar meer en meer te betalen aan den Fiscus, die het op zoo velerlei onbegrepen manier weer uitgeeft. Maar ik dwaal af! De natuurmonumenten kunnen dus bezitting zijn van Overheid of van lichamen van openbaar nut (zoo heet het, geloof ik). Echter kunnen ze ook het bezit zijn van particuliere personen. Denk maar eens na. Zoodra onze Com missie natuurmonumenten gaat aan wijzen zal zij stellig en zeker ook de Middagter Allee op de lijst zetten en o.a. ook de eikenallée van het slot Ruurloo, de Groote en Kleine Meene en het Zwanewater. Zoo zou ik er nog wel een vijfentwintig kunnen noemen en dat zonder blikken of blozen. Hier hebben wij dus een aanranding van het privaatbezit, want die plaatsing op de lijst beteekent een reglement, een beperking van de rechten van den eigenaar. Even wel lijkt dit erger dan het is, want in verreweg de meeste gevallen zullen de eigenaars zelf zooveel van hun lanen, bosschen, duinmeertjes, heidelandschap pen houden, dat de bestendiging van den toestand overeenkomt met hun innigste wenschen. Dat neemt niet weg, dat er-stoffelijke belangen mee gemoeid kunnen zijn, hetzij voor de bezitters, hetzij voor hun erfgenamen en dan zal vriend Fiscus voor den dag moeten komen met compensaties en concessies. In sommige gevallen zal plaatsing op de lijst aankoop ten gevolge hebben, misschien zelfs onteigening. In dit laatste geval is reeds voorzien in de Boschwet, men zou de procedure uit die wet, misschien verbeterd en vereen voudigd, kunnen overnemen en onze Wet op Behoud van Natuurschoon. Met dat aanwijzen van natuurmonu menten is onze Commissie natuurlijk niet zoo heel gauw gereed. Niemand kent het natuurschoon van Nederland in zijn vollen omvang. Nog de vorige week heb ik een natuurmonument van den eersten rang ontdekt, waar ik nog nooit een voet had gezet en dat ik nog nooit CENTRALE VERWARMINGEN 5IERLUKE RADIATGREM = DE KETEL EEN VULKACHEL HERINGA iWUTHRICH HAARLEM.TEL.II966 DEN HAAG. TEL.R ^10. AM5TERDAM. TEL. W. L E T Z E R LAREN (GOOI) Hoekhuis Brink naast Hotel Hamdorff, Telefoon 325 Mevrouw. Wij kunnen U meer dan 3 O VERSCHILLENDE soorten VLEESCHWAREN leveren, KOUDE en WARME SCHOTELS. Hors d'oeuvre variés. Croquettes. Sandwiches. Wild en Gevogelte. ONZE NIEUWE PRIJZEN ZIJN: 15 Cent 40 Cent 60 Cent Complete Badkamer van af f 285. ~. Prima drukautomaat, Bad, Kranen, Bidet, Waschtafel met marmer en spiegel. G, J. DE KONING 6 ZOON Keizersgracht 447, A'dam W. J. VOGEL Jr. 2e Jan van der Heijdenstr. 3 b. h. Sarphatipark Telefoon 24747 B EG RAFENISSEN CREMATIE TRANSPORTEN had hooren noemen. En, erger nog, een natuurmonumentaal bosch in den Ach terhoek, dat zeer hoog bij mij stond aangeschreven is gekapt en omgeploegd zonder dat er een haan naar gekraaid heeft, trots Boschwet en alles. Al hebben wij een wet op het behoud van natuur schoon, dan loopen wij in de eerste jaren nog altijd gevaar, dat onbekend natuur schoon van den eersten rang verloren gaat. Daarom zou ik in de wet ook een bepaling wenschen, die inhield dat alle gewestelijke uitbreidingsplannen, ont werpen voor wegen, kanalen, concessie aanvragen voor ontginningen etc. aan de Commissie ter inzage worden ge zonden, om daarop te dienen van advies. Dikwijls is het mogelijk, wij weten het bij ondervinding, om door een kleine wijziging, zonder het beoogde doel te schaden, natuurschoon van beteekenis te redden. Mij dunkt, wij kunnen op deze manier al een heel eind opschieten, om het merkwaardigst natuurschoon van ons mooie Nederland te behouden en voor elke dieren- of plantensoort een vol doend aantal sanctuaria te vinden. We mogen niet te karig zijn met die natuur monumenten. Al zijn het er honderd, dan is het nog niet te veel. Een dozijn daarvan zouden een uitgestrektheid kunnen hebben van duizend hektaren of meer, de andere kunnen kleiner zijn, tot enkele hektaren toe. De reglementen zullen zeer uiteenloopen, maar vele zullen de bepaling bevatten, dat in het gebied geen enkele plant, geen enkel dier mag worden vervreemd, dan met bijzondere vergunning. Daar staat dan weer tegenover, dat de toegang tot de natuurmonumenten zoo ruim mogelijk zij en dat de beheerders ervan in kaart en woord en beeld de beteekenis van de verschillende landschappen zoo aan genaam mogelijk toelichten. Het gaat toch in de eerste plaats om de menschen zelve.