rooie yAmsterqcnnmer eekblad voor Nederland W. A. URBAN AUTOSTALLING Frankenslag 12 Handel in auto's en toebehooren TELEFOON - 50049 SCHEVENINGEN ONDER HOOFDREDACTIE VAN G. W. KERNRAMP Redacteuren: H. BRUGMANS EN TOP VAN RHIJN-NAEFF Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM KEIZERSGRACHT 333 Uitg.: N. V. DE GROENE AMSTERDAMMER AMSTERDAM MC.U&MT.O'C TOE AND HEEL SlK&S OPGERICHT IN 1877 No. 2571 ZATERDAG 11 SEPT. 1926 ONDERWIJS AAN VOLWASSENEN DEZER dagen had ik aanleiding, de jaarverslagen te lezen van. de verschillende vereenigingen, die te Utrecht zorg dragen voor het onderwijs aan vol wassenen. Utrecht was de eerste, en is tot nog toe de eenige gemeente gebleven, waar deze tak van onderwijs volledig georganiseerd is. De gemeente verstrekt een subsidie, tot een bedrag van 70 pCt. der goedgekeurde kosten; zij heeft een commissie van toezicht ingesteld, die moet waken voor het naleven van de verordening waarbij dit onderwijs is geregeld, en die verder den bloei ervan zooveel mogelijk tracht te bevorderen ook door het verstrekken van inlichtingen aan de' vereenigingen, van wie de cursussen voor volwassenen uitgaan. Alleen bij uitzondering laat de gemeente zelf een cursus geven; zij heeft er een ingesteld voor analphabeten, omdat het aantal cursisten, die zich hiervoor bij de afzonderlijke vereenigingen had aan gemeld, te gering was. Zoo zitten de Roomsche en de ProtestantschChristelijke en de s)ciaal-democratische analphabeten ? dus broederlijk tezamen en krijgen openbaar" onderwijs in lezen en schrijven. Maar overigens is dit onderwijs bijzonder" en kent men ook daarbij de scheiding naar gezindheid. Van de zes vereenigingen die de zorg ervoor op zich hebben genomen, is er n Roomsche, n Protestantsch-Christelijke en n ,,moderne", die op den grondslag van de moderne arbeidersbeweging staat; verder drie neutrale, waar onder d^ Volksuniversiteit. Het 2tijn deze vereenigingen, die het eigenlijke Werk verrichten; zij organiseeren de cursussen, geven er bekeAdheid aan, sporen de menschen uit haar kring aan om ze te volgen, en kiezen de leiders; dit laatste vormt een gewichtig deel van hare taak, omdat h'et er bij het onderwijs aan volwassenen in de eerste plaats op aankomt, dat het gegeven wordt ?door mannen en vrouwen, die den takt hebben hun onderwijs aantrekkelijk te maken voor menschen, ie de schoolbanken al lang ontgroeid zijn. In 'ïe.L'vier jaren, gedurende welke het onderwijs J .1 volvassenen op de boven aangegeven wijze Jeorganis.erd was, is het aantal cursussen en cursisten reels verdubbeld; in het laatste onderwijsjaar warden erruim 80 cursussen gegeven en bedroeg het aantal <ursisten omstreeks 850; hierbij zijn de cur sussen van de Volksuniversiteit niet medegerekend, omdat deze, zoowel wegens de onderwerpen, die daar warden behandeld, als wegens de soort van cursiste*, buiten het hier bedoelde onderwijs aan volwassenen vallen. De vereenigingen hebben dus alle reden tot vol doening over haar arbeid, vooral omdat zij, blijkens hare jaajverslagen, over het algemeen de toewijding zoowel van cursusleiders als van cursisten kunnen prijzen. Het zijn menschen van allerlei slag en allerlei leeftijd, dje dit onderwijs volgen: mannen en vrouwenhandarbeitiers (deze vormen de meerderheid), kan toor- en !winkelbedienden, beambten bij Post en Telegraaf len de Staatsspoor, onderwijzers, politie agenten, (verpleegsters, huisvrouwen. Zij hebben allen een vllle dagtaak achter den rug als zij 's avonds op de scrpo'banken plaats nemen; zij moeten er soms een hielen afstand voor afleggen; het zijn niet altijd de jv^igsten die den meesten ijver toonen. Zoo kan mei in het verslag van n der vereenigingen lezen van izen oudsten cursist, 65 jaar oud, die geen enkele ^Engelsche) les verzuimde"; van twee machinisten *f de spoorwegen, die trouw aanwezig waren, ook al hun werk een half uur voor den aan vang der lessen was geëindigd of als zij na afloop daarvan nachtdienst hadden; van huisvaders, woon achtig te Vreeswijk en Maarssen, die, weer of geen Weer, present waren. Wat trachten deze menschen te bereiken door het volgen van de cursussen? Het antwoord op die vraag vindt men in de op gave van de cursussen, die het drukst bezocht worden: die in schrijven, rekenen, Nederlandsch, Fransch, Duitsch, Engelsch, wiskunde, boekhouden, teekenen (ook bouwkundig teekenen). Zij willen dus voor een deel hun tekort aan elemen taire kennis aanvullen, omdat zij dit als een gemis hebben leeren voelen of omdat hen dit belemmert in de uitoefening van hun beroep of bedrijf; zij willen voor een ander deel kundigheden verwerven, waarin zij vroeger nooit eenig onderwijs hebben ontvangen, omdat zij de behoefte daaraan hebben leeren kennen. Het zullen dikwijls zeer practische redenen zijn, die de menschen tot het volgen van deze cursussen brengen: de zucht om vooruit te komen, om een beter gesalarieerde betrekking te krijgen, waarvoor een bepaalde kundigheid vereischt wordt. Maar onder hen zijn er ook velen, die het gemis b.v. van eenige kennis van Fransch of Duitsch als een hinderlijk gemis zijn gaan voelen en bij wie het verlangen naar meerdere ontwikkeling gewekt is, zonder dat de bevrediging van dat verlangen hun eenig materieel voordeel belooft. Welk motief hen echter moge bewegen, zij allen, zonder onderscheid, ook zij wien het ten slotte alleen te doen is om een hooger salaris, zullen van dit onder wijs nog een andere vrucht kunnen plukken dan de bepaalde kennis of kundigheid, die zij er door ver krijgen: zij kunnen hebben ervaren, dat geestelijke inspanning op zich zelf een geluk is; dat er vreugde valt te beleven aan het, met moeite, verwerven van hooger ontwikkeling en ruimer begrip. En men zou in onze dagen ook aan vele personen uit hoogere" kringen dan die van arbeiders en be ambten toewenschen, dat zij, na volbrachte dagtaak, het genot van eenige geestelijke inspanning leerden waardeeren ! Dat ik hier de beteekenis van het onderwijs aan volwassenen weer eens in herinnering breng, geschiedt in de eerste plaats om hen, wien het aangaat, op te wekken zich met de zorg ervoor te belasten in die steden, waar de behoefte eraan evenzeer bestaat als te Utrecht, maar waar het nog niet, of niet voldoende wordt gegeven?en zoo zijn er nog verscheidene ! Maar ik heb er toch nog iets anders mede op het oog. Blijkens de jaarverslagen der vereenigingen te Utrecht worden er zelden of nooit cursussen gegeven in: aardrijkskunde, kennis der natuur, geschiedenis. Het laat zich zeer goed verklaren, dat om practische redenen vakken als moderne talen en boekhouden en bouwkundig teekenen den meesten toeloop hebben. Maar zonder de algemeene ontwikkeling te onderschatten, die ook bij de beoefening van deze vakken aan de cursisten kan worden bijgebracht ik geloof, dat de gezichtskring van de minder ont wikkelden vooral ook kan worden verruimd door onderwijs in aardrijkskunde, dat tegenwoordig zoo veel beter kan worden gegeven dan in vroegere jaren, en dat men hun geluk kan verhoogen door hen belang te leeren stellen in de levende natuur en hun eenig begrip te verschaffen van de verschijnselen aan den hemel. Het onderwijs in deze vakken aan volwassen mannen en vrouwen zal hooge eisenen stellen aan hen, die het moeten geven; zij zullen eenvoudig van hart moeten zijn, alle geleerdheid moeten schuwen, zich moeten bepalen tot de elementaire dingen, die ieder moest weten, maar ongeveer niemand weet INHOUD: 1. Prof. Dr. G. W. Kernkamp, Onderwijs aan volwassenen. ' 2. Mr. J. F. L. van Essen, De Zevende Volken bondsvergadering Maurice Gerzon, Tanger. 3. Prof. Dr.H. Brugmans, Hetontslag van Bismarck Joh. Braakensiek, Het congres v. reddingwezen. 4. Spreekzaal. 5. Dr. R. van der Meulen, Peter de Groote in Hol land?L. J. Jordaan, Het Britsche mijnconflict. 6. Annie Salomons. Bijkomstigheden. 7. Dr. Jac. P. Thijsse, Redt AustraliëL. J. Jordaan, Valentino f 9. Mr. P. H. Ritter Jr., Boldingh?Goemans H. Scholte, Comoedia. 11. A. Plasschaert, Schilderkunst B. Person, Een nteuw stuk van Galsworthy. 13. Paul Sabel, De Mij. t. Expl. der ver. Majanglanden H. Verstijnen, Dierstudie. 14. Joh. Luger, Circus Maxo, met teek. door B. van Vlijmen. 15. Cel 2, Telefoontje. Charivarius, Charivaria ? J. G, Sinia Karrettuin :?Kumgra Nosalis, Rijm. 16. Charivarius, De Geschiedenis des Vaderlands Uit het Kladschrift van Jantje 17 Barbarossa, Uit den Gemeenteraad, met teeken. door B. van Vlijmen. 18. Herman Middendorp, Om zestig millioen, met teeken, door Pro f. J. H. Jurres en G. Westermann. 20. Richard Heuckeroth, Radio. Omslag: Problemen. Bijvoegsel: Joh. Braakensiek, De vaste" zetel van Spanje. p*>e* Kersen' Pralines ~\ ByzondenfrissGhéf aangename smaai^ JeS op dta naam Jttny&za eten onetevfent zwn.' de maar ook ik durf voorspellen, dat dit onderwijs, mits goed gegeven, meer dan eenig ander de algemeene volksontwikkeling zal bevorderen. Dit kan ook het gevolg zijn bij het onderwijs in de geschiedenis, dat tot nog toe ook tot de stiefkinderen behoort. Ook bij de Volksuniversiteit, naar het schijnt; in het verslag der Utrechtsche Volksuniversiteit over 1924?1925 leest men althans: merkwaardiger wijze is het ons nog nooit gelukt voldoende belangstelling te vinden voor een cursus op het gebied der geschie denis". Toen ik onlangs een bezoek bracht aan een ten toonstelling, door de vereeniging Oud Utrecht georganiseerd, waar men kon zien, welk een schat van schoonheid de Utrechtsche kerken en de Utrechtsche wallen, met hunne bolwerken en torens en poorten, vroeger vertoonden, zei een der bestuursleden mij: ,,er komen maar weinig bezoekers; de ontwikkelden natuurlijk niet; evenmin de bewuste arbeider"; wie er komen, zijn hoofdzakelijk kleine burgers, Utrechtenaren van ouder tot ouder". Het wekken van belangstelling in de geschiedenis van eigen stad en gewest, in het maatschappelijk leven van vroeger eeuwen, in de groote gebeurtenissen van onze landshistorie, het, bijbrengen ook van de onmisbare kennis om iets te begrijpen van wat er in onzen eigen tijd voorvalt ook dit behoort m.i., naast het zooeven bedoelde onderwijs, tot het gebied dat de Vereenigingen voor het geven van onderwijs aan volwassenen zullen moeten bestrijken, indien zij hare Werkzaamheid ten volle willen ontplooien. Eerst dan ook zal een stevige grondslag zijn gelegd voor het gebouw van de Volksuniversiteit. KERNKAMP